«Να μετατρέψουμε τη Μεσόγειο σε μια λεκάνη ειρήνης, ευμάρειας, ανάπτυξης, συνεργασίας, πολιτιστικής ανταλλαγής», «να καλλιεργήσουμε μια μεσογειακή συνείδηση, γιατί μας συνδέει όλους ένας κοινός πολιτισμός αιώνων». Αυτές οι συγκινησιακώς δημαγωγικές αποστροφές, καθώς και αλληλο-αντεγκλήσεις για το ποιος επιθυμεί περισσότερο την ειρήνη και την ευμάρεια στις όχθες της Μεσογείου, κυριάρχησαν κατά τη διήμερη έκτακτη Σύνοδο της «Ευρω-Μεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης» σε θέρετρο της Νεκράς Θάλασσας στην Ιορδανία, στις 12 και 13 Οκτώβρη.

Μια Σύνοδος που πραγματοποιήθηκε ενόψει της Συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, στη Μασσαλία, στις 3 και 4 Νοέμβρη που αναμένεται να εξετάσει ακριβώς αυτό: Τα επόμενα βήματα της «Ενωσης για τη Μεσόγειο», που «επισημοποιήθηκε» τον Ιούλη στο Παρίσι με μια Σύνοδο Κορυφής ως «συνέχιση της διαδικασίας της Βαρκελώνης» που άρχισε το 1995. Η Σύνοδος της Νεκράς Θάλασσας είχε ως διακηρυγμένο στόχο να καταλήξει σε μια «πρόταση» προς τους υπουργούς Εξωτερικών ως προς τη θεσμική κατοχύρωση, σύνθεση και λειτουργία ενός ευρω-μεσογειακού Κοινοβουλίου.

Στις διήμερες εργασίες της συμμετείχαν ευρωβουλευτές από τις διάφορες πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου, σε αναλογία με την αριθμητική εκπροσώπηση των ομάδων αυτών στο ίδιο το Κοινοβούλιο, αλλά και σε συγκεκριμένες επιτροπές του, και αντιπροσωπείες βουλευτών από τα Κοινοβούλια τόσο των χωρών - μελών της ΕΕ, όσο και των παράκτιων, στη Μεσόγειο, χωρών. Εξαίρεση αποτέλεσε η Λιβύη, που δεν είχε συμμετάσχει ούτε στην «ιδρυτική» Σύνοδο του Παρισιού, διαφωνώντας με το γενικό σχέδιο και τις προοπτικές του, τις οποίες, τότε, ο Λίβυος ηγέτης είχε χαρακτηρίσει «νεο-αποικιοκρατικές». Στη Νεκρά Θάλασσα δε βρέθηκε ούτε συριακή αντιπροσωπεία, αν και ο Πρόεδρος Ασαντ συναίνεσε τον Ιούλη, στο Παρίσι, στην ίδρυση της «Ενωσης για τη Μεσόγειο».

Στις 15 Νοέμβρη 1995, οι, τότε, χώρες - μέλη της ΕΕ, σε μια ευρεία Σύνοδο με τη συμμετοχή εκπροσώπων και από τις παράκτιες, στη Μεσόγειο, χώρες, αποφάσισαν τη «σύσφιγξη των δεσμών» τους και την «ενίσχυση της συνεργασίας» τους, αρχής γενομένης, όπως είναι αυτονόητο, από τις εμπορικές συναλλαγές, την πραγματοποίηση επενδύσεων από ευρωπαϊκά κεφάλαια σε ποικίλους τομείς με αιχμή του δόρατος την ενέργεια και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές των, εκτός ΕΕ, μεσογειακών χωρών, τη σύναψη συμφωνιών για την ασφάλεια κλπ. Το 1995, το κλίμα θεωρήθηκε εξαιρετικά ευνοϊκό, καθώς βρισκόταν σε εξέλιξη η ισραηλινο-παλαιστινιακή «ειρηνευτική διαδικασία» υπό τη Συμφωνία του Οσλο, και η Ιορδανία είχε υπογράψει συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ μετά την Αίγυπτο. Οι εξελίξεις, όμως, δε δικαίωσαν την αισιοδοξία.

