Κυριακή 1 Ιούνη 2008
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 11
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η είσοδος του ΣΕΚΕ στην Κομμουνιστική Διεθνή

Ο Λένιν στο προεδρείο του Α' Συνεδρίου της Γ' Διεθνούς
Ο Λένιν στο προεδρείο του Α' Συνεδρίου της Γ' Διεθνούς
Στο διάστημα από 18 έως 24 Μάη 1919 (31 Μάη μέχρι 5 Ιούνη, με το νέο ημερολόγιο), πραγματοποιείται η πρώτη Σύνοδος του Εθνικού Συμβουλίου του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας, του ΣΕΚΕ. Εξετάζει το ζήτημα των σχέσεων του Κόμματος με το Διεθνές εργατικό κίνημα, των σχέσεων δηλαδή που θα έχει με τη Β' και τη Γ' Διεθνή. Κρινόταν ο προσανατολισμός που θα είχε το Κόμμα: Θα απεγκλωβιζόταν από τη χρεοκοπημένη, πια, Β' Διεθνή, και θα συνδεόταν με τη Γ' Κομμουνιστική Διεθνή που μόλις πριν δυο μήνες είχε ιδρυθεί ενισχύοντας τα χαρακτηριστικά του ως Κόμμα Νέου Τύπου με μαρξιστικό - λενινιστικό προσανατολισμό, καταστατικό, πρόγραμμα και θέσεις αρχών και λειτουργίας;

Πριν, όμως, δούμε αναλυτικά τι συνέβη σε αυτή την κρίσιμη Σύνοδο, ας κάνουμε πρώτα μια μικρή ιστορική αναδρομή από την ίδρυση του ΣΕΚΕ, το 1918, μέχρι εκείνη τη στιγμή.

Διεθνιστικό Κόμμα απ' την πρώτη στιγμή

«Η ίδρυση του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ), του Κόμματος του προλεταριάτου στην Ελλάδα, συνοδεύτηκε από την πρώτη στιγμή μέσα στο 1ο του Συνέδριο, από την επιμονή εξασφάλισης του χαρακτήρα και της φυσιογνωμίας του ως κόμμα επαναστατικό - διεθνιστικό (...) Είναι αξιοσημείωτο ότι παρά τη χαμηλή μαρξιστική μόρφωση, παρά το γεγονός ότι οι Ελληνες σοσιαλιστές δε συμφωνούσαν όλοι και σ' αυτό, όπως και σε άλλα ζητήματα αρχών (άλλωστε στο Συνέδριο έγινε ιδεολογική διαπάλη σε ζητήματα αρχών), εν τούτοις επικράτησαν γενικά σωστές ιδεολογικά αντιλήψεις και στα ζητήματα μεταρρύθμισης - επανάστασης, και στις αρχές οικοδόμησης και λειτουργίας του Κόμματος. Σ' αυτό συνέβαλε αποφασιστικά η επίδραση που ασκούσε η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση»1.

Η 3η Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, στις 7 Νοέμβρη 1921
Η 3η Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, στις 7 Νοέμβρη 1921
Στο 1ο Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, ύστερα από οξύτατες συζητήσεις και διαφωνίες και όχι χωρίς συμβιβασμούς, επικράτησαν τελικά οι επαναστατικές θέσεις2. Η αναγνώριση του προλεταριακού διεθνισμού ως βασικής αρχής του Κόμματος από την ίδρυσή του, όχι μόνο διατυπώθηκε στο πρώτο σοσιαλιστικό Πρόγραμμα αλλά και εκδηλώθηκε έμπρακτα απέναντι στην τότε Σοβιετική Ρωσία.

Είναι ενδεικτικό ότι ο «Ριζοσπάστης», την Παρασκευή 10 (23) Νοέμβρη 1918 αναφέρει τη συζήτηση και απόφαση για αποστολή χαιρετιστηρίου προς τη Σοβιετική Ρωσία: «Κατά την συνεδρίασιν της Πέμπτης επί τη επετείω της Ρώσικης δημοκρατίας των σοβιέτ, εγένετο δεκτόν ψήφισμα χαιρετισμού προς αυτήν και διαμαρτυρία διά την μελετώμενην επέμβασιν των Συμμάχων». Ταυτόχρονα στο Πρόγραμμα του Κόμματος, στο πρώτο μέρος με τίτλο «Αρχαί του Κόμματος», είναι διατυπωμένη με σαφήνεια η προσήλωσή του στο Διεθνισμό. «Τα συμφέροντα των εργατών εις όλας τας χώρας που έχουν καπιταλιστικήν παραγωγήν είναι τα ίδια. Με την ανάπτυξιν της παγκοσμίου συγκοινωνίας και με τη δημιουργία της παγκοσμίου αγοράς διά την χονδρικήν παραγωγήν η κατάστασις των εργατών μιας χώρας αφομοιώνεται και εξαρτάται από την γενικήν κατάστασιν των εργατών εις άλλας χώρας. Η απελευθέρωσις λοιπόν της εργατιάς είναι έργον εις το οποίον οι εργάται όλων των χωρών λαμβάνουν από κοινού μέρος. Τούτο συναισθανόμενον και το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα της Ελλάδος, κηρύσσει εαυτό ηνωμένον με όλους τους εργάτας των άλλων χωρών που έχουν προαχθεί εις συναίσθησιν της τάξεώς των»3.

