Αρχίζει να παίρνει «σάρκα» και «οστά» η «τουριστικοποίηση» του πολιτισμού, όπως επιβάλλει η ΕΕ στο πλαίσιο του στρατηγικού στόχου για πλήρη εμπορευματοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσα από προγράμματα και υποπρογράμματα φαινομενικά «αθώα», έστω και αν σε πρώτη φάση όντως μπορεί να καλύπτουν κάποιες ελλείψεις στην τεκμηρίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το θέμα, όμως, είναι σε ποια κατεύθυνση.

Το υπουργείο Πολιτισμού έβγαλε πριν από λίγες μέρες μια «επετειακή» ανακοίνωση για τον ένα χρόνο «ζωής» του έργου «Εγερία - Μεσογειακά Μεσαιωνικά Προσκυνήματα: Δίκτυο για τεκμηρίωση, αποκατάσταση και ανάδειξη μνημείων στο μεσογειακό χώρο», που χρηματοδοτείται από το κοινοτικό «Interreg III-Archimed».

Το έργο διευθύνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, και φέρνει σε επαφή οκτώ χώρες της Ανατολικής Μεσογείου: Την Ελλάδα (που εκπροσωπείται και από τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και το Ιδρυμα Ορους Σινά), την Κύπρο, την Ιταλία, την Τουρκία, την Αίγυπτο, τη Συρία, το Ισραήλ και το Λίβανο.

Το όνομα «Εγερία» δόθηκε στο πρόγραμμα προς τιμήν της προσκυνήτριας, η οποία τον 4ο αι. διέσχισε την Ευρώπη με προορισμό τους Αγίους Τόπους. Στα ίδια «βήματα», το τουριστικό και «πολιτιστικό» κεφάλαιο είναι προφανές ότι θέλει να ανοίξει «δουλιές», γι' αυτό και το έργο «περιλαμβάνει κατάρτιση καταλόγου με επιλεγμένα προσκυνήματα, επιστημονικές εκδόσεις, δημιουργία ιστοσελίδας με πολιτιστικές - τουριστικές διαδρομές στην Ανατολική Μεσόγειο, οργάνωση σεμιναρίων και εκπαιδευτικών αποστολών, εκπόνηση μελετών και εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων στην Κρήτη, την Ιταλία και την Αίγυπτο» και οργάνωση συμποσίου με θέμα «Ανάδειξη, συντήρηση και προβολή των μεσαιωνικών μνημείων στην Ανατολική Μεσόγειο» τον προσεχή Νοέμβρη στη Θεσσαλονίκη.

Το «ζουμί» είναι οι «πολιτιστικές - τουριστικές διαδρομές», αφού το «ArchiMed» είναι ένα χωροταξικό πρόγραμμα της ΕΕ, με στόχο το σχεδιασμό της ενοποίησής της. Η Ευρώπη χωρίζεται σε γεωγραφικές ζώνες, με λιγότερες ή περισσότερες κοινές πολιτιστικές και ιστορικές αναφορές των κρατών που τις απαρτίζουν (π.χ. Βαλτικές, Μεσογειακές χώρες). Ανάλογα προγράμματα είχαν συνταχθεί την περίοδο '89 - '93, με σκοπό να υπάρξει «σύγκλιση» των κρατών σε μια σειρά τομείς όπως ο πολιτισμός, ο τουρισμός κ.ά. Ουσιαστικά, τα προγράμματα αυτά προέρχονται από το «οπλοστάσιο» της ΕΕ για την πολιτισμική ομογενοποίηση των λαών και μετατροπή της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εμπορεύσιμο αγαθό.

Αλλωστε, όπως προκύπτει και από ημερίδα που διοργάνωσε το 2002 η Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟ για την παρουσίαση του «ArchiMed», η ΕΕ επέβαλε στις συμβαλλόμενες χώρες την καταλυτική συμμετοχή ιδιωτών (ή «εξωτερικών συνεργατών», όπως αναφέρεται επισήμως) σε τομείς που, κατά παράδοση, αλλά και ουσία, είναι και πρέπει να είναι πεδία δράσης αποκλειστικά του Δημοσίου. Ετσι, σχεδόν τα μισά από τα εγκεκριμένα κονδύλια του προγράμματος δόθηκαν σε ιδιώτες, για να τεκμηριώσουν τα μνημεία, να καταρτίσουν το Χάρτη Κινδύνων και, βέβαια, την τουριστική εκδοχή του προγράμματος στο διαδίκτυο. Αντικειμενικά, όμως, όλος αυτός ο κόσμος δούλεψε υπό την επίβλεψη της Αρχαιολογικής Εταιρείας και των χιλιάδων τότε - και τώρα - ωρομισθίων της...