Πριν από 10 χρόνια, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τις αξιώσεις του δυτικοευρωπαϊκού κεφαλαίου και την πολιτική της ΕΕ, έθετε τις βάσεις για την «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα, πρόθυμη να παραδώσει στο μεγάλο κεφάλαιο, ντόπιο και ξένο, την ενεργειακή υποδομή της χώρας και ειδικότερα το τμήμα της που μπορούσε να αποφέρει τα μεγάλα κέρδη. Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει διακηρύξει την πρόθεσή της να παίξει, στις νέες συνθήκες και με τα νέα δεδομένα, τον ίδιο ρόλο. Η ιδιωτική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνει ήδη σάρκα και οστά με ένα πλήθος εταιρειών στην παραγωγή και την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, με στρατηγικές συμμαχίες στις οποίες κυριαρχούν οι ξένοι ενεργειακοί κολοσσοί, με νέες συμβατικές μονάδες, αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα. Το σύνολο του ενεργειακού «χαρτοφυλακίου», η ΔΕΗ, η ΔΕΠΑ, η ΔΕΣΦΑ, οι υπό σχεδίαση αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, όλες οι μεγάλες εταιρείες στις οποίες το δημόσιο έχει αυτή τη στιγμή το θεωρητικό έλεγχο, οι υφιστάμενοι νόμοι και αυτοί που θα προωθηθούν, οι κατευθύνσεις της ΕΕ για την «πράσινη ανάπτυξη», οι οποίες έχουν υιοθετηθεί πλήρως από το ΠΑΣΟΚ, είναι τα «εργαλεία» της νέας κυβέρνησης για ένα νέο γύρο προκλητικών παραχωρήσεων προς το μεγάλο κεφάλαιο.

Ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ, για τη ΔΕΠΑ. Με την κυβέρνηση της ΝΔ να έχει αποφασίσει την εύρεση στρατηγικού επενδυτή, η κριτική που ασκήθηκε τον περασμένο Ιούνη στη Βουλή από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση ήταν εστιασμένη στο ότι επιλέχθηκε αυτή η λύση αντί της ...μετοχοποίησης. Για το ΠΑΣΟΚ είναι δεδομένο ότι το 65% που κατέχει το ελληνικό δημόσιο στη ΔΕΠΑ πρέπει να μειωθεί. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα γίνουν πράξη και τα μέτρα που θα λάβει η νέα κυβέρνηση σε σχέση με τη ΔΕΗ, που έχει στα σκαριά ένα επενδυτικό πρόγραμμα «μαμούθ», ενώ οι νομοθετικές παρεμβάσεις για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας παραπέμπουν σε μια νέα «χρυσή» εποχή για του κολοσσούς της ...«πράσινης» ενέργειας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι δεδομένο ότι στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής είναι η ενδυνάμωση και διαχείριση της αγοράς. Και η αγορά θέτει τους όρους της αμείλικτα, έχοντας ήδη θέσει την σφραγίδα της και στο μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό και σε όλες τις δρομολογούμενες εξελίξεις. Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, όπου οι κίνδυνοι για τα λαϊκά νοικοκυριά, την εργατική τάξη, τους εργαζόμενους στον τομέα της ενέργειας, είναι κάτι παραπάνω από απτοί, η ανάγκη αντίδρασης είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Καθώς οι συνέπειες από την απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς αφορούν το σύνολο του λαού, είναι δεδομένο ότι συνολική πρέπει να είναι η αντίδραση, από τους εργαζόμενους, τους μικρούς αγρότες και τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς επαγγελματοβιοτέχνες, εμπόρους.

Οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα, με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου για οικιακή κατανάλωση να διαμορφώνονται όλο και περισσότερο με όρους αγοράς, όπου η ενέργεια έχει ουσιαστικά εμπορευματοποιηθεί πλήρως, αποτελούν κάτι παραπάνω από «καμπανάκι» κινδύνου. Είναι πλέον σαφές ότι ή θα ασκηθεί μια πολιτική πλήρους εξυπηρέτησης του λαϊκού συμφέροντος ή μια πολιτική σε βάρος του. Και ο μόνος αρμόδιος και ικανός να διεκδικήσει το συμφέρον του είναι ο ίδιος ο λαός. Στο «διά ταύτα» μπαίνει επιτακτικά το ζήτημα μιας ρεαλιστικής πρότασης για τη λειτουργία του ενεργειακού τομέα που θα μπορεί να εξυπηρετήσει αυτό το συμφέρον, μια πρόταση διεξόδου που θα αξιοποιεί τις υφιστάμενες υποδομές και θα μπορεί να εξασφαλίσει επαρκή και φτηνή ενέργεια σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική προστασία, κόντρα στις «πράσινες» αντιδραστικές θεωρητικολογίες που επιδιώκουν να κρύψουν την πολιτική υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου.

Αυτήν την πρόταση την έχει ήδη καταθέσει το ΚΚΕ, είναι συνολική, εφικτή και εγγυάται το αποτέλεσμα. Στον πυρήνα της είναι η δημιουργία ενιαίου κρατικού φορέα ενέργειας. Εγγύηση για τη λειτουργία του είναι η υλοποίηση του στόχου για τη λαϊκή οικονομία. Η θέση του ΚΚΕ προβλέπει:

«Ο ενιαίος κρατικός φορέας ενέργειας θα υπηρετεί ένα σύνολο στόχων και κριτηρίων:

α) Τη διασφάλιση της υποδομής για την κάλυψη των αναγκών της κεντρικά σχεδιασμένης βιομηχανίας που στηρίζεται στην κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής. Τη σχεδιασμένη ανάπτυξη συγκεκριμένων περιοχών και κλάδων με μοχλό τον ενεργειακό τομέα. Τη στήριξη της αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής με στόχο τη συνεταιριστική συγκεντροποίησή τους, την άνοδο της παραγωγικότητάς τους και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των φτωχών αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων της βιοτεχνίας.

β) Την εξασφάλιση επαρκούς και φτηνής λαϊκής κατανάλωσης, η οποία θα ανεβάζει συνολικά το επίπεδο ζωής, θα κατοχυρώνει στην πράξη το ενεργειακό προϊόν ως κοινωνικό αγαθό.

γ) Την ασφάλεια των εργαζομένων του κλάδου αλλά και των οικιστικών ζωνών και γενικότερα την προστασία του περιβάλλοντος.

δ) Τη μείωση του βαθμού ενεργειακής εξάρτησης της χώρας. Παράλληλα την ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας σε αμοιβαία επωφελή βάση, όταν και όπου προκύπτουν οι ανάλογες κοινωνικοπολιτικές προϋποθέσεις.

Τότε μόνο μπορεί να υλοποιηθεί ο κεντρικός ενεργειακός σχεδιασμός του κρατικού φορέα ενέργειας, δηλαδή ο σχεδιασμός ο οποίος προωθεί, προγραμματίζει και συνδυάζει αρμονικά όλους τους στόχους που προαναφέραμε. Σε αυτές τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες αποκτά ρόλο ουσιαστικό ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος.

Υπό αυτήν την προϋπόθεση ο κρατικός φορέας ενέργειας, απαλλαγμένος από τους σιδερένιους νόμους του καπιταλιστικού κέρδους και τις αναπόφευκτες κρίσεις, θα μπορεί να επεξεργάζεται την ενεργειακή πολιτική με άξονες:

1. Την αξιοποίηση εγχώριων πηγών (π.χ. Λιγνίτη, αιολικής ενέργειας), προσδιορίζοντας τις κατάλληλες χρήσεις - περιοχές - τεχνολογίες, τα μεγέθη, με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια. Την ενδεχόμενη αξιοποίηση κοιτασμάτων πετρελαίου, που δε θα ήταν κερδοφόρα η εξόρυξή τους από έναν ιδιωτικό καπιταλιστικό όμιλο ή και κρατικό υπό το καπιταλιστικό καθεστώς.