Η πορεία από τη Β' στη Γ' Διεθνή

Οι σύνεδροι στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ το 1920
Οι σύνεδροι στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ το 1920
Το ΣΕΚΕ ήταν ήδη συνδεδεμένο με τη Β' Διεθνή, εξαιτίας της σύνδεσης μαζί της των σοσιαλιστικών ομίλων και οργανώσεων - κύρια της Φεντερασιόν - που συνενώθηκαν για τη δημιουργία του Κόμματος4. Το ΣΕΚΕ, μάλιστα, ήταν προσκεκλημένο στο συνέδριο της Β' Διεθνούς, το Φλεβάρη του 1920 με δικαίωμα δύο αντιπροσώπων. Αλλωστε, το Νοέμβρη του 1918, οπότε ιδρύθηκε το Κόμμα, η Τρίτη Διεθνής δεν είχε ακόμα ιδρυθεί. Αλλά, στο πρώτο του Συνέδριο διακήρυξε ότι: «Το Κόμμα κηρύσσει εαυτό τμήμα της Διεθνούς ηνωμένον και συνδεδεμένον μετά των κομμάτων όλων των χωρών, τα οποία αγωνίζονται διά την ανατροπήν της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας και τον θρίαμβον του διεθνούς σοσιαλισμού»5.

Η ίδρυση της Γ' Διεθνούς και η στάση του ΣΕΚΕ

Η ανάπτυξη του Κομμουνιστικού Κινήματος, διεθνώς μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, οδήγησε και στην ίδρυση της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς, το Μάρτη του 1919. Την περίοδο εκείνη, η άμεση επίδραση της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης είχε σαν αποτέλεσμα, σε πολλές χώρες του κόσμου το επαναστατικό κίνημα να σημειώσει άνοδο και συνέβαλε αποφασιστικά στο χτύπημα της συμβιβαστικής και φιλοκαπιταλιστικής στάσης της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας και στην ίδρυση Κομμουνιστικών Κομμάτων.6.


«Η ενότητα της διεθνούς τακτικής - έγραφε ο Λένιν - του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος όλων των χωρών απαιτεί όχι να παραμεριστεί κάθε ποικιλομορφία, ούτε να εξαλειφθούν οι εθνικές διαφορές... αλλά απαιτεί μια τέτοια εφαρμογή των βασικών αρχών του κομμουνισμού, που σ' αυτή θα παράλλαζαν σωστά οι αρχές αυτές στα επιμέρους ζητήματα, θα προσαρμόζονταν στις εθνικές και εθνικοκρατικές διαφορές»7.

Το ΣΕΚΕ δεν πήρε μέρος στο Πρώτο αυτό Συνέδριο της ΚΔ. Συνδέθηκε, όμως, αμέσως με αυτήν και - όπως είδαμε - στην Πρώτη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου 31/5 με 5/6 (νέο ημερολόγιο) αποφασίστηκε η αποχώρησή του από τη Δεύτερη Διεθνή και η προετοιμασία της προσχώρησής του στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή8. Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα τι ακριβώς συνέβη σε εκείνη τη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου.

Η πρώτη Σύνοδος του Εθνικού Συμβουλίου

Το Εθνικό Συμβούλιο, στο πλαίσιο των εκθέσεων δράσης των κεντρικών κομματικών οργάνων (ΚΕ, ΚΕΕ), συζήτησε τη συνδικαλιστική πολιτική του ΣΕΚΕ, την εσωτερική και εξωτερική του πολιτική, ζητήματα κομματικής προπαγάνδας, το ζήτημα του «Ριζοσπάστη» (που τότε δεν ήταν ακόμη κομματικό όργανο, αλλά ανήκε στον Γ. Πετσόπουλο, ο οποίος ήταν υποψήφιο κομματικό μέλος) και φυσικά το ζήτημα των σχέσεων του Κόμματος με το διεθνές εργατικό κίνημα, των σχέσεών του δηλαδή με τη Β΄ και τη Γ΄ Διεθνή.9

Η απόφαση για την προετοιμασία της προσχώρησης του ΣΕΚΕ στην ΚΔ - αναφέρεται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ10 - πάρθηκε ύστερα από σκληρή ιδεολογική σύγκρουση ανάμεσα στους Μπεναρόγια και Αριστ. Σίδερη, από τη μια μεριά, και τους Δ. Λιγδόπουλο, Ν. Δημητράτο που ήταν και γραμματέας, Μ. Σιδέρη και Σπ. Κομιώτη, από την άλλη. Οι δύο πρώτοι είχαν αντιρρήσεις για την προσχώρηση, δεν ήθελαν την αποχώρηση από τη Β' και πάλευαν από τις δεξιές οπορτουνιστικές αντιλήψεις της11. Οι τέσσερις άλλοι υποστήριζαν την ένταξη στη Γ' Διεθνή.

