Η τελευταία ταινία του Σλέντορφ, «Ούλτσχαμ», είναι ένα ακόμα εγκεφαλικό δημιούργημά του. Είναι εγκεφαλική, και από προσωπική ίσως αδυναμία να μιλήσει απλά, αλλά και γιατί, δεν πρέπει να ξεχνάμε, η σύγχυση είναι πάντα καλός αγωγός για να περάσεις μαλακά την όποια θολούρα. Ενας Γάλλος φτάνει στο σημερινό Καζακστάν. Στις πρώτες σκηνές, ο ξένος μάς κάνει μια εξωτερική, ωστόσο χρήσιμη, ξενάγηση στην πρώην σοσιαλιστική χώρα. Μας μιλάει για τα πετρέλαιά της και για τις πολυεθνικές που εισέβαλαν στην ασιατική αυτή χώρα και νέμονται τα πάντα. Σε αυτές τις σκηνές πέφτουν και κάποιοι αντικαπιταλιστικοί πυροβολισμοί στον αέρα (μεγάλος ανταγωνισμός των πολυεθνικών πετρελαϊκών εταιρειών, «διαστημικές» πόλεις, «διαστημικός» τρόπος ζωής, κλπ., κλπ.). Αμέσως μετά, όμως, ο Γερμανός δημιουργός μπαίνει στο «κυρίως θέμα» του. Το Καζακστάν, για τον Σλέντορφ, πριν από την εισβολή των πολυεθνικών, υπήρξε τόπος εξορίας και τόπος πυρηνικών δοκιμών της Σοβιετικής Ενωσης. Η οποία Σοβιετική Ενωση μπορεί να «έπεσε», ωστόσο πίσω της άφησε συρματοπλέγματα και ραδιενέργεια! Και χιλιάδες άλλα κακά!

Ομως, επειδή ο άνθρωπος αρέσκεται να εντυπωσιάζει και επειδή δεν έχει ίσως τα κότσια να βγει ανοιχτά αντικομμουνιστής, όπως και αντικαπιταλιστής άλλωστε, ο σοσιαλδημοκράτης πρέπει να δείχνει «ουδέτερος», μετά από το 1/4 της ταινίας παρατάει την ανοιχτή πολιτική και το ρίχνει στη μεταφυσική φιλοσοφία. Θεωρεί, ίσως, έτσι, ότι ξέμπλεξε με την πολιτική και τις δικές του πολιτικές υποχρεώσεις. Ο μυστηριώδης Γάλλος δείχνει να μη νοιάζεται για όλα αυτά. Αλλα φαίνεται να ζητάει η ψυχούλα του (ωστόσο, ο σκηνοθέτης έδειξε εκείνα που ήθελε να δείξει)! Ο Γάλλος περιηγητής, ακολουθώντας το δρόμο της παράδοσης και της ιστορίας φτάνει στην ψηλότερη κορυφή της χώρας, που είναι και σταυροδρόμι πολιτισμών, και εκεί ...εξαγνίζεται. Στη θέση που η παράδοση και η Ιστορία του Καζακστάν έχει κρυμμένους θησαυρούς, αυτός καταθέτει το παρελθόν του, το δικό του προσωπικό παρελθόν. Μια φωτογραφία της γυναίκας του και των παιδιών του. (Δε μάθαμε ποτέ αν χάθηκαν ή τους «θυσίασε» εκεί πάνω.) Καταθέτει τις ενοχές του, και ξαλαφρώνει! Ελεύθερος, πια, από «αμαρτίες» και «φόβους», θα μπορέσει, ίσως, να ερωτευτεί μια πανέμορφη ιθαγενή κοπέλα που τον βοήθησε στη διαδρομή.

