Η ανθρώπινη δημιουργία γεμίζει το χωροχρόνο όχι γιατί υποτάσσεται στα κέφια κάποιων μυστηριωδών δυνάμεων, που τη σπρώχνουν στην ανθρώπινη υπόστασή της. Αυτά είναι παραμύθια για να μοιράζονται δώρα στις γιορτές, να κινούνται τα καταστήματα αλλά κύρια για να χάνεται ο προσανατολισμός των μαζών. Οι άνθρωποι δημιουργούν για να υπάρξουν σαν κοινωνική οντότητα δηλαδή για να είναι άνθρωποι.

***

Οι συνθήκες ζωής δεν είναι «λαχείο», ούτε «κακιά πεθερά», που υποχρεωτικά πρέπει να υποστείς για καλό ή για κακό. Ο άνθρωπος έχει την απόλυτη ελευθερία να σκεφτεί τις συνθήκες ζωής του και να υπολογίσει τις πολύμορφες επιδράσεις που έχουν πάνω τους οι υλικοί κοινωνικοί όροι. Τότε γεννιέται ταυτόχρονα και η δυνατότητα (άρα και η ελευθερία) να αλλάξει τους όρους αυτούς και να τους φέρει εκεί που πραγματικά θέλει. Μια διαδικασία που δεν αλλάζει μόνο τους όρους αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Αρα κανένα άλλοθι δεν μπορεί να «φτουρήσει» γιατί αφού είναι ελεύθερος να σκεφτεί, να ελπίσει και να αγωνιστεί για τις ελπίδες του ο άνθρωπος, σημαίνει πως είναι και υπόλογος της ζωής του και του τρόπου της. Δε φτάνει η αγανάκτηση «γι' αυτούς που καθορίζουν τη μοίρα μας». Το να διαπιστώνεις όλα τα κακώς κείμενα, το να σε πνίγει το δίκιο, είναι ένα καλό πρώτο βήμα αλλά δε φτάνει. Η «καλυτέρευση της θέσης», οι πραγματικά «καλύτερες μέρες» δεν μπορούν να αφήνονται ούτε στις «δεδομένες συνθήκες», ούτε στα «χέρια των ειδικών». Μπορούν να δημιουργούνται κομμάτι - κομμάτι με σκληρό αγώνα.

Αν στη διαρκή ατελείωτη αλληλουχία των γεγονότων της ιστορίας υπάρχουν κάποιοι σταθμοί, αυτοί είναι μόνο οι μεγάλες κατακτήσεις του ανθρώπου για την ελευθερία του. Επίσης απ' όταν στην ανθρώπινη κοινωνία υπάρχουν ανταγωνιστικές τάξεις, αυτή η διαρκής πάλη για την ελευθερία δεν είναι τίποτα άλλο από μια συνεχής ταξική πάλη των καταπιεσμένων για την ελευθερία τους. Οταν όμως λέμε πάλη, δεν εννοούμε ότι θα γίνει κανένα φοβερό κόλπο και θα «έρθει πλάτη» ο αντίπαλος οριστικά και αμετάκλητα. Ούτε ότι μετά από μια «πτώση στο κανναβάτσο» δε θα ξανασηκώσει κεφάλι. Χρειάζεται διαρκής επίπονη συλλογική προσπάθεια χωρίς συμβιβασμούς και χωρίς «μέχρι εδώ καλά είμαστε...». Προσπάθεια αλλαγής των εξαρτώμενων από τις συνθήκες και γι' αυτό ιδιαίτερα ευλύγιστων συνειδήσεων. Προσπάθεια αλλαγής συσχετισμών έτσι που οι μάχες για έναν καλύτερο κόσμο να κερδίζονται με ευνοϊκότερους όρους. Θετικό και προοδευτικό είναι μόνο εκείνο που απαρέγκλιτα οδηγεί στον καλύτερο κόσμο, που για τις λαϊκές μάζες του σήμερα,είναι ο κόσμος του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Οι «πλάγιοι δρόμοι» κρίνονται αν είναι ελιγμοί για να αποφευχτούν οι τυχόν κακοτοπιές ή είναι από εκείνα τα σκοτεινά μονοπάτια που πάνε ντουγρού στην πισωδρόμηση και στη στήριξη του κόσμου των καταπιεστών.

***

Τώρα, επειδή μέρες που είναι, έχουν όλοι βαλθεί να βγάζουν προσωπικότητες της χρονιάς, του αιώνα, της χιλιετίας, χρήσιμο είναι να θυμηθούμε πως η πραγματική ανθρώπινη ιστορία και όχι η μεταφυσική, δε φτιάχνεται ούτε από «ξεχωριστούς» με το «κοκαλάκι της νυχτερίδας» αλλά ούτε υπακούει στον τυφλό αυτοματισμό της αναγκαιότητας. Αν ίσχυε κάποια από αυτές τις απόψεις, τότε δεν είχαμε παρά να το ρίξουμε όλοι στον αποκρυφισμό και να ευτυχήσουμε. Ισως εκεί θέλουν να μας σπρώξουν όλα εκείνα τα «κριτήρια» που ακούσαμε όλες αυτές τις μέρες, για τις επιλογές των προσωπικοτήτων...

Ο κάθε άνθρωπος - προσωπικότητα που αντιλαμβάνεται σωστά τις συνθήκες που ζει, κρίνεται από το κατά πόσο και οι πράξεις του ανταποκρίνονται στη μία ή την άλλη στάση. Δηλαδή στην πρόοδο, στη στασιμότητα, στην πισωδρόμηση. Αυτά είναι τα μόνα κριτήρια για να βαφτιστεί μια προσωπικότητα θετική ή αρνητική, μεγάλη ή ασήμαντη. Οταν για παράδειγμα ένας κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός βρίσκεται στα «τελευταία του» και όπως γίνεται συνήθως στην περίοδο της παρακμής, αποκτά το πιο άσχημό του πρόσωπο, τότε η προσωπικότητα που κάνει πως τον βλέπει «όμορφο» είναι ασήμαντη και επιζήμια για το κοινωνικό σύνολο. Εκείνος που εξαντλεί το ταλέντο, τις γνώσεις, τις ικανότητές του, για να φτιάχνει υποστυλώματα στο σάπιο άδικο σύστημα, είναι μικρή προσωπικότητα όσο σπουδαία και να είναι τα προσόντα του. Εκείνος που διαπιστώνει σωστά πού βρίσκονται οι ρωγμές του παλιού οικοδομήματος και όχι μόνο υποδεικνύει τρόπους αλλά και παλεύει για την ανατροπή του, είναι αναγκαστικά σπουδαία προσωπικότητα. Ολα τα άλλα που ακούστηκαν τούτες τις μέρες όταν δεν είναι πονηρά είναι ανόητα...

***