1925: Φαντάροι, κρατούμενοι για τις ιδέες τους...
1925: Φαντάροι, κρατούμενοι για τις ιδέες τους...
Η απόφαση του Συμβουλίου, σύμφωνα με την οποία αποφασίζεται το ΣΕΚΕ να μπει σε τροχιά ένταξης στη Γ' Κομμουνιστική Διεθνή, έχει ως εξής:

«Το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα, λαβόν υπόψιν ότι τα κόμματα και τα στοιχεία που απαρτίζουν σήμερον τη Β΄ Διεθνή επρόδωσαν τη σοσιαλιστικήν ιδεολογίαν συμπράττοντα με τας αστικάς κυβερνήσεις κατά το διάστημα του πολέμου και ότι συνεργαζόμενα με αυτάς εγκατέλειψαν την πάλη των τάξεων, ενίσχυσαν τον ιμπεριαλιστικόν πόλεμον, αντεστάθησαν εις την αδελφοποίησιν των λαών και εις την επανίδρυσιν της σοσιαλιστικής Διεθνούς. Παρατηρούν επίσης ότι η Β΄ Διεθνής συγκεντρωθείσα εις Βέρνην και Αμστερνταμ δεν έκαμε τίποτε διά τα κόμματα που επρόδωσαν τον αγώνα και είναι αδύνατη και ανίκανη να απαλλαχθή από αυτά διά μιας αναγκαίας εκκαθαρίσεως.

Αποφασίζει: 1) Να αποχωρήση εκ της Β΄ Διεθνούς και να αποκηρύξη την οπορτουνιστικήν τακτικήν της. 2) Δίδει εντολήν εις την Κεντρικήν Επιτροπήν να προπαρασκευάση το έδαφος διά την προσχώρησιν εις την Γ΄ Διεθνή μη αποκλειομένου εκ τούτου να ευρίσκεται εις σχέσεις με τα κόμματα εκείνα της Β΄ Διεθνούς τα οποία έμειναν πιστά εις τας σοσιαλιστικάς αρχάς»12.

Στο ίδιο πλαίσιο, το Εθνικό Συμβούλιο ψήφισε απόφαση με την οποία διαμαρτυρήθηκε έντονα «διά την εκστρατεία των δυνάμεων εναντίον της Ρωσικής Δημοκρατίας, η οποία εκστρατεία αποτελεί φανεράν προσπάθειαν προς κατάπνιξιν της εκδηλωθείσης ήδη κοινωνικής επαναστάσεως»13. Με αυτήν την απόφαση, «το ΣΕΚΕ καταδίκασε θαρραλέα την αποστολή ελληνικού εκστρατευτικού σώματος από την κυβέρνηση του Ελευθ. Βενιζέλου, το Γενάρη του 1919, στην Ουκρανία και διατράνωσε την αντίθεσή του στις επεμβάσεις των ιμπεριαλιστών στις υποθέσεις των λαών. Ηταν το μόνο κόμμα που ύψωσε θαρραλέα φωνή διαμαρτυρίας»14.

«Εμπρός της γης οι κολασμένοι» - πρωτοσέλιδο σκίτσο του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» την 1η Μάη 1925
«Εμπρός της γης οι κολασμένοι» - πρωτοσέλιδο σκίτσο του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» την 1η Μάη 1925
Το βάθεμα της σχέσης του ΣΕΚΕ με την ΚΔ, συνεχίστηκε με γοργά βήματα. Λίγους μήνες μετά απ' αυτή την ιστορική πρώτη Σύνοδο, στις 25 Νοέμβρη (8 Δεκέμβρη) 1919, επιβεβαίωσε την απόφαση του πρώτου Συμβουλίου για την προσχώρηση του ΣΕΚΕ στην ΚΔ. Ετσι, στάλθηκε ο Δ. Λιγδόπουλος σαν αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στη Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας (Γενάρης του 1920) στη Σόφια (σ' αυτήν τη συνδιάσκεψη πάρθηκε απόφαση για τη μετονομασία της Ομοσπονδίας σε Κομμουνιστική) και σε συνέχεια στη Μόσχα, για να μετάσχει στις εργασίες του 2ου Συνεδρίου της ΚΔ και να συνδέσει το κόμμα με την ΚΔ15. Να σημειωθεί πως η «Φεντερασιόν» είχε ήδη συνδεθεί με τη ΒΣΟ από το 1915.

