Οι πρώτες μέρες του 2009 ξεκίνησαν στην Ιαπωνία με ένα πρωτοφανές όσο και σημαδιακό γεγονός: τη μαζική πορεία και διαδήλωση αρκετών εκατοντάδων ανέργων και αστέγων από «τεντούπολη» που έχουν στήσει, εδώ και καιρό, σε μεγάλο πάρκο του Τόκιο προς το κτίριο της Βουλής. Ηταν από τις ελάχιστες περιπτώσεις που οι άνεργοι και οι άστεγοι στην Ιαπωνία αποκτούσαν «πρόσωπο» και ύψωναν φωνή σε μία χώρα που ως πρότινος καμάρωνε για το (τεχνητό... εν πολλοίς) χαμηλό ποσοστό ανεργίας.

Το γεγονός προβλήθηκε ως «αξιοπερίεργο» τόσο από τα ιαπωνικά ΜΜΕ όσο και από τα διεθνή πρακτορεία μιας που σπάνια καταφέρνουν να «βρουν» άνεργους και άστεγους στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη...

Στο μεταξύ την περασμένη Πέμπτη δημοσιοποιήθηκε πως βρέθηκε νεκρός από πείνα στην Οζάκα, ένας 49χρονος που ήταν άνεργος περίπου ένα χρόνο, οπότε είχε λήξει η σύμβαση ορισμένου χρόνου με την τράπεζα στην οποία εργαζόταν!

Γιατί όμως τόσος θόρυβος για την ανεργία στη χώρα του «Ανατέλλοντος Ηλίου» αφού τον περασμένο Νοέμβρη μετρήθηκε μόλις στο 3,9% του εργατικού δυναμικού; Μήπως γιατί ο επίσημος τρόπος μέτρησης των ανέργων «ξεχνά» πολλούς από αυτούς που οφθαλμοφανώς ανήκουν στην ίδια κατηγορία;

Είναι κοινό «μυστικό» οι «μαγικοί» τρόποι με τους οποίους σε αρκετές καπιταλιστικές χώρες εξαφανίζονται εντέχνως εκατομμύρια άνθρωποι από τις λίστες της ανεργίας. Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, βαφτίζονται «εργαζόμενοι» ακόμη κι αυτοί που κατάφεραν να εργαστούν έστω και... μία ώρα μέσα σε μία βδομάδα! Επιπλέον, στους άνεργους δε συγκαταλέγονται παντρεμένες γυναίκες που αναζητούν δουλειά, φοιτητές ή νέοι που εγκαταλείπουν πρόωρα τις ανώτερες και ανώτατες σπουδές και μισοαπασχολούνται εδώ και κει για ένα πενιχρό χαρτζιλίκι, ή ακόμη και συνταξιούχοι που αναζητούν δουλειά μιας που οι μικρές συντάξεις δεν τους εξασφαλίζουν αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο... Ετσι, ορισμένοι υπολογίζουν πως η πραγματική ανεργία πίσω από το χαμηλό επίσημο ποσοστό του 3,9%, ενδεχομένως να ξεπερνά και το 20%. Πόσο μάλλον σήμερα που, εξαιτίας της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, εξαφανίζονται κάθε τόσο χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Ακόμη και οι πιο συντηρητικοί Ιάπωνες αναλυτές προβλέπουν πως από τον περασμένο Οκτώβρη ως το τέλος του ερχόμενου Μάρτη, θα έχουν χάσει τη δουλειά τους πάνω από 68.000 Ιάπωνες κυρίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και των κατασκευών που έχουν πληγεί ιδιαίτερα.

Αυτό σημαίνει ότι πολλοί από αυτούς δε θα χάσουν μόνον τη δουλειά τους αλλά και το σπίτι τους καθώς οι περισσότεροι στεγάζονται σε ξενώνες ή σπίτια που «δανείζει» η εργοδότρια εταιρεία όσο καιρό τους απασχολεί...