Οπως καταλάβατε, έχουμε να κάνουμε με δυο ταινίες! Η πρώτη είναι ένα πολιτικό σχόλιο. Λαθεμένο - σωστό, πρόκειται για πολιτικό σχόλιο. Το δεύτερο μέρος, που είναι και το μεγαλύτερο, είναι μια εσωτερική μεταφυσική αναζήτηση. Μια αναζήτηση η οποία διανθίζεται με μεγαλόστομες φιλοσοφικές κορόνες. Κορόνες που εντυπωσιάζουν, κυρίως τους αμόρφωτους, ενώ παράλληλα κρύβουν τη γύμνια των σκοπών και των επιχειρημάτων. Γιατί όλα αυτά; Ποιος είναι ο Γάλλος; Τι του συνέβη και τον έφερε τόσο μακριά; Και γιατί πρέπει να κάνει όλη αυτή τη διαδρομή με τα πόδια (δε δέχεται να νοικιάσει αυτοκίνητο, ελικόπτερο, προτιμάει να ταξιδεύει με άλογο!). Η δική του πατρίδα, δεν έχει «ψηλά» βουνά που εξαγνίζουν; Ο πολιτισμός της Γαλλίας, δεν έχει τόσο βαθύ παρελθόν για να αναζητήσει απαντήσεις; Με το άλογο θα νιώθει πως «τρέχει» σιγότερα και θα αφουγκράζεται καλύτερα το ιστορικό παρελθόν;

Τέλος πάντων, σας είπα. Ο Σλέντορφ προσπαθεί να μεταφέρει στο πανί τις, στην καλύτερη περίπτωση, αξεδιάλυτες σκέψεις του. Ομως, και εδώ του βγάζουμε το καπέλο, όσο σαφήνεια του λείπει στις πολιτικές σκέψεις του, τόσο δύναμη διαθέτει η εικόνα του. Από την αρχή, μέχρι το τέλος έχουμε να κάνουμε με δυνατό, δυναμικό, και εξαιρετικό αισθητικά κινηματογράφο. Πέρα από τα πρόσωπα, τα οποία είναι το ένα καλύτερο από το άλλο, μεγάλη συμμετοχή στο τελικό εικαστικό αποτέλεσμα έχουν οι θαυμάσιοι χώροι. Είναι φανερό ότι σε αυτές τις «παραμέτρους» ο Σλέντορφ έδωσε μεγάλη προσοχή και μεγάλο σεβασμό. Οι κόποι του δεν πήγαν χαμένοι. Ο θεατής βγαίνει πραγματικά εντυπωσιασμένος και χορτάτος!

Ξέρω, αρκετοί θα πουν, είτε γιατί συμφωνούν μαζί του είτε, οι περισσότεροι, γιατί δε θέλουν να τους περάσουν για ακαλλιέργητους, για ανθρώπους δηλαδή που δεν πιάνουν τα «κρυφά διανοήματα», πως η ταινία του Σλέντορφ δεν είναι ένα ταξίδι στο σημερινό (καπιταλιστικό) ή μόλις χτεσινό (σοσιαλιστικό) χυδαίο Καζακστάν, αλλά ένα ταξίδι στην ιστορία του ανθρώπου. Οτι ο Γάλλος άφησε πίσω του τον νέο κόσμο (Ι.Χ., πουτάνες, ποτά, ναρκωτικά, δυτικό πολιτισμό) και ήρθε στην ανατολή της φιλοσοφίας, της στωικότητας και του πολιτισμού. Και ότι ο Γερμανός διανοούμενος κινηματογραφιστής επέλεξε αυτήν ακριβώς τη χώρα για το πολύ μακρύ ιστορικό της παρελθόν και για τη μοναδικότητα - και καθαρότητα - του τοπίου της. Και να δεχτούμε αυτήν την άποψη, που είναι μια σκέψη, τίποτα δε διορθώνεται! Τα πολιτικά φάουλ του Σλέντορφ υπάρχουν καταγραμμένα στην οθόνη. Και όσο αυτά υπάρχουν εκεί, εμείς δεν μπορούμε να τα αγνοήσουμε.

Παίζουν: Φιλίπ Τορετόν, Ντέιβιντ Μπένετ, Αγιανάτ Ξενπάι.