Το 2ο Συνέδριο και η προσαρμογή στις αρχές της ΚΔ

Το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ ήρθε, λίγους μήνες μετά τη Δεύτερη Σύνοδο, στις 5 - 12 (18 - 25) Απρίλη του 1920, στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Αθήνας. Το Συνέδριο, έδωσε αποφασιστική μάχη υπέρ του λενινιστικού προσανατολισμού του κόμματος στο θέμα της εξουσίας του προλεταριάτου και της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού του Κόμματος, στην οικοδόμηση και λειτουργία του, σαν κόμματος νέου τύπου. Απέρριψε τις απόψεις των οπαδών περί «ελευθερίας» των ομάδων και υπερασπίστηκε τη μαρξιστική - λενινιστική θέση για ενιαία πειθαρχία μέσα στο κόμμα και την αρχή της ιδεολογικής και οργανωτικής ενότητας του κόμματος. Αποδέχθηκε την αρχή της δικτατορίας του προλεταριάτου, και ψήφισε νέο Καταστατικό, προσθέτοντας στον τίτλο του Κόμματος τη λέξη «Κομμουνιστικό». Ετσι, ο τίτλος του κόμματος έγινε ΣΕΚΕ (Κ).

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη», το συνέδριο συγκλήθηκε «εις την αίθουσαν Τσαλδάρη παρά το θέατρον "Κεντρικόν" εντός της στοάς». Η αίθουσα ήταν διακοσμημένη με εικόνες «των Καρλ Μαρξ, Λένιν, Λήμπκνεχτ, Ρόζας Λούξεμπουργκ και λοιπών ηγετών του διεθνούς σοσιαλισμού, ως και με ερυθράς σημαίας», ενώ οι εργασίες άρχισαν στις 2 μ.μ. «Απειρον πλήθος εργατών και λοιπού διανοουμένου κόσμου - έγραφε ο "Ριζοσπάστης" - από ενωρίς επλημμύρισε την αίθουσα ασφυκτικώς. Μεταξύ των παρευρισκομένων διεκρίνεντο τα διοικητικά συμβούλια των μεγαλυτέρων εργατικών οργανώσεων, τόσον των Αθηνών όσο και του Πειραιώς. Αρκετοί δημοσιογράφοι και ανταποκριταί ξένων εφημερίδων κατείχον την αριστεράν πλευράν της αιθούσης, παρακολουθήσαντες μετ' άκρου ενδιαφέροντος τας γενομένας συζητήσεις και ιδίως την έκθεσιν των πεπραγμένων της Κεντρικής Επιτροπής, την οποίαν ανέγνωσεν ο γενικός γραμματεύς του κόμματος σύντροφος Ν. Δημητράτος»16.

Το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το Νοέμβρη του 1918
Το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το Νοέμβρη του 1918
Επίσης, αποφασίστηκε να τεθεί ο «Ριζοσπάστης» υπό τον έλεγχο της ΚΕ του Κόμματοςόπως και να δημιουργηθεί εκδοτική κομματική εταιρεία, στην οποία το κάθε μέλος υποχρεούνταν να έχει τουλάχιστον μία μετοχή. Με δυο λόγια, το δεύτερο συνέδριο ήταν ένα ουσιαστικό βήμα για τη διαμόρφωση του ΣΕΚΕ σε ένα επαναστατικό προλεταριακό κόμμα17.

Ο «Ριζοσπάστης», στις 6 (19) Απρίλη 1920, παρουσιάζοντας το 2ο Συνέδριο, δίνει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την έκθεση δράσης της ΚΕ σχετικά με τη Διεθνή.