Η «ειρηνευτική διαδικασία» γρήγορα αποδείχτηκε ότι δεν οδηγεί σε βιώσιμη, δίκαιη και οριστική λύση για το Παλαιστινιακό. Η αναβίωση του κύκλου αίματος, από το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα το 2000, και η αταλάντευτη υποστήριξη του Ισραήλ, εκτός από τις ΗΠΑ, και από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της ΕΕ, ασχέτως των ευχολογίων τους, γέννησε έντονη δυσαρέσκεια στην αραβική κοινή γνώμη, προκαλώντας, όπως αναμενόταν, μεγάλες δυσκολίες στις αραβικές ηγεσίες να προχωρήσουν σε «σύσφιγξη» σχέσεων με όσους στηρίζουν τους θύτες του παλαιστινιακού αιματοκυλίσματος.

Οι εσωτερικές δυσκολίες στην Αλγερία, όπου βρισκόταν ακόμη στο απόγειο ο αιματηρός εμφύλιος με τους ισλαμιστές εξτρεμιστές, οι, μέχρι πρόσφατα, κυρώσεις σε βάρος της Λιβύης, οι αμφιταλαντεύσεις της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία και, κυρίως, ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ με τους ΝΑΤΟικούς συμμάχους, μετά την 11η Σεπτέμβρη, ο οποίος οδήγησε σε «δαιμονοποίηση» των μουσουλμάνων και σε εισβολή και κατοχή στο Αφγανιστάν και αργότερα στο Ιράκ, καθώς και το 33ήμερο ισραηλινό μακελειό στο Λίβανο, το καλοκαίρι του 2006, κατέστησαν ακόμη δυσκολότερη την κατάσταση. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς τις εκατόμβες των πνιγμένων φτωχοδιάβολων στα νερά της Μεσογείου, που αναζητούν ως πρόσφυγες μια καλύτερη ζωή στις χώρες που ρήμαξαν τις πατρίδες τους, και τη, συνήθως, απάνθρωπη συμπεριφορά απέναντι σε όσους από αυτούς καταφέρνουν, μετά από τραγικά οδοιπορικά, να φτάσουν στις ακτές της πολιτισμένης Ευρώπης, γίνεται κατανοητό ότι οι στόχοι της «διαδικασίας της Βαρκελώνης» από ένα σημείο και μετά παρέμειναν στα χαρτιά.

Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι αυτό το χρονικό διάστημα δε λαμβάνονταν, κατά διαστήματα, αποφάσεις για «αναπτυξιακές πρωτοβουλίες», ή ότι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν «επένδυαν» με προνομιακούς όρους στους «φτωχούς» συγγενείς της νότιας λεκάνης της Μεσογείου ή ότι δεν υπογράφονταν ξεχωριστές συμφωνίες «διευκόλυνσης των εμπορικών συναλλαγών». Γι' αυτό άλλωστε και οι λεγόμενες τρίτες μεσογειακές χώρες, δηλαδή οι Αίγυπτος, Αλγερία, Ιορδανία, Λίβανος, Μαρόκο, Συρία, Τυνησία, Ισραήλ και Παλαιστινιακά εδάφη, κατέχουν ως ομάδα χωρών την τέταρτη θέση στην κατάταξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών.

Οι προσπάθειες αυτές επανήλθαν στο προσκήνιο με την ανάληψη της Προεδρίας της Γαλλίας από τον Νικολά Σαρκοζί. Ο Σαρκοζί δεν έκρυψε ούτε στιγμή την πρόθεσή του να προχωρήσει σε «επισημοποίηση» της συνεργασίας των μεσογειακών χωρών, μέσα από τη δημιουργία μιας Μεσογειακής Ενωσης, με το γαλλικό κεφάλαιο, φυσικά, να διαδραματίζει όχι μόνο ρόλο ηγέτη, αλλά και αυτόν του «συνδέσμου» του «Ελ Ντοράντο» της νότιας και ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κεφάλαια. Οπως ήταν αναμενόμενο, τα σχέδια Σαρκοζί προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις άλλων ιμπεριαλιστικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, με τη Γερμανία να αναλαμβάνει να «κόψει τη φόρα» στον νεοφώτιστο ένοικο των Ηλυσίων Πεδίων.