2. Τη συστηματική έρευνα για εξεύρεση νέων πηγών (π.χ. πιθανά κοιτάσματα σε Ιόνιο - Αιγαίο κ.λπ.) και αξιοποίηση των τεχνολογιών με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, την αύξηση του βαθμού ενεργειακής αυτοδυναμίας και ελέγχου του εγχώριου ενεργειακού προϊόντος.

3. Τη διακρατική αμοιβαία επωφελή συνεργασία σε τομείς, όπως:

• Η αξιοποίηση και ανάπτυξη δικτύων - αγωγών μεταφοράς ενεργειακού προϊόντος με προϋποθέσεις που συνδυάζουν το αμοιβαίο όφελος διαφορετικών κρατών από τις οικονομίες κλίμακας με τη διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στη διαχείριση του εγχώριου προϊόντος.
• Η μεταφορά τεχνογνωσίας και η ανάπτυξη εγχώριας ερευνητικής δραστηριότητας.
• Η καλύτερη διαχείριση του προβλήματος των εισαγωγών καυσίμων και γενικότερα των όρων διεξαγωγής του εξωτερικού εμπορίου».

Για το ΚΚΕ, η πραγματοποίηση του παραπάνω στόχου περνά μέσα από τη μαζική αγωνιστική συσπείρωση ενάντια στην πολιτική της αναδιάρθρωσης και των ιδιωτικοποιήσεων του ενεργειακού τομέα, καθώς θεωρεί ότι και σήμερα οι στόχοι μιας ενεργειακής πολιτικής συνιστώσας της λαϊκής οικονομίας μπορούν να αποτελέσουν αιτήματα μιας ευρύτερης λαϊκής συσπείρωσης και πάλης.

Στο πλαίσιο αυτό έχει επισημάνει: «Για να ανοίξουμε το δρόμο των ριζικών ανατροπών στο επίπεδο της εξουσίας προβάλλουμε τους διεκδικητικούς στόχους για φτηνό ρεύμα για το λαό, πλήρη - σταθερή εργασία για τους εργαζόμενους του κλάδου, κρατική έρευνα για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας και την αξιοποίηση των εγχώριων πηγών ενέργειας, άμεση κατάργηση κάθε είδους κρατικής επιδότησης στο ιδιωτικό κεφάλαιο, προστασία του περιβάλλοντος και της ασφάλειας των κατοίκων. Απαιτούμε να αντιμετωπιστούν άμεσα τα οξυμένα προβλήματα των νησιών και των ακριτικών περιοχών όπως της αναβάθμισης του δικτύου διανομής και των τοπικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.

Η διέξοδος δεν πρέπει ούτε μπορεί να αναζητηθεί στην επιστροφή στο παρελθόν, δηλαδή στις κρατικές επιχειρήσεις που υπηρέτησαν πολύμορφα το μονοπωλιακό κεφάλαιο. Ούτε η μεμονωμένη κρατική επιχείρηση στο πλαίσιο του "απελευθερωμένου" τομέα ενέργειας ούτε ο κρατικός ενεργειακός τομέας στο πλαίσιο μιας οικονομίας όπου δεσπόζουν οι ιδιωτικοί μονοπωλιακοί όμιλοι μπορούν να αποτελέσουν διέξοδο για τις λαϊκές ανάγκες.

Η ανατροπή από την άρχουσα τάξη βασικών στοιχείων της καπιταλιστικής διαχείρισης της προηγούμενης περιόδου μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία ουσιαστικής αντεπίθεσης του εργατικού κινήματος. Η αναγκαιότητα να υπηρετηθούν οι ανάγκες των εργαζομένων δεν μπορεί, σε τελευταία ανάλυση, να συμβιβαστεί με την ιδιοποίηση του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου από την αστική τάξη.

Απαιτεί να αλλάξει ο συσχετισμός δύναμης στο πολιτικό επίπεδο και να κερδίσει έδαφος η πολιτική του ΚΚΕ για τη συγκρότηση ενός νικηφόρου λαϊκού μετώπου που θα διεκδικήσει την εξουσία».