«Η θέσις του Κόμματος εις τη Διεθνή. - Η ΚΕ άμα ως ανέλαβε τα καθήκοντά της αμέσως εφρόντισεν να γνωστοποιήση την σύστασιν του Κόμματος εις την Διεθνή, διεκδικούσα υπέρ του Κόμματος το δικαίωμα της αναγνωρίσεώς του ως ελληνικού τμήματος της Διεθνούς μετά την επελθούσαν συγχώνευσιν εις το Κόμμα της σοσιαλιστικής εργατικής ομοσπονδίας Θεσσαλονίκης, ήτις ως γνωστόν, είχεν αναγνωρισθή ως Οθωμανικόν υποτμήμα της Διεθνούς. Πράγματι, ο εις Βρυξέλλας τότε επανελθών, λήξαντος του πολέμου, γραμματεύς της Β΄ Διεθνούς Χούισμαν απεδέχθη την έκθεσίν μας, προσεκάλεσε δε το Κόμμα να παραστή εις το συγκληθέν εν Βέρνη κατά Φεβρουάριον του 1920 συνέδριον προς ανασύστασιν της Διεθνούς με το δικαίωμα δύο αντιπροσώπων. Η ΚΕ, η οποία δεν είχεν ακόμη προσανατολισθή προς την ζύμωσιν η οποία ετελείτο διά την ανασύστασιν της Διεθνούς εν σχέσει με την επιβαλλομένην στάσιν, προέβη εις αμέσους ενεργείας όπως μη ευρεθή το Κόμμα ανέτοιμον και δε δυνηθή να αντιπροσωπευθή εις το πρώτον μετά τον πόλεμον συγκαλούμενον διεθνές σοσιαλιστικόν συνέδριον. Αλλ' ευτυχώς η ΚΕ εγκαίρως αντελήφθη, ότι εις το συγκαλούμενον συνέδριον δε θα ελάμβανον μέρος όλα τα κόμματα, τα οποία προ του πολέμου απετέλουν τη Διεθνή, ιδίως μετά το δημοσιευθέν μανιφέστον εκ Μόσχας, δι' ου ηγγέλετο η σύστασις της Γ΄ Κομμουνιστικής Διεθνούς και ώρισεν ως όρον διά την συμμετοχήν του Κόμματος εις το συνέδριον τούτο, όπως ο αντιπρόσωπος του Κόμματος κανονίση την στάσιν του συμφώνως με την στάσιν του επισήμου ιταλικού κόμματος. Η κυβέρνησις εν τούτοις δεν ενέκρινε την έκδοσιν των ζητηθέντων διαβατηρίων και ούτω δεν εδόθη η ευκαιρία εις το Κόμμα να επωφεληθή του γεγονότος διά να επικοινωνήση με τα αδελφά κόμματα των άλλων χωρών. Μετ' ολίγον, λήξαντος του συνεδρίου της Βέρνης, ο γραμματεύς της Β΄ Διεθνούς προσεκάλει το Κόμμα να συμμετάσχη εις τας εργασίας τού εν Αμστερνταμ συνερχομένου γραφείου της Β΄ Διεθνούς. Αλλ' η ΚΕ ήτις έκτοτε παρηκολούθη την εξέλιξιν την οποίαν ελάμβανεν η κίνησης διά την αναδιοργάνωσιν της Β΄ Διεθνούς, όπως και το γεγονός της συστάσεως της Γ Διεθνούς εν Μόσχα, επεφυλάχθη εις την αποδοχήν της προσκλήσεως της Β΄ Διεθνούς και έθεσε το ζήτημα της περαιτέρω θέσεως του Κόμματος υπ' όψιν του συνελθόντος κατά Μάιον εν Αθήναις Εθνικού Συμβουλίου του Κόμματος. Το Εθνικόν Συμβούλιο εις το οποίον οι αντιπρόσωποι όλων σχεδόν των τμημάτων προσήλθον με εντολάς προσχωρήσεως του Κόμματος εις την Γ΄ Διεθνή παρήγγειλεν εις την ΚΕ να διακηρύξη την απομάκρυνσιν του Κόμματος από τας ευθύνας και τας προσωπικάς προσπαθείας της Β΄ Διεθνούς και εξέφρασε την πίστιν του κόμματος υπέρ της δικτατορίας του προλεταριάτου, παρήγγειλε δε εις την ΚΕ όπως προπαρασκευάση το έδαφος διά την προσχώρησιν του Κόμματος εις την Γ΄ Διεθνή...

Το Β΄ συνέδριον του Κόμματος, εφ' όσον θα είναι συνεπές προς τας εκδηλωθείσας εις τα συμβούλια αυτού τάσεις, δεν υπάρχει διά την ΚΕ αμφιβολία, ότι θα ευρεθή ομόφωνον εις την νέαν θέσιν του Κόμματος και ότι εν συνειδήσει των ανειλημμένων υποχρεώσεων θα επικυρώση και θα επιβεβαιώση τον προσανατολισμόν του Κόμματος εις την Γ΄ Διεθνή»18.

Η απόφαση του Συνεδρίου για την προσχώρηση στη Γ' Διεθνή

Η απόφαση του Συνεδρίου, για την προσχώρηση στη Γ' Διεθνή, είναι μια απ' τις σημαντικότερες και για το λόγο αυτό την παραθέτουμε ολόκληρη:

«Το Β` Εθνικόν συνέδριον του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ελλάδος δεχόμενον:

α) Οτι η Β` Διεθνής αποβλέψασα εις την δημιουργίαν "εθνικών σοσιαλισμών", αναγνωρίσασα την ανάγκην της εθνικής αποκαταστάσεως και μη δυνηθείσα διά τούτο κατά την κρίσιμον στιγμήν της κηρύξεως του πολέμου να κρατήση υψηλά την καθαρώς διεθνιστικήν σημαίαν του σοσιαλισμού, έπαυσε να εμπνέη εμπιστοσύνην εις τα επαναστατικά κόμματα αι δε αρχαί της δεν έχουν πλέον τη δύναμιν να ηλεκτρίσουν και να διαπαιδαγωγήσουν τας εργαζομένας μάζας διά τον τελικόν σκοπόν, γεγονός διά το οποίον όλα τα κόμματα που ηρνήθησαν να συμμαχήσουν με την αστικήν τάξιν, όλα τα ζωντανώτερα και πλησιέστερον προς το τέρμα του αγώνος των ευρισκόμενα κόμματα έπαυσαν αποτελούντα τμήματα της Διεθνούς ταύτης. β) Οτι η παρούσα περίοδος είναι περίοδος μεταβατική, κατά την οποίαν το παγκόσμιον προλεταριάτον πρέπει να ετοιμάζεται διαρκώς διά την κατάληψιν της εξουσίας της οποίας πρώτος σταθμός θα είναι η επιβολή της δικτατορίας του και όχι η αστική δημοκρατία υπό οιανδήποτε μορφήν. γ) Οτι προς τον σκοπόν της διατηρήσεως της ακμής του επαναστατικού πνεύματος είναι απαραίτητον να ενισχυθή πάση δυνάμει η ρωσική επανάστασις και, δ) Οτι αι ιδιαίτεραι γεωγραφικαί και ιστορικαί συνθήκαι, υπό τας οποίας αναπτύσσεται το κίνημα της εργατικής τάξεως εις την Ελλάδα, επιβάλλουν εις το Κόμμα το οποίον την αντιπροσωπεύει ν' ακολουθήση τον δρόμον που ηκολούθησαν ήδη τα άλλα σοσιαλιστικά κόμματα της Βαλκανικής.

Αποφασίζει:

1) Εγκρίνει την απόφασιν του Εθνικού συμβουλίου περί αποχωρήσεως του Κόμματος από τη Β` Διεθνή.

2) Το Κόμμα προσχωρεί οργανικώς εις τη Γ` Διεθνή της Μόσχας, της οποίας δέχεται τας αρχάς και τα ψηφίσματα.

3) Εγκρίνει και επιδοκιμάζει τας αποφάσεις της Βαλκανικής κομμουνιστικής συνδιασκέψεως, ήτις συνήλθεν εν Σόφια την 15ην Ιανουαρίου (νέο ημερολόγιο) ε.ε. και,

4) Δίδει εντολήν εις την ΚΕ να εργασθή διά να συνδεθή το Κόμμα στενώτερον με τα σοσιαλιστικά κόμματα της Βαλκανικής που ακολουθούν τη Γ` Διεθνή διά την προπαρασκευήν κοινού αγώνος των προλεταρίων της Βαλκανικής προς δημιουργίαν της Ομοσπονδιακής σοσιαλιστικής δημοκρατίας των συμβουλίων των εργατών και αγροτών της Βαλκανικής»19.

Η απόφαση είναι ιστορική, αφού έγινε η αρχή προσχώρησης του Κόμματος στην Κομμουνιστική Διεθνή. Το Κόμμα έκανε ειδική έκδοση με τους 21 όρους εισδοχής των Κομμουνιστικών Κομμάτων στη Γ' Διεθνή, τους οποίους είχε επεξεργαστεί ο Λένιν και τους οποίους δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» στις 8 Νοέμβρη 1920, μετά το 2ο Συνέδριο της Γ' Διεθνούς. Ηδη, όπως είδαμε, ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος είχε πάει στη Μόσχα για να παρευρεθεί στο 2ο Συνέδριο της Γ' Διεθνούς και να συνδέσει το Κόμμα με τη Διεθνή. Ηταν η συνέχεια της αποστολής του σαν αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στη Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας, στη Σόφια, η οποία τη μετονόμασε Κομμουνιστική, το Γενάρη του 1920. Ο Δ. Λιγδόπουλος δε γύρισε ποτέ στην Ελλάδα, γιατί δολοφονήθηκε κατά την επιστροφή του μαζί με τον Ωρίωνα Αλεξάκη20.

Η προσχώρηση του ΣΕΚΕ (Κ) στην Κομμουνιστική Διεθνή ήταν μια νίκη του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού στο ελληνικό εργατικό κίνημα, μια νίκη κατά του οπορτουνισμού της Β` Διεθνούς. Ηταν μια πράξη που δικαιώθηκε ιστορικά, γιατί βοήθησε στη μαρξιστική - λενινιστική οικοδόμηση και την επαναστατική δράση του Κόμματος21.

Εσωτερική διαμάχη

Στο Συνέδριο, εκδηλώθηκαν κυρίως δύο τάσεις, που είχαν, η κάθε μία, τις ιδεολογικοπολιτικές τους αναφορές στη διεθνή πραγματικότητα του εργατικού κινήματος. Χαρακτηριστικά, ο Γ. Κορδάτος αναφέρει για τις δύο τάσεις22: «Η μια, με επικεφαλής τον Αρ. Σίδερι, Αλ. Κουριέλ, Π. Δημητράτο και Αρ. Αρβανίτη, εκπροσωπούσε το δυτικό σοσιαλισμό. Η άλλη, με επικεφαλής τον Κορδάτο, Γεωργιάδη, Σταυρίδη, Καστρινό, Γκοντίνο, τον κομμουνισμό της Τρίτης Διεθνούς».