Και όντως, μετά από αλλεπάλληλες επαφές, Σαρκοζί και Μέρκελ συμφωνούν στις 3 Μάρτη ότι η όποια «Μεσογειακή Ενωση» θα ενταχθεί στην «Πρωτοβουλία της Βαρκελώνης», δηλαδή θα εξασφαλίζεται ίση συμμετοχή σε όλες τις χώρες - μέλη της ΕΕ (ανάλογα, φυσικά, με τη δυναμική και την ευρωστία της αστικής τάξης εκάστης) στην όποια θεσμοποιημένη «συνεργασία» με τις τρίτες μεσογειακές χώρες. Η συμφωνία Μέρκελ - Σαρκοζί υιοθετείται στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής στις 13 - 14 Μάρτη 2008 και πλέον ο δρόμος για την «Ενωση για τη Μεσόγειο» ανοίγει και φθάνει στις χειραψίες των Ηλυσίων Πεδίων στις 13 Ιούλη.

Στη διακήρυξή της, η «Ενωση για τη Μεσόγειο» υιοθετεί ως στόχους αυτής της «Πρωτοβουλίας της Βαρκελώνης»: Τον πολιτικό διάλογο, την οικονομική συνεργασία, τον κοινωνικό και πολιτιστικό διάλογο. Οι στόχοι αυτοί «αναλύονται» στα εξής αρχικά προγράμματα:

• Ενίσχυση της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών και της περιφερειακής ολοκλήρωσης στη βάση των σχετικών αποφάσεων του 2005, προκειμένου να ολοκληρωθεί η Ευρωμεσογειακή Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου μέχρι το 2010.
• Δημιουργία θαλάσσιων αρτηριών και υποδομών για να διασφαλιστεί η ομαλή ροή του ευρωμεσογειακού εμπορίου.
• Αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας κυρίως στις τρίτες χώρες της Μεσογείου, η οποία θα καλύπτει τις ντόπιες ανάγκες και θα εξάγεται στην ΕΕ (προφανώς σε προνομιακές τιμές, αφού ιδιωτικά ευρωπαϊκά κεφάλαια θα έχουν επενδύσει στις πολυδάπανες σχετικές εγκαταστάσεις).
• Συνεργασία σε επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης με την ίδρυση ευρωμεσογειακού πανεπιστημίου και, φυσικά, εκπόνηση μεταπτυχιακών και ερευνητικών προγραμμάτων.
• Απορρύπανση της Μεσογείου (επίσης με ανάθεση έργων σε ιδιώτες), προκειμένου να διασφαλιστεί η τουριστική και η αλιευτική (εμπορική) της αξία.

Αυτά τα προγράμματα, με άλλα λόγια, οδηγούν αναγκαστικά σε περαιτέρω συμφωνίες ασφάλειας και καταστολής των μεταναστευτικών ρευμάτων, στο όνομα της «διευκόλυνσης και διασφάλισης του ελεύθερου εμπορίου και της κοινής συνεργασίας», σε «κλοπή εγκεφάλων» από τις τρίτες μεσογειακές χώρες προς την ανεπτυγμένη ΕΕ, σε διαμόρφωση ιδανικών όρων για φτηνό εργατικό δυναμικό και ελλειμματικό έλεγχο σε εγκαταστάσεις και επενδύσεις του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στη νότια λεκάνη της Μεσογείου.

Επί της ουσίας, η διήμερη Σύνοδος της Ευρω-Μεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στη Νεκρά Θάλασσα, στις 12 - 13 Οκτώβρη, είχε ένα βασικό στόχο: Να καταλήξει σε συγκεκριμένες θεσμικές προτάσεις για την κατοχύρωση της «Ενωσης για τη Μεσόγειο» μέσα από τη λειτουργία ενός ευρωμεσογειακού Κοινοβουλίου, στα πρότυπα του Ευρωκοινοβουλίου. Ενός Κοινοβουλίου με διπλή προεδρία (ένας πρόεδρος από την ΕΕ, ένας από τις τρίτες μεσογειακές χώρες), που θα συνοδεύεται, όπως και το Ευρωκοινοβούλιο, από πλήθος επιτροπές, όπου θα απασχολούνται εκατοντάδες γραφειοκράτες και «ημέτεροι».

