Μια μέρα πριν οι Σοβιετικοί στρατιώτες υψώσουν την κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο στο Ράιχσταγκ, ο «Οδυσσεύς», «δελτίον πληροφοριών των εις Dachau Κρατουμένων Ελλήνων», έχει τίτλο «Νίκη» και γράφει: «Η Γερμανία, υπέγραψε χθες την άνευ όρων υποταγή της»(...) Ο Ναζισμός ετάφη». Πρόκειται για μια μονοσέλιδη εφημερίδα, γραμμένη στο χέρι, που μεταξύ άλλων έχει άρθρα κρατουμένων και ειδήσεις για το μαρτυρικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Χαρακτηριστική, μεταξύ άλλων, είναι η είδηση, στη στήλη «Τα νέα μας», που ενημερώνει ότι «από σήμερα μπορούν όσοι θέλουν να γράψουν» και πληροφορεί πού μπορούν να πάνε τα γράμματά τους οι κρατούμενοι, ώστε να φτάσουν στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Η εφημερίδα «Η Ελεύθερη Δωδεκάνησος», - αποσπάσματα της οποίας θα παραθέσουμε παρακάτω - ενημερώνει τους κρατούμενους για το πώς εξελίσσονται τα γεγονότα διεθνώς, ενώ δημοσιεύει και αυτή άρθρα κρατουμένων, ποιήματα, νέα απ' το μαρτυρικό τόπο και άλλες ειδήσεις.

«ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΜΑΣ ΠΟΥ ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ», είναι ο τίτλος της έκτακτης έκδοσης της εφημερίδας, στις 3 Ιουνίου του 1945, της οποίας και παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Σεμνό και επιβλητικό τελέστηκε σήμερα μνημόσυνο για τη μνήμη των συντρόφων μας που πέθαναν ή κάηκαν ζωντανοί στα διάφορα κάτεργα της Γερμανίας. Το μνημόσυνο αυτό οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Καταδίκων του Dachau». Στη συνέχεια, παρατίθεται ο λόγος του προέδρου του Συνδέσμου όπου, μεταξύ άλλων, τονίζεται: «Γυρίζοντας από την πατρίδα θα λείπουν πολλοί. Δε θα είναι όμως απόντες. Μια βροντερή φωνή θα αντηχεί: Επεσαν για την πατρίδα. Επεσαν θύματα για το μεγάλο ιδανικό της ανθρωπότητας: την Ελευθερία».

Λίγες μέρες μετά, η εφημερίδα στο πρωτοσέλιδό της δημοσιεύει το ποίημα «Οι Μοιραίοι» του Κώστα Βάρναλη και σε διπλανή στήλη υπάρχει άρθρο με τίτλο «Εμπρός για τον Αγώνα!...». Ο αρθρογράφος σημειώνει: «Θα καπνίζουν ακόμα τα ερείπια, όταν ο καθένας από εμάς θα φτάσει στην πατρίδα. Γεφύρια, σιδηροδρομικές γραμμές, λιμάνια, αεροδρόμια, εργοστάσια θα έχουν καταστραφεί από το σήφουνα του πολέμου. Η βαριά δουλειά ανάλογα με τον κλάδο που ανήκει ο καθένας και τις ικανότητες που έχει, είναι το πρώτο επιτακτικό μας καθήκον. Δουλειά λοιπόν για την ανοικοδόμηση αλλά δεν είναι μόνο η στάχτη από τα συντρίμμια των σπιτιών μας και των εργοστασίων μας. Μαζί με αυτά θα υπάρχουν και τα απομεινάρια μιας σάπιας κοινωνίας, μιας κοινωνίας κάλπικης και αισχρής που θέλησαν να δημιουργήσουν οι εντολοδόχοι πράκτορες - μισθωτοί(...)

Στα απομεινάρια αυτά στα σκουπίδια της μούχλας και της σαπίλας της κοινωνίας, φωτιά απ' τη μια μεριά ως την άλλη. Και προ παντός, ύστερα απ' αυτό έτοιμοι για το νέο αγώνα για κοινωνική τάξη, μια κοινωνική δικαιοσύνη και ισορροπία, για την ανακούφιση του εργάτη, του φτωχού, και του πεινασμένου, του άστεγου και του αρρώστου, του αγρότη και του υπαλλήλου, της γυναίκας (...)Ολοι ενωμένοι για τον αγώνα που θα δημιουργήσει τη νέα κοινωνία».

Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να κάνουμε στη στήλη «Τα νέα μας απ' το στρατόπεδο»: «Οι Ισπανοί πολιτικοί κατάδικοι, φεύγοντας για την πατρίδα των άφησαν συγκινητικό γράμμα που περιέχει τον πόνο για τον φασισμό που διοικεί ακόμα την Πατρίδα των. Οι Γάλλοι έφυγαν όλοι για την πατρίδα τους. Την Κυριακή έφυγαν για την Ιταλία 1.000 περίπου Ιταλοί. Σε λίγες μέρες φεύγουν κι άλλοι». Σε άλλο φύλλο στην ίδια στήλη περιγράφεται η κατάσταση που βρέθηκε το στρατόπεδο: «35.000 άνθρωποι που αγωνιζόντουσαν κάτω από το ναζιστικό ζυγό. Ανδρες που πέθαιναν καθημερινώς και ήσαν πεινασμένοι και εξαντλημένοι». Σε άλλο σημείο επισημαίνεται πως «εντός δύο εβδομάδων θα αδειάσει το κέντρον και θα μείνει έρημο μαρτυρώντας το σύστημα (...) των απαίσιων Γερμανών». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, η στήλη «Ραδιοφωνικαί ειδήσεις από όλο τον κόσμο», όπου παρουσιάζει ειδήσεις, γεγονότα από τις διεθνείς εξελίξεις και δηλώσεις και δραστηριότητες του Στάλιν, του Ρούσβελτ και του Τρούμαν.

