Μπορεί οι διαπραγματεύσεις να κράτησαν περισσότερο από εννιά μήνες και οι εμπλοκές να ήταν αλλεπάλληλες, όμως, τελικά, η συμφωνία παράτασης της αμερικανικής κατοχής στο Ιράκ είναι γεγονός. Θεωρητικώς θα τεθεί σε ισχύ από τις αρχές του χρόνου, μετά και από τις τροποποιήσεις που η ιρακινή ηγεσία ζήτησε την τελευταία στιγμή ως αναγκαίο άλλοθι για να κερδίσει τη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη. Τα σενάρια για το ποια μορφή θα πάρει η εφαρμογή της είναι πάμπολλα. Οπως επίσης και για το πόσες ερμηνείες μπορεί να έχει αυτό το πολυσυζητημένο κείμενο.

Ελάχιστα αποσπάσματα του κειμένου έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Σύμφωνα με αυτά, τα αμερικανικά στρατεύματα θα αποσυρθούν από τις ιρακινές πόλεις στις περίπου 400 βάσεις που διατηρούν στο Ιράκ μέχρι τα τέλη του προσεχούς Ιούνη. Μέχρι το τέλος του 2011, οπότε και δεσμεύονται να αποχωρήσουν, θα διεξάγουν επιχειρήσεις «κατά της τρομοκρατίας μετά από αίτημα και σε συνεννόηση με τις ιρακινές δυνάμεις», τις οποίες «θα ενημερώνουν εγκαίρως». Η ιρακινή κυβέρνηση αναλαμβάνει τον έλεγχο του εναέριου χώρου της χώρας και είναι αυτή που θα δίνει το «πράσινο φως» τόσο για τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων όσο και για τη διενέργεια ελέγχων σε σπίτια και για συλλήψεις, εκτός και αν όλα αυτά γίνονται κατά τη διάρκεια στρατιωτικής επιχείρησης (κάτι που ούτως ή άλλως συνέβαινε μέχρι σήμερα).

Στο κρίσιμο ζήτημα τού ποιος θα κρίνει τους Αμερικανούς στρατιώτες, αλλά και τους μισθοφόρους που εργάζονται για τον αμερικανικό στρατό, φαίνεται ότι η Ουάσιγκτον κατάφερε να διατηρήσει το «στάτους κβο» που επιθυμούσε, δηλαδή να μην αλλάξει τίποτε επί της ουσίας. Η συμφωνία προβλέπει ότι θα παραπέμπονται στην ιρακινή Δικαιοσύνη (αλλά θα κρατούνται από τον αμερικανικό στρατό), εφόσον, πέραν πάσης αμφιβολίας, διαπράξουν κάποιου είδους αδίκημα εκτός υπηρεσίας. Τέλος, οι αμερικανικές δυνάμεις δεσμεύονται ότι δε θα χρησιμοποιήσουν το ιρακινό έδαφος για εξαπόλυση επίθεσης κατά τρίτης χώρας.

Η συμφωνία ψηφίστηκε από 144 βουλευτές εκ των 198 παρόντων του 275μελούς Κοινοβουλίου. Οι ψήφοι αυτές διασφαλίστηκαν μετά από αλλεπάλληλες συζητήσεις του κυβερνητικού σιιτικού συνασπισμού του Μάλικι, κυρίως, με το μεγαλύτερο σουνιτικό μπλοκ, το «Μέτωπο Ιρακινής Συμμαχίας». Οι σουνίτες ζήτησαν και πέτυχαν να οριστεί ημερομηνία διεξαγωγής δημοψηφίσματος (στις 30 του ερχόμενου Ιούλη) και να ενταχθούν περισσότεροι ομόθρησκοί τους στα Σώματα Ασφαλείας, αίτημα για το οποίο έλαβαν διαβεβαιώσεις. Στο παζάρι δε συμμετείχαν μικρότερες σιιτικές δυνάμεις, με επικεφαλής τους βουλευτές του Μουκτάντα Σαντρ, αλλά και σουνιτικές.