Να λοιπόν πώς δημιουργήθηκε πρόσφατα η τεντούπολη αστέγων και ανέργων σε κεντρικό πάρκο του Τόκιο. Φτιάχτηκε από ανθρώπους οι οποίοι την ώρα που απολύθηκαν δεν έχασαν μόνον δουλειά αλλά και στέγη! Ο τυφώνας της ανεργίας στην Ιαπωνία συνοδεύεται από...τη δίδυμη αδελφή του: την έλλειψη στέγης...

Ομως το πρόβλημα δεν το έχουν μόνον οι άνεργοι. Το έχει και πάνω από το ένα τρίτο των εργαζομένων, οι οποίοι εισπράττουν στο πετσί τους τις συνέπειες της λεγόμενης «μεταρρύθμισης» των εργασιακών σχέσεων που εξαφάνισε μέσα στην τελευταία μιάμιση δεκαετία (και παραπάνω...) τη σιγουριά και την εργασιακή, ασφαλιστική ασφάλεια που απολάμβαναν επί δεκαετίες μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εκατομμύρια Ιάπωνες εργαζόμενοι...

Οι περισσότεροι νέοι εργαζόμενοι δεν έχουν σήμερα μόνιμη απασχόληση και συμβάσεις αορίστου χρόνου. Είναι προσωρινοί συμβασιούχοι, ή εργαζόμενοι «μερικής απασχόλησης». Δηλαδή άνθρωποι δίχως δικαιώματα ολοκληρωμένης ιατροφαρμακευτικής και συνταξιοδοτικής ασφάλισης. Που δε δικαιούνται επιδόματα π.χ. ανεργίας αφού «πολύ απλά» δεν απολύονται...«απλώς» οι εργοδότες δεν τους ανανεώνουν τις προσωρινές συμβάσεις εργασίας.

Αναλυτές όπως ο Μάρτιν Σουλτς από το Ερευνητικό Ιδρυμα Φουτζίτσου εξηγούσαν έτσι προ ημερών σε πρακτορεία όπως το Ρόιτερς, γιατί πολλοί μεσήλικες Ιάπωνες «νοσταλγούν» τις δεκαετίες του '70 και του '80, οπότε η μόνιμη (και σχετικώς... καλοπληρωμένη) εργασία ήταν αυτονόητο και αναφαίρετο δικαίωμα για όλους. Πολλοί Ιάπωνες ξεκινούσαν την εργασιακή τους ζωή και συνταξιοδοτούνταν μένοντας επί δεκαετίες στον ίδιο εργοδότη...

Σήμερα είναι ζήτημα εάν ένας 30χρονος Ιάπωνας μείνει στον ίδιο εργοδότη πάνω από ένα χρόνο. Γι' αυτό και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο χιλιάδων νεαρών Ιαπώνων αστέγων που αναζητούν προσωρινή «στέγη» σε ίντερνετ καφέ μολονότι εργάζονται (είτε σαν συμβασιούχοι είτε σαν εργάτες μερικής απασχόλησης...). Γιατί; Διότι οι χαμηλοί μισθοί και το «ελαστικό» εργασιακό καθεστώς αδυνατούν να τους εξασφαλίσουν στέγη. Ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου τα ενοίκια ακόμη και μίας γκαρσονιέρας είναι απλησίαστα...

Μπορεί κανείς να φανταστεί τι γίνεται στις μεγάλες βιομηχανίες της χώρας που κάθε τόσο ανακοινώνουν χιλιάδες απολύσεις στο όνομα της κρίσης και της μείωσης του εργατικού κόστους. Στη Ναγκόγια συνηθίζουν για παράδειγμα να λένε πως «οταν η Τογιότα φτερνίζεται, όλοι κρυώνουν...». Οχι άδικα, αφού εκεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει σχεδόν αποκλειστικά από την Τογιότα και τους συναφείς κλάδους παραγωγής αυτοκινήτου...Ιδιαίτερα φέτος που η συγκεκριμένη αυτοκινητοβιομηχανία ανακοίνωσε, για πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια, ζημιές και άρχισε να εφαρμόζει μέτρα όπως σταδιακό κλείσιμο των εργοστασίων της στην Ιαπωνία, από το τελευταίο δεκαήμερο τρέχοντος μηνός ως το πρώτο δεκαήμερο του Μάρτη. Με ό,τι βεβαίως αυτό συνεπάγεται για τους μισθούς και τη ζωή μόνιμων εργαζομένων, συμβασιούχων και εργατών μερικής «απασχόλησης»...