Ενός Κοινοβουλίου, που, κατά τις διακηρύξεις, θα «ελέγχει την εφαρμογή των κυβερνητικών αποφάσεων για την περιοχή και θα έχει συμβουλευτικό ρόλο». Ενός, επί της ουσίας, αστικού Κοινοβουλίου, του οποίου οι τοποθετήσεις θα συμβάλλουν στην προσπάθεια νομιμοποίησης της αντιλαϊκής πολιτικής και γενικότερα των ιμπεριαλιστικών στόχων της ΕΕ και των συμμάχων της, των συμφερόντων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου,με την πρόφαση ότι εκφέρονται και ψηφίζονται από αιρετούς αντιπροσώπους, είτε στα εθνικά Κοινοβούλια, είτε στο Ευρωκοινοβούλιο.

Παρά το γεγονός ότι, έστω και την τελευταία στιγμή, τα θέματα της διήμερης Συνόδου ήταν δύο, τελικά από τη διαδικασία προέκυψε ότι κάλλιστα θα μπορούσαν να συμπτυχθούν σε ένα: Το Παλαιστινιακό και κατ' επέκταση η ισραηλινο-αραβική διένεξη. Αν και η πρώτη μέρα των εργασιών ήταν αφιερωμένη στην κατάληξη συνολικής συγκεκριμένης πρότασης προς τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ για τη θεσμοποίηση του ευρω-μεσογειακού Κοινοβουλίου, και μόνον η δεύτερη αφορούσε στην «ειρηνευτική διαδικασία για τη Μέση Ανατολή», όλες σχεδόν οι τοποθετήσεις από του Προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου και συμπροέδρου της Ευρω-Μεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, Χανς Γκερτ Πέτερινγκ, μέχρι του τελευταίου Αραβα, αλλά και Ευρωπαίου βουλευτή, κατέληγαν στο ίδιο σημείο: Δε θα μπορέσει να προχωρήσει κανένα από τα υπάρχοντα σχέδια περί «Ενωσης για τη Μεσόγειο», αν δε «λυθεί» το Παλαιστινιακό.

Το «λυθεί», βέβαια, χρησιμοποιείται με εισαγωγικά. Γιατί μπορεί οι τοποθετήσεις των Αράβων (και Παλαιστινίων) βουλευτών να ήταν καταπέλτης για τις ευθύνες του Ισραήλ, μπορεί και αρκετοί από τους Ευρωπαίους βουλευτές και ευρωβουλευτές, με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, να επέρριψαν τη μεγαλύτερη ευθύνη στις ισραηλινές ηγεσίες, όμως το τελικό σχετικό κείμενο που υιοθετήθηκε ομοφώνως με μία αρνητική ψήφο, αυτήν του ευρωβουλευτή Κ. Δρούτσα, επικεφαλής της ευρωκοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας του ΚΚΕ, είναι αποκαλυπτικό των πραγματικών προθέσεων.

Στο κείμενο εκφράζεται «ανησυχία» για την εποικιστική δραστηριότητα και ζητείται το «πάγωμά» της. Διατυπώνεται «ανησυχία» για τους χιλιάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους και ενθαρρύνεται η συνέχιση της διαδικασίας απελευθέρωσής τους. Ζητείται η απελευθέρωση των Παλαιστίνιων κρατούμενων βουλευτών, η διευκόλυνση των παλαιστινιακών μετακινήσεων, η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα, η ενίσχυση της παλαιστινιακής οικονομίας (μέσα από αναπτυξιακά προγράμματα, επενδύσεις και δωρητές).