Ο πρωθυπουργός Μάλικι μίλησε για «ιστορική μέρα για τον ιρακινό λαό», χαρακτηρίζοντας την υιοθέτηση της συμφωνίας «πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας του Ιράκ». Εντούτοις, οι διαβουλεύσεις της τελευταίας στιγμής, που του εξασφάλισαν έστω και τις 144 ψήφους, δεν είναι αυτό ακριβώς που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «συμπαγής ξεκάθαρη πλειοψηφία» σε ένα Κοινοβούλιο 275 μελών. Εναν όρο που ο θρησκευτικός ηγέτης των Ιρακινών σιιτών, Αγιατολάχ Σιστάνι, είχε θέσει, προκειμένου να δεχτεί ως «νόμιμη» τη «συμφωνία ασφαλείας». Προς το παρόν, ο Σιστάνι δεν έχει αντιδράσει ούτε θετικά ούτε αρνητικά. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι τελικά θα υιοθετήσει συμφωνία, κάτι που, αν δε γίνει, σημαίνει μη νομιμοποίησή της στη συνείδηση μεγάλου μέρους των σιιτών.

Από την άλλη πλευρά, διόλου βέβαιο δεν είναι ότι οι σουνίτες θα δουν όντως τους ομόθρησκούς τους, που μετά από την αντίσταση συνέστησαν το «Συμβούλιο Αφύπνισης» και συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις κατά της «Αλ Κάιντα» και άλλων ακραίων ισλαμιστών, να εντάσσονται στα Σώματα Ασφαλείας, όπως ζήτησαν. Θεωρητικώς, ήδη, αρκετές από τις ομάδες εκείνες που ελέγχουν, μαζί με το στρατό, συνοικίες και δρόμους έχουν περάσει στο «μισθολόγιο» της ιρακινής κυβέρνησης αντί του αμερικανικού στρατού. Αυτό, όμως, δε συνεπάγεται και ένταξή τους στους κόλπους των σωμάτων ασφαλείας. Και πρόκειται για καλά εξοπλισμένες και εκπαιδευμένες ομάδες, που αν θεωρήσουν ότι αδικούνται, μπορούν να εξελιχθούν σε πολύ επικίνδυνο αντίπαλο.

Ενα άλλο μεγάλο ζήτημα είναι το πώς, τελικά, θα εφαρμοστεί η ίδια η συμφωνία που καταλήχθηκε μέσα σε πανηγυρικό κλίμα. Το μεγάλο στοίχημα, όπως χαρακτηριστικά διέρρεαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, είναι η ...«μετάφραση». Το κείμενο έχει κυκλοφορήσει μόνο στα αραβικά, από όπου και έχουν μεταφραστεί τα αποσπάσματά του που έχουν γίνει γνωστά. Η αγγλική του εκδοχή παραμένει άγνωστη και το Πεντάγωνο επιμένει σ' αυτή τη μυστικότητα διόλου τυχαία.

Οπως διαρρεόταν, η Ουάσιγκτον αναμένει να τεθεί σε εφαρμογή η συμφωνία προκειμένου να «ερμηνεύσει» κατά το δοκούν αρκετά σημαντικά της σημεία. Οπως, π.χ., τη δέσμευση για μη εξαπόλυση επίθεσης κατά τρίτης χώρας από το ιρακινό έδαφος. Η δέσμευση ισχύει, εκτός και αν «οι αμερικανικές δυνάμεις αναγκαστούν να καταδιώξουν τρομοκράτες εκτός των ιρακινών συνόρων». Επίσης, στον αέρα βρίσκεται και η δέσμευση περί έγκαιρης ενημέρωσης των ιρακινών αρχών για σχεδιαζόμενες επιχειρήσεις. Εκτιμώντας ότι εντός των ιρακινών δυνάμεων έχουν παρεισφρήσει πολλά «μη ελεγχόμενα» στοιχεία, το Πεντάγωνο διαρρέει ότι πιθανότατα η ενημέρωση θα είναι «εξαιρετικά γενική και ασαφής».

Τέλος, όσον αφορά τους Αμερικανούς στρατιώτες και μισθοφόρους, η Ουάσιγκτον έχει θέσει τόσους όρους, που πρακτικά Αμερικανός στρατιώτης θα φθάνει στο ιρακινό εδώλιο μόνο κατ' εξαίρεση. Ακόμη και η συναίνεση που επιτεύχθηκε ως προς τη διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος στα μέσα του καλοκαιριού, δεν αποτελεί σοβαρό παράγοντα «ανησυχίας» για την Ουάσιγκτον. Ακόμη και αν στο δημοψήφισμα απορριφθεί η συμφωνία, η ιρακινή κυβέρνηση έχει αναλάβει την υποχρέωση να δεχτεί ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα χρειαστούν περίπου ένα χρόνο για να αποχωρήσουν, δηλαδή κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αρχίσει στα μέσα του 2010 και να ολοκληρωθεί ...όποτε καταστεί εφικτό.

