Σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο «γιορτάζουν». Είναι αυτοί που εξαθλιωμένοι χτυπούν τις πόρτες των χωρών της Δύσης, γιατί γι' αυτούς δεν υπάρχει πλέον σπίτι, δεν υπάρχει πια πατρίδα. Είναι αυτοί που ξεριζωμένοι απ' τις εστίες τους - είτε λόγω πολεμικών συγκρούσεων, είτε λόγω των πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεών τους - και κουβαλώντας μαζί μόνο τα όνειρα και τις ελπίδες τους, αναζητούν - όπου κι αν αποφασίσουν να κατευθυνθούν - μάταια την «καλύτερη τύχη», τη «σιγουριά» και την «ασφάλεια». Γιατί η σημερινή Παγκόσμια Μέρα των Προσφύγων έρχεται κυριολεκτικά σε μια εποχή, όπου τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων έχουν συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Ερχεται, δηλαδή, απλώς για να επιβεβαιώσει το «κάθε πέρσι και καλύτερα»...

Οταν μιλάμε για πρόσφυγες είναι ξεκάθαρο πως πρέπει να μιλήσουμε και για πολιτικό άσυλο. Μόνο που έτσι όπως πάνε τα πράγματα, το πολιτικό άσυλο σε λίγα χρόνια θα αποτελεί απλώς... ιστορία. Σχεδόν 50 χρόνια μετά την υπογραφή της, η Συνθήκη της Γενεύης (1951) - υποχρεώνει τις χώρες που την υπέγραψαν τότε, ανάμεσά τους και η δική μας, να προσφέρουν πολιτικό άσυλο σε όσους κινδυνεύει η ζωή και η ελευθερία τους - τείνει, έστω ατύπως, να καταργηθεί. Ολες οι χώρες της Δύσης, η μία μετά την άλλη, σφίγγουν ολοένα και περισσότερο τον κλοιό γύρω απ' αυτό το ζήτημα, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν σαν... πειραματόζωα τους πρόσφυγες και τους οικονομικούς μετανάστες για να εφαρμόσουν τις νέες συνθήκες τους (τύπου Σένγκεν).

Απ' αυτόν τον κανόνα δε θα μπορούσε να εξαιρεθεί φυσικά η Ελλάδα, η οποία μάλιστα έχει το θλιβερό προνόμιο να είναι η χώρα με το μικρότερο ποσοστό εγκρίσεων πολιτικού ασύλου σε όλη την Ευρώπη! Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει το ίδιο το υπουργείο Δημόσιας Τάξης, το 1995 το ποσοστό χορήγησης πολιτικού ασύλου ήταν 24,4%, το 1996 έφτασε στο 22%, το 1997 έπεσε στο 5,5%, το 1998 κινήθηκε ακόμα χαμηλότερα (4%), το 1999 έφτασε στο 8,5%, ενώ το πρώτο 9μηνο του 2000 (Γενάρης- Σεπτέμβρης) έγιναν 2.145 αιτήσεις κι αναγνωρίστηκαν μόλις οι 169.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί και να στιγματιστεί η διαδικασία των άτυπων απελάσεων, που εφαρμόζει κατά κόρον τα τελευταία χρόνια η ελληνική κυβέρνηση, με τις λεγόμενες επιχειρήσεις-«σκούπα». Χωρίς να εξετάζονται καθόλου τα αιτήματα πολιτικού ασύλου των προσφύγων, ή χωρίς να τους παρέχεται καν η δυνατότητα να τα υποβάλουν, πολλοί απ' αυτούς τους ανθρώπους απελαύνονται αυθαίρετα και βίαια από τη χώρα - κυρίως προς την Τουρκία - με αποτέλεσμα συχνά να χάνουν τη ζωή τους! Να μη μιλήσουμε, βέβαια, για τους οργανωμένους καταυλισμούς υποδοχής προσφύγων που θα 'πρεπε να υπάρχουν, να μη θυμηθούμε τη μεγάλη ντροπή που ακούει στο όνομα «πλατεία Κουμουνδούρου» και να μην αναφερθούμε καλύτερα καθόλου στις εικόνες εξαθλίωσης της πλατείας Ωδείου, που απέδειξαν πως η περιβόητη ελληνική φιλοξενία είναι πλέον ένα χαρτόκουτο - για σπίτι και κρεβάτι - και ένα δημόσιο ουρητήριο...

