Το χρόνιο πρόβλημα της συνταξιοδότησης των καλλιτεχνών - λογοτεχνών έρχεται στην επικαιρότητα επιτακτικά ζητώντας τη λύση του, μέσα στο γενικότερο τοπίο της πιο οξυμένης επίθεσης στα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα όλων των εργαζομένων. Η λύση του ασφαλιστικού - συνταξιοδοτικού των καλλιτεχνών αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και ανθρώπινο δικαίωμα κάθε εργαζόμενου. Η κυβέρνηση - όπως άλλωστε και οι προηγούμενες - αντιμετωπίζει την Τέχνη και τους ανθρώπους που τη δημιουργούν, σαν αναλώσιμα και ως βιτρίνα, αδιαφορώντας για τους όρους και τις συνθήκες, μέσα στις οποίες ο καλλιτέχνης καλείται να δημιουργήσει, συνθήκες που τελικά πολλές φορές τον παροπλίζουν και τον καταργούν.

Τόσο η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ, όσο και η προηγούμενη του ΠΑΣΟΚ, αρνούνται τη θέσπιση καθολικής λύσης του ασφαλιστικού -συνταξιοδοτικού. Με το νέο συνταξιοδοτικό νόμο που κατατέθηκε στη Βουλή, αποκλείονται οι καλλιτέχνες από το δικαίωμα στη σύνταξη και με νομοθετική πλέον ρύθμιση, ενώ για μια ακόμη φορά δεν ελήφθη υπ' όψη η πρόταση καθολικής λύσης του ασφαλιστικού - συνταξιοδοτικού των εικαστικών, που έχει κατ' επανάληψη καταθέσει το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας στα συναρμόδια υπουργεία.

Το μεγάλο κενό στη συνταξιοδότηση και ασφάλιση των δημιουργών καλυπτόταν μερικά - αλλά πάντα με πολλά προβλήματα - με τη χορήγηση των λεγόμενων «τιμητικών συντάξεων» του ΥΠΠΟ. Με διεκδικήσεις, το 1996 επιτεύχθηκε η τροποποίηση του νόμου που έδινε ικανό αριθμό τιμητικών συντάξεων (100 περίπου το χρόνο). Στις επιτροπές επιλογής κατά κλάδο μετείχαν και εκπρόσωποι των συλλογικών φορέων. Το 2002 ο νόμος τροποποιήθηκε ξανά, προς το χειρότερο, αφού είχε σαν αποτέλεσμα «ελάχιστοι δημιουργοί - καλλιτέχνες να μπορούν να στοιχειοθετήσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα, μιας και οι προϋποθέσεις του νόμου ήταν εκτός πραγματικότητας. Οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν την περίοδο 2000 - 2002 και έπρεπε να κριθούν με τον ισχύοντα τότε νόμο 2435/1996, κρατήθηκαν παράνομα στα συρτάρια του υπουργείου Πολιτισμού και κρίθηκαν με το νόμο 3075/2002, με αποτέλεσμα να απορριφθούν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Μάλιστα, η μη καταβολή τους από το 2000 έχει δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα. Πολλοί καλλιτέχνες «έφυγαν» από τη ζωή ήδη, λόγω του προχωρημένου της ηλικίας τους, έχοντας λάβει την «τιμή» από την αρμόδια επιτροπή του ΥΠΠΟ, χωρίς όμως να μπορούν να πάρουν τη σύνταξη από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

Το νέο νομοσχέδιο στο άρθρο 2, για τους καλλιτέχνες προσδιορίζει ότι: ο αριθμός των συντάξεων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 20 ετησίως, γεγονός που σημαίνει την κατάργησή τους, αφού οι καλλιτεχνικοί κλάδοι που αναφέρεται, υπερβαίνουν τους 35. Το ύψος της σύνταξης μειώνεται «στο 50% του μηνιαίου βασικού μισθού του 1ου μισθολογικού κλιμακίου της κατηγορίας ΠΕ, όπως ισχύει κάθε φορά για τους δημοσίους πολιτικούς υπαλλήλους», από 80% που ήταν με τον παλιότερο νόμο. Το νομοσχέδιο ορίζει ότι σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου η σύνταξη μεταβιβάζεται μόνο στον επιζώντα σύζυγο (εφόσον αυτός δε λαμβάνει άλλη σύνταξη ή δεν έχει εισόδημα μεγαλύτερο του κατώτατου ορίου σύνταξης του Δημοσίου, όπως αυτό ισχύει κάθε φορά), αφήνοντας απ' έξω τα τέκνα, ακόμα κι αν αυτά είναι ανήλικα. Επίσης, εφόσον η αίτηση του ενδιαφερομένου για σύνταξη απορριφθεί από την επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού «λόγω μη προσφοράς διακεκριμένων υπηρεσιών, οι ενδιαφερόμενοι δύνανται να επανέλθουν με νέα αίτησή τους μετά από πέντε χρόνια», χρόνος αντικειμενικά απαγορευτικός σε αυτές τις προχωρημένες ηλικίες.

