Ενα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα είναι, βέβαια, ο κινηματογράφος. Ο Γκλόμπερ Ρόχ(τα)α Glauber Rocha - σεναριογράφος και σκηνοθέτης - έγραψε και σκηνοθέτησε μια ταινία με τίτλο: Ο Αντόνιο των Θανάτων, Antonio das Mortas, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1969, και έμεινε έκτοτε κλασική. Μια κινηματογραφική ταινία, ασφαλώς, έχει πολλές αναγνώσεις και λεπτομέρειες, αλλά εκείνο που κράτησα σαράντα χρόνια στο νου μου ήταν το κύριο θέμα, που τώρα απλώνεται και σε άλλες περιοχές του κόσμου, και στην Ευρώπη, ενωμένη ή μη.

Αλλά και το άλλο χωριό ήταν σαν το προηγούμενο και έπασχε από τις ίδιες οικονομικές και κοινωνικές ασθένειες. Οι κάτοικοί του έμεναν σε καλύβες, τα υπάρχοντά τους δεν ήταν καν τα αναγκαία, και δεν μπορούσαν ούτε να τους βοηθήσουν μ' ένα πιάτο φαγητό.

Οι χωροφύλακες κατέφτασαν πάνοπλοι. Αλλά τα όπλα εκπυρσοκροτούν. Τα βόλια τους σκοτώνουν άοπλους που ζητάνε δουλειά και φαγητό. Κρατώ αποτυπωμένη μια εικόνα από την ταινία. Ενας από τους πεινασμένους τιμωρείται με σταύρωση σ' ένα δέντρο, όπου του έχουν δεθεί τα πόδια και τα χέρια, στον κορμό και τα κλαριά. Για τους καθολικούς Λατίνους, ο συνειρμός με τη σταύρωση του ημίγυμνου Χριστού παίρνει τη μορφή της ταύτισης.

Χώρες με φυσικές πηγές πλούτου, εκμεταλλευόμενες και πιεζόμενες, βγήκαν με τις δικές τους δυνάμεις στο πολιτικό παγκόσμιο προσκήνιο και μάλλον παραδειγματικά.