«Η Σύμβαση του ΟΗΕ του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων υιοθετήθηκε αρχικά για να αντιμετωπιστεί η μαζική πληθυσμιακή μετακίνηση στην Ευρώπη στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μισό αιώνα αργότερα, στην Ευρώπη και στις άλλες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, ο θεσμός του ασύλου βρίσκεται σε κρίση», τονίζει σχετικά ο ΟΗΕ.

Ο ΟΗΕ ξεκάθαρα λέει επίσης ότι «οι μετακινήσεις της τελευταίας εικοσαετίας ήταν απρογραμμάτιστες και ανοργάνωτες», αφού οι αυθόρμητες πληθυσμιακές μετακινήσεις των αιτούντων άσυλο - που αυξήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '70 και κορυφώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του '80 - προκάλεσαν έντονη ανησυχία. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στη Δυτική Ευρώπη, από περίπου 70.000 που ήταν το 1983, ξεπέρασε τις 200.000 το 1989. Ανάμεσα στις αιτίες αυτής της αύξησης ο ΟΗΕ επισημαίνει τους εμφύλιους πολέμους και τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αφρική, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή. Επίσης, τις αλλαγές της μεταναστευτικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης, που ακολούθησε μετά την απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου το 1970. «Μην έχοντας πλέον ανάγκη τους εργαζόμενους μετανάστες, οι ευρωπαϊκές χώρες σταμάτησαν να ενθαρρύνουν την "εργασιακή μετανάστευση"...», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Οι ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες, που συνοδεύτηκαν από την εμφάνιση απίστευτης φτώχειας για τα δεδομένα των κοινωνιών αυτών, την ανεργία και την οικονομική περιθωριοποίηση, προκάλεσαν ορδές προσφύγων στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το 1992, οι αιτούντες άσυλο στην Ευρώπη ανήλθαν στους 700.000. Η Γερμανία ήταν αυτή που δέχτηκε τη συντριπτική τους πλειοψηφία (περίπου 60%). Την ίδια στιγμή δεκάδες χιλιάδες αιτούντες άσυλο έφθαναν από άλλες μη ευρωπαϊκές χώρες, π.χ., το Αφγανιστάν, την Αγγόλα, την Γκάνα, το Ιράκ, το Ιράν, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τη Σομαλία, τη Σρι Λάνκα, το Βιετνάμ και το Ζαΐρ.

Αυτή ακριβώς την κατάσταση αξιοποίησαν ορισμένες χώρες, για να αλλάξουν το καθεστώς που ίσχυε για τους πρόσφυγες. Η Γερμανία, για παράδειγμα, το 1993, αναθεώρησε το Σύνταγμά της καταργώντας την απόλυτη εγγύηση του δικαιώματος στο άσυλο και προωθώντας την ανάπτυξη νέων μέτρων για τον περιορισμό της υποδοχής των ξένων. Κι άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ακολούθησαν και ακολουθούν, δυστυχώς, το δρόμο της παρά τις όποιες εκκλήσεις, παρά τις όποιες δεσμεύσεις, παρά τα όποια δικαιώματα λέγεται πως υπάρχουν...

Βεβαίως, αυτό που δε λέει ο ΟΗΕ είναι ότι τις αιτίες που γεννούν το πρόβλημα τις δημιουργούν οι ιμπεριαλιστές, που αφ' ενός καταληστεύουν τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι πρόσφυγες, αφ' ετέρου δε διστάζουν να κάνουν πολέμους ανά τον πλανήτη, ενώ, τέλος, η ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων και οι επεμβάσεις τους στα Βαλκάνια όξυναν στο έπακρο το πρόβλημα, για την αντιμετώπιση του οποίου τώρα παίρνουν οι ίδιοι αντιδραστικά μέτρα.