Βέβαια, η Ουάσιγκτον καλλιεργεί την εντύπωση ότι είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει τη συμφωνία. Ετσι, λίγες μέρες πριν την εκπνοή του έτους και ενώ αναμενόταν η έναρξη της εφαρμογής της συμφωνίας παράτασης της κατοχής, έγινε γνωστό ότι ο επικεφαλής των κατοχικών στρατευμάτων στο Ιράκ, στρατηγός Ρέι Οντιέρνο, έχει αρχίσει, ήδη, να εκπονεί σχέδια «σταδιακής απόσυρσης» των αμερικανικών δυνάμεων. Σ' αυτά όμως ο ρυθμός απομάκρυνσης των αμερικανικών δυνάμεων αποδεικνύεται πολύ μικρότερος των προτάσεων ακόμη και του νεοεκλεγέντα Αμερικανού Προέδρου. Οχι ότι αυτό σημαίνει ότι ο Μπάρακ Ομπάμα δε θα αποδεχτεί τις προτάσεις της ηγεσίας του Πενταγώνου.

Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος θα υπερθεματίσει των προτάσεων αυτών, για τον απλούστατο λόγο ότι τα δεδομένα αλλάζουν εντός Ιράκ. Οι εναπομείναντες της «συμμαχίας των προθύμων» ετοιμάζονται σταδιακά για αποχώρηση. Μόλις πριν από λίγες μέρες, το ιρακινό Κοινοβούλιο, με πολλές αποχές και απουσίες, ενέκρινε την παράταση κατά ένα έτος της «παρουσίας» ξένων δυνάμεων, εκτός των αμερικανικών, στο Ιράκ. Ουσιαστικά, η ρύθμιση αυτή αναφέρεται στους εναπομείναντες 4.000 Βρετανούς, στους λίγους Αυστραλούς, και σε πολύ μικρού αριθμού στρατεύματα από το Ελ Σαλβαδόρ, τη Ρουμανία και την Εσθονία. Οι Βρετανοί, ούτως ή άλλως, ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους μέχρι τα τέλη Μάη.

Αυτό σημαίνει ότι οι περιοχές και οι δραστηριότητες που οι «σύμμαχοι» Βρετανοί ελέγχουν, θα πρέπει να καλυφθούν από τον ιρακινό στρατό, αφού τα αμερικανικά στρατεύματα θεωρητικώς έχουν δεσμευτεί να αποχωρήσουν εντός των βάσεών τους μέχρι τον Ιούνη. Αυτό δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα εφαρμοστεί κατά τον τρόπο αυτό, γιατί, παραδείγματος χάριν, από το νότιο Ιράκ, που ελέγχουν οι Βρετανοί, περνά το σύνολο της επιμελητείας και των προμηθειών των αμερικανικών στρατευμάτων.

Τις τόσο κομβικές αυτές οδικές αρτηρίες δεν είναι καθόλου βέβαιο, για το Πεντάγωνο, ότι θα μπορέσουν να ελέγξουν οι ιρακινές δυνάμεις. Από μόνο του, αυτό το ζήτημα αποτελεί πολύ καλή αφορμή για ...νέες ερμηνείες της «συμφωνίας ασφαλείας». Και αποτελεί μόνο ένα από τα άπειρα ζητήματα που οι κατοχικές δυνάμεις μπορούν να αναδείξουν ως εμπόδια στην «κατά γράμμα» εφαρμογή των δεσμεύσεών τους.

Αλλωστε, επί του πρακτέου, η ιρακινή κυβέρνηση δεν έχει καμία δυνατότητα να υποχρεώσει τις κατοχικές δυνάμεις να αποχωρήσουν, είτε μέσα από τις ιρακινές πόλεις, είτε από την ίδια τη χώρα. Ασχέτως αν η συμφωνία προβλέπει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να διατυπώσει ένα τέτοιο αίτημα.

Και ένα τέτοιο αίτημα είναι δύσκολο να διατυπωθεί, αν, παραδείγματος χάριν, υπάρξει ένα μπαράζ αιματηρών επιθέσεων που θα θέσει και πάλι υπό αίρεση την κλυδωνιζόμενη «ηρεμία» που έχει επικρατήσει τους τελευταίους μήνες σ' ένα μεγάλο μέρος της χώρας. Γιατί η κυβέρνηση Μάλικι, εκτός από το να το διακηρύττει, θα πρέπει να μπορεί και πραγματικά να επιβιώσει χωρίς τους κατοχικούς της υποστηρικτές.