Ενθαρρύνεται, τέλος, η συνέχιση των διαπραγματεύσεων για να επιτευχθεί μια λύση με γνώμονα «τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τις υπάρχουσες διμερείς συμφωνίες, τη Σύνοδο της Ανάπολης, τον οδικό χάρτη, τις διαμεσολαβήσεις του Κουαρτέτου, την αραβική πρωτοβουλία του 2002», με στόχο τη δημιουργία δύο κρατών στα όρια του 1967. Ολα αυτά ακούγονται πολύ θετικά. Μόνο που ουσιαστικά δεν είναι.

Στο κείμενο δεν καταδικάζεται η ισραηλινή κατοχική πολιτική. Για την ακρίβεια, δεν εμπεριέχεται ο όρος «καταδίκη» για τίποτε (ούτε για τους εποικισμούς που χαρακτηρίζονται παράνομοι με βάση το Διεθνές Δίκαιο), αλλά ούτε και ο όρος «κατοχή», ούτε αναφέρεται λέξη για τις ισραηλινές στρατιωτικές καθημερινές επιχειρήσεις στα παλαιστινιακά εδάφη. Καλούνται, δε, και τα θύματα να «σεβαστούν» την ασφάλεια του θύτη. Επιπλέον, όλα όσα αναφέρονται ως «γνώμονες» μιας λύσης αξίζει να σημειωθεί ότι όχι απλώς δεν είναι ταυτόσημα, αλλά μάλλον αλληλοαναιρούμενα.

Πιο συγκεκριμένα, οι ενδιάμεσες διμερείς ισραηλινο-παλαιστινιακές συμφωνίες (στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Οσλο), ο «οδικός χάρτης» και τα πορίσματα της Συνόδου της Ανάπολης επαναδιαπραγματεύονται το περιεχόμενο των αποφάσεων του ΟΗΕ. Αποφάσεων που είναι η ραχοκοκαλιά της αραβικής πρωτοβουλίας του 2002, η οποία προσφέρει στο Ισραήλ «εξομάλυνση διπλωματικών σχέσεων, σε αντάλλαγμα με την άνευ όρων αποχώρησή του από όλα τα κατεχόμενα αραβικά εδάφη».

Επίσης, έχει ενδιαφέρον το ότι αν και το τελικό κείμενο τιτλοφορείται «Διακήρυξη για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή» δε γίνεται καμία απολύτως αναφορά στην κατάσταση στο Λίβανο. Εξίσου ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι αν και εξαίρονται οι διαμεσολαβητικές προσπάθειες της Αιγύπτου (μεταξύ Ισραηλινών - Παλαιστινίων) και της Τουρκίας (μεταξύ Ισραήλ - Συρίας), δεν έγινε αναφορά στη συριακή κοινοβουλευτική απουσία. Τέλος, αν και στους γενικούς άξονες στόχων τίθεται το ζήτημα δημιουργίας μιας ζώνης «ελεύθερης από όπλα μαζικής καταστροφής στη Μεσόγειο», δεν έγινε καμία αναφορά ούτε στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ, που είναι και η μοναδική χώρα που δεν έχει καν δεχτεί επιθεωρήσεις στο έδαφός της, αλλά ούτε, φυσικά, και της Γαλλίας.

Βέβαια, μια τέτοια εξέλιξη ήταν μάλλον αναμενόμενη, εφόσον θεωρείται κομβικής σημασίας η συμμετοχή του Ισραήλ στο όλο εγχείρημα. Του Ισραήλ, που, εκτός από σημαντικός εμπορικός εταίρος της ΕΕ, είναι η μοναδική χώρα που διαθέτει τεχνολογία αναγκαία για την υλοποίηση των φιλόδοξων σχεδίων περί αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών ενέργειας (κυρίως της ηλιακής), αλλά και αποτελεί το χωροφύλακα των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων (των ΗΠΑ κατά κύριο λόγο) στην περιοχή και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει λόγος να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο στις ενδο-ιμπεριαλιστικές υπερατλαντικές αντιπαραθέσεις.

Η ισραηλινή ηγεσία τα γνωρίζει όλα αυτά. Γνωρίζει, επίσης, ότι, έστω και εμμέσως και ανεπισήμως, στο πλαίσιο της «Ενωσης για τη Μεσόγειο», οι αραβικές χώρες συνομιλούν μαζί της χωρίς να έχει υλοποιηθεί καμία από τις προϋποθέσεις που μέχρι σήμερα έθεταν για την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων.