Το θέμα αυτό συζητήθηκε την περασμένη βδομάδα στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων, ενώ αυτή τη βδομάδα θα συζητηθεί και στην Ολομέλεια της Βουλής. Εισηγήτρια των θέσεων της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ για το νομοσχέδιο ήταν η Ελπίδα Παντελάκη, ενώ παρεμβάσεις έκαναν η Εύα Μελά και η Λίλα Καφαντάρη.

«Για το ΚΚΕ» - τόνισε η Εύα Μελά - «δε νοείται εργαζόμενος, που να μη δικαιούται μια αξιοπρεπή σύνταξη. Βεβαίως, η σύνταξη είναι δεμένη με τις συνθήκες ζωής και δουλιάς, με τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα συνολικά. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έσπρωχναν τους καλλιτεχνικούς κλάδους στην αυτασφάλιση. Προτάσεις υπάρχουν και είναι αυτές που έχουν καταθέσει οι φορείς».

Το άρθρο 2 παρ. 14 α & β του νομοσχεδίου που κατατέθηκε, «τακτοποιεί» όλες τις περιπτώσεις καλλιτεχνών που από το 2000 κρίθηκαν «άξιοι τιμής», αλλά δεν πήραν τη σύνταξη. Τροποποιείται ο νόμος 3075/2002, τον οποίο είχε ψηφίσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όπως είχε διαμορφωθεί το 2002, με τον οποίο οι δημιουργοί - καλλιτέχνες που κρίθηκαν άξιοι να πάρουν τη «διά βίου σύνταξη», δεν μπόρεσαν ποτέ να πάρουν τη σύνταξη, γιατί έθετε ως προϋποθέσεις να είναι «άποροι», «διακεκριμένοι» και να είναι για έναν τουλάχιστον χρόνο ασφαλισμένοι πριν τα 60 τους χρόνια με την ιδιότητα με την οποία ζητούν τη σύνταξη!!!. Προϋποθέσεις που δεν είναι δυνατόν να ισχύσουν για την πλειονότητα των εικαστικών καλλιτεχνών, οι οποίοι και δεν έχουν εργοδότη και είναι μέχρι σήμερα ανασφάλιστοι, με αποτέλεσμα να έχουν κριθεί από το 2000 πολλοί καλλιτέχνες άξιοι τιμής, αλλά να μην μπορούν να πάρουν τη σύνταξη.

Ως εκ τούτου, οι δημιουργοί διεκδικούν ικανό αριθμό «τιμητικών» συντάξεων, ανεξαρτήτως από ασφαλιστικά ή οικονομικά κριτήρια, έως ότου δοθεί καθολική λύση στο Ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό πρόβλημα.

Το ΚΚΕ θα επανέλθει στο θέμα του Ασφαλιστικού των Καλλιτεχνών, με μια πρόταση νόμου που προτίθεται σύντομα να καταθέσει στη Βουλή.

Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση που επικρατεί στους καλλιτεχνικούς κλάδους με εξαρτημένη σχέση εργασίας, π.χ. μουσικούς, ηθοποιούς, τραγουδιστές, χορευτές και στο χώρο των δημιουργών (εικαστικών, λογοτεχνών, χορογράφων, συνθετών, στιχουργών κ.λπ.) το ΚΚΕ προτείνει ένα ενιαίο σύστημα ασφάλισης και συνταξιοδότησης για όλους τους καλλιτέχνες.

Μεταξύ άλλων, προτείνεται οι πόροι του Ασφαλιστικού φορέα να είναι η προβλεπόμενη από το Ν.2084/92 συμμετοχή του κράτους στην Κοινωνική Ασφάλιση των εργαζομένων, επιχορήγηση από το ΥΠΠΟ, φόροι υπέρ τρίτων (Δημόσιες εκθέσεις, Μουσεία, Πινακοθήκες, Γκαλερί, εκδότες, θεατρικοί, κινηματογραφικοί, τηλεοπτικοί επιχειρηματίες, δισκογραφικές εταιρείες, κ.λπ.), εισφορές καλλιτεχνών, εισφορές εργοδότη και τελικού καταναλωτή. Οι παροχές από τον ασφαλιστικό φορέα των καλλιτεχνών θα είναι: Βασική σύνταξη, ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη και εφ' άπαξ παροχή ποσού κατά τη συνταξιοδότηση.