Στο Συνέδριο τέθηκαν σε ψηφοφορία δύο προτάσεις. Μία του βουλευτή Αλμπέρτ Κουριέλ και η άλλη της εισήγησης συμπληρωμένης από τις θέσεις που ανέπτυξαν οι Πετσόπουλος, Οικονόμου και Δαμίγος. Και οι δύο προτάσεις αναγνώριζαν την ανάγκη αποχώρησης από τη Β` Διεθνή και σύνδεσης με την Τρίτη. Ομως, η πρόταση Κουριέλ υποστήριζε τη θεωρητική προσχώρηση στην Κομιντέρν αφήνοντας την οργανική για το μέλλον, ενώ η πρόταση της εισήγησης ζητούσε το Κόμμα όχι μόνο να ασπαστεί τις αρχές της, αλλά και να γίνει οργανικό μέρος της. Η πρόταση του Κουριέλ συγκέντρωσε δύο ψήφους του τμήματος Βόλου, ενώ η πρόταση της εισήγησης εγκρίθηκε από τους υπόλοιπους αντιπροσώπους.

Χωρίς αμφιβολία, το Δεύτερο Συνέδριο υπήρξε Συνέδριο - σταθμός στην ιστορία του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ, όσον αφορά την πορεία διαμόρφωσής του σε μαρξιστικό - λενινιστικό κόμμα νέου Τύπου. Ηταν ένα σημαντικό βήμα στο δρόμο για τη διαμόρφωση του ΣΕΚΕ (Κ) σε κόμμα ταξικό, επαναστατικό. Στην έντονη ιδεολογική διαπάλη, ανάμεσα στις δύο τάσεις, η επικράτηση στις περισσότερες περιπτώσεις των επαναστατικών αρχών και απόψεων, η απόρριψη των οπαδών της εσωκομματικής «ελευθερίας» (δηλαδή, της ύπαρξης ομάδων), η αντιμετώπιση των θέσεων για μη συμμετοχή του Κόμματος στην κοινοβουλευτική πάλη και λαθεμένες θέσεις, όπως «πρώτα μόρφωση και ύστερα δράση», έδωσε τη δυνατότητα να αναπτυχθεί το επόμενο διάστημα πλούσια δράση και να ξεκαθαριστούν οι θέσεις σε θετική, επαναστατική κατεύθυνση.

Η οριστική ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή

Η οριστική ένταξη του ΣΕΚΕ (Κ) στη Διεθνή έγινε με απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της στις 21 Σεπτέμβρη (4 Οχτώβρη) του 1920, και ανακοινώθηκε σε ρεπορτάζ της εφημερίδας του Κόμματος «Εργατικός Αγών», με τίτλο «Ο αντιπρόσωπός μας εις Μόσχαν» στις 11 (24) Οχτώβρη 1920, μετά από ανακοίνωση του Κόμματος.

«Κατ' ανακοίνωσιν του Κόμματος βεβαιούται ασφαλώς η άφιξις εις Ρωσίαν του από διμήνου και πλέον αναχωρήσαντος αντιπροσώπου του Κόμματος (σ.σ. πρόκειται για τον Δ. Λιγδόπουλο, αλλά δεν αναφέρεται στο ρεπορτάζ μάλλον για λόγους περιφρούρησης), διά το Β` συνέδριον της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Το γραφείον του Κόμματος στερείται πάσης πληροφορίας ως προς το δρομολόγιον το οποίον ηκολούθησε ο αντιπρόσωπός μας μετά την αναχώρησίν του εξ Αυστρίας όπου διέμενε... Είναι, επίσης, βέβαιον ότι ο αντιπρόσωπός μας δεν επρόφθασεν να παραστεί εις τας εργασίας του συνεδρίου, επρόφθασεν όμως τους αντιπροσώπους των άλλων βαλκανικών κομμάτων, οι οποίοι και συνέστησαν την επίσημον αναγνώρισιν του Κόμματός μας ως τμήματος της κομμουνιστικής Διεθνούς. Πράγματι δε, εις την συνεδρίασιν της Εκτελεστικής Επιτροπής της 21ης Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος της κομμουνιστικής Διεθνούς Ζηνόβιεφ ανεκοίνωσε ότι το Κομμουνιστικόν Κόμμα της Ελλάδος έγινε ομοφώνως αποδεκτόν. Σημειωτέον ότι η αναγνώρισις αύτη του Κόμματός μας ενέχει τυπικήν πλέον σημασίαν, εφ' όσον το Κόμμα ουσιαστικώς είχεν αναγνωρισθή από της εισόδου του εις την Βαλκανικήν κομμουνιστικήν ομοσπονδίαν και της προσκλήσεώς του εις το Β` συνέδριον της Κομμουνιστικής Διεθνούς...»23.