Γι' αυτό και ο Ισραηλινός βουλευτής Ματζάλι Γουαχμπί, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, δεν ήταν διόλου φειδωλός στις προκλήσεις, λέγοντας, εμμέσως πλην σαφώς, ότι το Ισραήλ συμμετέχει για να συνεργαστεί και να συζητήσει και αν οι «ειρηνικές του προθέσεις» συνεχίσουν να αμφισβητούνται, «δε θα παραμείνει για να κάνει το σάκο του μποξ σε βουλευτές, που, αν δεν είχαν το Ισραήλ να επιτίθενται, δε θα είχαν εκλεγεί». Η ειρωνική τοποθέτηση του Γουαχμπί, βέβαια, έχει και μια δόση πραγματικότητας, που, επίσης, αγνοείται συνειδητά από το «ευρω-μεσογειακό όραμα».

Στις περισσότερες από τις συμμετέχουσες αραβικές χώρες, η εκλογική διαδικασία και η πολιτική ζωή απέχει κατά πολύ από τα κριτήρια «ελεύθερης διακίνησης ιδεών» και αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών αστικών δημοκρατιών. Τη «δυσάρεστη» αυτή πραγματικότητα, οι διακηρύξεις της «Ενωσης για τη Μεσόγειο» την «καλλωπίζουν» πίσω από τα ευχολόγια περί «ενίσχυσης του σεβασμού των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων» και άλλα εύηχα.

Πίσω από την περίπλοκη διπλωματική γλώσσα, τις δεσμεύσεις καλών προθέσεων και τις μεγαλοστομίες, αν κάτι γίνεται σαφές και μέσα από την Εκτακτη Σύνοδο της Ευρω-Μεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, είναι ότι η «Ενωση για τη Μεσόγειο» δεν αποτελεί παρά τη συνέχιση της προσπάθειας περαιτέρω διείσδυσης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στις τρίτες χώρες της Μεσογείου. Μια προσπάθεια, που, μέχρι στιγμής, έχει στιγματιστεί από τις καθυστερήσεις και τις οπισθοδρομήσεις που προκαλούνται από τις συνέπειες των, μέχρι στιγμής, ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων.

Από την άλλη, όμως, είναι απαραίτητη, γιατί εκφράζει την ανάγκη του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, «ενωμένου» μέσα στους διαγκωνισμούς του, να βρει διέξοδο στην οικονομική επιβράδυνση και στην υπερσυσσώρευσή του, στο πλαίσιο της ΕΕ μέσα από προσοδοφόρες επενδύσεις με επαχθείς, για τους ντόπιους, όρους σε τρίτες μεσογειακές χώρες, να διασφαλίσει ενεργειακές πηγές και δρόμους, φτηνά εργατικά χέρια, νέες αγορές, θαλάσσιες και επίγειες εμπορικές λεωφόρους. Και μέσα από όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ν' αναβαθμίσουν, παράλληλα, σε παγκόσμια κλίμακα το ρόλο και την επιρροή τους.

Οσο για τους άμεσα ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους λαούς των παράκτιων στη Μεσόγειο χωρών, το «ευρω-μεσογειακό όραμα» δεν προμηνύει τίποτε ελπιδοφόρο. Πίσω από το πρώτο επίπεδο των αναπτυξιακών προγραμμάτων, των επιδοτήσεων, της χρηματικής και υλικοτεχνικής βοήθειας, κρύβεται ένας νέος «εκμοντερνισμένος» τρόπος υποδούλωσης, που θα λειτουργήσει και ως μοχλός άσκησης περαιτέρω πίεσης στην κατεύθυνση της περικοπής εργασιακών δικαιωμάτων και από τους Ευρωπαίους εργαζόμενους. Δεν είναι ένα όραμα για τη «συνεργασία και τη συνύπαρξη» των λαών. Είναι ένα όραμα για τη λυκοφιλία και το συμφέρον των αστικών τάξεων των χωρών τους.