«Σήμερα θα αφιερώσουμε το μάθημά μας στη σκακιστική σύνθεση, που είναι η πιο όμορφη και μυστήρια πλευρά στην τέχνη του σκακιού. Ο χαρακτηρισμός της σκακιστικής σύνθεσης σαν τέχνης είναι βέβαια μια υπερβολή εφόσον τα προβλήματα και οι μελέτες - σπουδές - εμπνέονται από τη φαντασία. Προσφέρουν όμως ευχάριστες ώρες σε εκατομμύρια σκακιστές.

Η σκακιστική σύνθεση έχει τους δικούς της νόμους. Στο αγωνιστικό σκάκι οι παίκτες θυμούνται και εκτιμούν λαμπρά παιχνίδια και συνδυασμούς, ανεξάρτητα από τα μικρολάθη που είχαν κάνει. Ομως οι σκακιστικές συνθέτες απαρνιούνται αλύπητα τις συνθέσεις, έστω κι αν είχαν βραβευθεί, εάν περιέχουν ένα μικρό λάθος ή μια διπλή λύση. Στο διάγραμμα, βλέπουμε ένα εξαιρετικό πρόβλημα το Σαμ Λόιντ. Προσπαθήστε να κάνετε ματ σε (3) τρεις κι αν δεν μπορέσετε η λύση υπάρχει παρακάτω.

Το σκάκι συχνά έχει καταστάσεις κατά τις οποίες ένα ή αρκετά κομμάτια είναι εκτός παιχνιδιού. Στη σύνθεση αυτό είναι τελείως αδύνατο. Ο συνθέτης εκχωρεί κατά κανόνα μια ορισμένη δουλειά σε κάθε κομμάτι στη σκακιέρα. Μου αρέσει να λύνω σκακιστικά προβλήματα - σημειώνει ο Γκάρι Κασπάροβ - και ιδιαίτερα να κάνω μελέτες. Καμιά φορά μάλιστα, χρησιμοποιώ ιδέες που αντλώ απ' αυτά, στους αγώνες που συμμετέχω.

Τα σκακιστικά προβλήματα είναι γεμάτα από παράδοξες και πρωτότυπες ιδέες. Ας μελετήσουμε ένα από τα προβλήματα του περίφημου Αμερικανού συνθέτη Σαμουήλ Λόιντ (1841-1911). Λευκά: Ρζ1, Πζ6, Πα5, Αβ5, Αη7, Ιβ6, Ιε4, Στρ. β4, δ2 (9). Μαύρα: Ρε5, Πε8, Πθ2, Αη3, Αη8, Ια2, Ιθ1, Στρ. α6, β7, γ3, ε6, ζ2, θ4 (13). Ο λευκός έχει την κίνηση και κάνει ματ σε τρεις κινήσεις. Γίνεται ένα απίστευτο πανδαιμόνιο στη σκακιέρα. Ο λευκός Ρ φαίνεται να βρίσκεται σε κίνδυνο. Ο μαύρος απειλεί να προάγει το πιόνι «ζ» και όμως: 1. Ρε2!! ζ1=Β++ 2. Ρε3!! Φανταστικό! Ο μαύρος μπορεί να δώσει 10 διαφορετικά σαχ, αλλά κάθε απειλή αποκρούεται με ματ! Εάν μπορείς να λύσεις ένα τέτοιο πρόβλημα, μπορείς και στο παιχνίδι να βρεις πρωτότυπες συνέχειες.

Ας δούμε ένα ακόμα πρόβλημα του Σαμ Λόιντ. Λευκά: Ρθ1, Βγ4, Ιζ8, Στρ. ζ7(4) Μαύρα: Ρθ8, Αα1, Στρ. θ7, η7, η4 (5). Παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε (3) τρεις. Η κύρια διαφορά βασίζεται στις στρατηγικές κινήσεις που έχει η Β στη σκακιέρα. 1. Βζ1! θ6 2. Ββ1! η6 3. Βα1Χ ή 2... η3 3. Βθ7Χ ή 1... η3 2. Ιη6 + θη6 3. Βθ3 + ματ! Αναμφίβολα, η λύση προβλημάτων αναπτύσσει ασταθή σκέψη, όμως, οι μελέτες των φινάλε βοηθούν πολύ τον παίκτη να βελτιώσει το παιχνίδι του. Στη σύνθεση, η ιδέα του δημιουργού της εκφράζεται συνήθως πιο οικονομικά. Οταν λύνεις "μινιατούρες" σε βοηθάει να χρησιμοποιήσεις τη μέγιστη ικανότητα κάθε κομματιού σε πρακτικά παιχνίδια».