Το Κόμμα μας όχι μόνο δεν υπέστειλε τη σημαία του Διεθνισμού, τη δράση για την ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος και την ιδεολογική - πολιτική ενότητα και ενότητα δράσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων, αλλά συνέβαλε και συνεχίζει τη δράση του στις σημερινές δύσκολες συνθήκες για την επίτευξή της.

Τα παραπάνω γεγονότα έθεσαν τις βάσεις για να πραγματοποιηθεί, το Νοέμβρη του 1924, το 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), ενός από τα σημαντικότερα συνέδρια του Κόμματος. Στο μεταξύ, τον Ιούνη του 1924, είχε συνέλθει το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ. το οποίο χάραξε τα καθήκοντα των ΚΚ στις νέες συνθήκες της προσωρινής υποχώρησης του επαναστατικού κύματος. Το συνέδριο εκείνο έθετε σαν κύριο καθήκον την ανάπτυξη των ΚΚ σε οργανωτικά και ιδεολογικά ισχυρά μαζικά κόμματα, ικανά να καθοδηγήσουν πιο αποτελεσματικά την πάλη των μαζών στις χώρες τους. Με άλλα λόγια, το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ. έβαζε σαν κύριο καθήκον τη μετατροπή των ΚΚ σε μαρξιστικά - λενινιστικά κόμματα. Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο ενέκρινε ομόφωνα τις αποφάσεις του 5ου συνεδρίου της Κ.Δ. και αποδέχθηκε τους «21 όρους» στους οποίους ήδη αναφερθήκαμε.

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο επεξεργάστηκε την τακτική του Ενιαίου Μετώπου και προσανατόλισε το Κόμμα στην οργάνωση των καθημερινών αγώνων της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων. Ψήφισε λεπτομερείς θέσεις για την αναδιοργάνωση του Κόμματος με βάση τους εργοστασιακούς πυρήνες και, με βάση τη νέα μορφή οργάνωσης, ψήφισε νέο Καταστατικό, προσαρμοσμένο στις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της Κ.Δ. Αποφάσισε τη μετονομασία του Κόμματος σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΚΕ, ΕΤΚΔ). Με τις αποφάσεις του 3ου Εκτακτου Συνεδρίου, το ΚΚΕ μπήκε στο δρόμο της μετατροπής του σε Κόμμα νέου τύπου. Βαθμιαία, μέσα στους καθημερινούς αγώνες και με την αδιάλλακτη πάλη του ενάντια σε κάθε είδους παρέκκλιση, άρχισε να διαμορφώνεται σε Κόμμα μαρξιστικό - λενινιστικό. Αρχισε, με άλλα λόγια, να αποκτά τα βασικά εκείνα γνωρίσματα που πρέπει να έχει κάθε Κόμμα νέου τύπου.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. «Ρ» 29/11/1998 - «Η ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή».

2. Χρήστου Τσιντζιλώνη - «Η Κομμουνιστική Διεθνής και το ΚΚΕ», ΚΟΜΕΠ τ.6/1999.

3. «Ρ» 29/11/1998 - «Η ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή».

4. «Ρ» 14/12/2003 - «Η ένταξη του ΣΕΚΕ στη Γ' Κομμουνιστική Διεθνή».

5. «Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ - Πρακτικά» - Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 134.

6. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, σελ. 99.

7. Β. Ι. Λένιν - Απαντα, τ 31, σελ. 72.

8. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, σελ. 101

9. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, σελ. 101-102.

10. «Ρ» 29/11/1998, «Η ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή».

11. «Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις Σ.Ε., τόμος Α', σελ. 31.

12. Στο ίδιο, σελ. 32.

13. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, σελ. 103-104.

14. Στο ίδιο, σελ. 104-105.

15. «Ριζοσπάστης» 6/4/1920 και «Το ΚΚΕ από το 1918 έως το 1931», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1947, τόμος Α`, σελ. 26-27.

16. «Ρ» 14-15/4/2001, «2ο Συνέδριο ΣΕΚΕ - Προσαρμογή στις αρχές της Γ' Κομμουνιστικής Διεθνούς».

17. «Ρ» 29/11/1998, «Η ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή».

18. Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα, Τόμος Α', σελ. 61-62.

19. Χρήστου Τσιντζιλώνη, ΚΟΜΕΠ τ.6/1999, στο ίδιο.

20. Γ. Κορδάτου: «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», εκδόσεις «20ός αιώνας», τόμος XIII, σελ. 537.

21. «Ρ» 29/11/1998, στο ίδιο.

22. Χρήστου Τσιντζιλώνη, ΚΟΜΕΠ τ.6/1999, στο ίδιο.

23. Στο ίδιο.


Κ.Τ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