Είναι επίσης χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η βιομηχανική παραγωγή στην κεντρική Ιαπωνία (που θεωρείται από τις «ατμομηχανές» της οικονομίας) έπεσε από τον Οκτώβρη τουλάχιστον κατά 12%. Ιδιαίτερα στη νομαρχία Αίτσι, όπου παράγεται το 7% του ιαπωνικού ΑΕΠ.

Μπροστά σ' αυτή τη θύελλα εργασιακής ανασφάλειας και ανεργίας, τα δύο κυρίαρχα αστικά κόμματα «διαγκωνίζονται» σε λύσεις διαχείρισης και για το ποιος θα εκφράσει καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Ο Τάρο Ασο, ο 68χρονος πρωθυπουργός και ηγέτης των Φιλελεύθερων Δημοκρατών που μονοπωλούν την εξουσία πάνω από μισό αιώνα, είναι τόσο «δημοφιλής»... όσο και ο Μπους. Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση του ιαπωνικού ειδησεογραφικού οργανισμού ΝΗΚ, λιγότερο από το 20% του πληθυσμού είναι ευχαριστημένο από την κυβέρνησή του. Τα μέτρα που ανήγγειλε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός στα μέσα του περασμένου Δεκέμβρη δεν αγγίζουν την πλειοψηφία των εργαζομένων που έχει πραγματική ανάγκη αλλά το ντόπιο μεγάλο κεφάλαιο.

Η λεόντειος μερίδα από το πακέτο μέτρων «τόνωσης της οικονομίας», ύψους 23 τρισ. γεν (περίπου 250 δισ. δολάρια) θα πάει:

• Στη λεγόμενη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στην ανακεφαλαιοποίηση προβληματικών τραπεζών ώστε να ξαναδώσουν δάνεια και πίστωση σε μικρομεσαίους επιχειρηματίες.
• Στις φορομειώσεις μεγαλοϊδιοκτητών σπιτιών και επιχειρήσεων που σκοπεύουν να κτίσουν ή να αγοράσουν νέα εργοστάσια και εξοπλισμό.
• Στην επιδότηση (προσωρινών...) θέσεων εργασίας στην τοπική αυτοδιοίκηση.
• Σε βοηθήματα στέγης απολυμένων συμβασιούχων ώστε να εξασφαλίζουν ένα κεραμίδι πάνω από...το κεφάλι τους όσο καιρό είναι άνεργοι...

Είναι μάλλον προφανές ότι αυτά τα σπασμωδικά μέτρα δεν αγγίζουν τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού που άλλωστε αποτελεί τον πιο ευάλωτο αποδέκτη των συνεπειών της οικονομικής κρίσης...

Η αξιωματική αντιπολίτευση του «Δημοκρατικού Κόμματος» του Ιτσίρο Οζάουα από την άλλη ρητορεύει αόριστα υπέρ της δημιουργίας «προστατευτικού διχτυού» για τους μη μόνιμους εργαζόμενους. Αρνείται, εντούτοις, ακόμη και για τα μάτια του κόσμου, να ξεστομίσει προτάσεις έστω για τη δημιουργία πλαισίου που θα εξασφαλίζει στους πολίτες σταθερή εργασία με αξιοπρεπείς αποδοχές και ικανοποιητική ασφάλιση. Και να σκεφθεί κανείς πως η φετινή χρονιά λογαριάζεται απ' όλους σαν έτος πρόωρων εκλογών. Στο αντίποδα αυτών των αντιλαϊκών πολιτικών βρίσκεται το Ιαπωνικό ΚΚ, που προβάλλει αιτήματα για τα εργασιακά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα των εργαζομένων, για την παιδεία, την υγεία, ενάντια στα μέτρα που εξυπηρετούν τους κεφαλαιοκράτες.