Σε δύο φύλλα της αναφέρεται στον Ελληνα κομμουνιστή ηγέτη και σημειώνει: «Ο συμπατριώτης μας κύριος Νικόλαος Ζαχαριάδης μετά από πενταετή περίπου δεσμά στο Νταχάου ανεχώρησε με ειδική άδεια». Λίγες μέρες αργότερα γράφει: «Μας πληροφορούν από ακριβή πηγή ότι έφθασε στην Αθήνα, αεροπορικώς, ο Νίκος Ζαχαριάδης. Επιτέλους, αυτό το γνήσιο παιδί της εργατιάς, ύστερα από τόσα και τόσα χρόνια φυλακές και εξορίες, ύστερα από τόσες ταλαιπωρίες και πίκρες, έφθασε στην αγαπημένη του πατρίδα για την οποία αγωνίσθηκε ειλικρινά και υπέφερε τα πάντα. Βρίσκεται επιτέλους μέσα στην Ελλάδα, καθαρισμένη από τον φασισμό και από τις διάφορες δικτατορικές τυραννίες. Βρίσκει επιτέλους μια Ελλάδα δοκιμασμένη απ' τον σκληρό αγώνα, με μακριά πείρα, με μια συνείδηση που γνωρίζει πλέον το σκοπό και ξέρει τι θέλει. Θα βρει φυσικά πολλές δυσκολίες αλλά είμεθα βέβαιοι ότι θα φέρει εις πέρας το έργο του».

Στο δράμα των Εβραίων και τη ναζιστική κτηνωδία εις βάρος τους αναφέρεται η εφημερίδα σε άλλο φύλλο της και τονίζει: «Γυρίζοντας στη μητέρα Ελλάδα ύστερα από τα ανήκουστα βασανιστήρια που υποφέραμε στα γερμανικά κάτεργα, έχουμε να διηγηθούμε και να εξιστορήσουμε τόσο τραγικές και απίστευτες, σχεδόν, τραγωδίες που ζήσαμε, ώστε πολλοί άνθρωποι θα δυσκολευτούν να τις πιστέψουν. Μα ό,τι και αν αφηγηθούμε για τους εαυτούς μας και τους συντρόφους μας, δεν μπορεί να συγκριθεί με το δράμα των Εβραίων.

Τα μαρτύρια, τα ηθικά και σωματικά βασανιστήρια των Γερμανών εις βάρος μας, η τραγική κατάντια στην οποία μάς είχαν υποχρεώσει να φυτοζωούμε και να αργοπεθαίνουμε, η τρομοκρατία, η πείνα, το ξύλο, οι κρεμάλες, όλα αυτά τα μέσα του γερμανικού πολιτισμού για τη νέα τάξη πραγμάτων, αντιπροσωπεύουν σταγόνα στον ωκεανό των γερμανικών κακουργημάτων μπροστά στο εβραϊκό δράμα. Εκατομμύρια Εβραίων πλήρωσαν με τη ζωή του τη Χιτλερική πανούκλα (...) Εκατομμύρια αθώων υπάρξεων κάηκαν ζωντανοί από τα γερμανικά κτήνη στα διάφορα κρεματόρια, μόνο γιατί ήταν Εβραίοι. Πώς μπορεί να ονομάσει κανείς το έγκλημα αυτό. Δεν υπάρχει καμία λέξη σε καμία γλώσσα της γης (...) Δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψει κανείς αυτό το έγκλημα».

Ενα πολύ χαρακτηριστικό «ρεπορτάζ» είναι αυτό με τίτλο: «Εξετελέσθη ο κακούργος εγκληματίας των ταγμάτων ασφαλείας Boetcher». Και γράφει: «Μας πληροφορούν από το Aygsburg, ότι προ ημερών εξετελέσθη δι' αγχόνης ο περίφημος fuhrer Boeycher γνωστότατος στους αιχμαλώτους του Νταχάου. Ως γνωστόν ο εγκληματίας αυτός συνελήφθη από μερικούς αιχμαλώτους ημέρες μετά την απελευθέρωσίν μας, 30 χιλιόμετρα ανατολικά του Μονάχου. Πολιτικά ντυμένος πάνω σε ποδήλατο. Του φόρεσαν ρούχα κατάδικου και του κάναν την περίφημη γραμμή στο κεφάλι. Εμίλησε από τον εξώστη της διοικήσεως και είπε, ενώ προηγουμένως έριξε μια άγρια ματιά στις συμμαχικές σημαίες που κυμάτιζαν απέναντι: "Είμαι ένας σκύλος, οδήγησα στο θάνατο χιλιάδες κατάδικους". Ομολόγησε επίσης ότι διέταξε τον θάνατο 290 Ρώσων αξιωματικών και έβαλε πολλούς αμερικάνους στο κρεματόριο και ότι με τα ίδια του τα χέρια σκότωσε χιλιάδες κατάδικους και εδηλητηρίασε ολόκληρες ομάδες γυναικών και παιδιών(...) Η θέλησίς του ήταν νόμος. Απαίσιος στη μορφή ήταν από τους πιο πιστούς οπαδούς του ναζιστικού κόμματος. Πίστευε απόλυτα στη νίκη των γερμανικών όπλων κι όμως εδίστασε να αυτοκτονήσει προτού συλληφθεί».

Επίσης, ενδιαφέρον είναι πώς παρουσιάζεται η είδηση για τη σύλληψη του Χίμλερ: «Συνελήφθη κοντά στη Βρέμη, με πολιτική ενδυμασία ο Χίμλερ. Κατά τη διάρκεια της ανακρίσεώς του κατάπιε ένα μαύρο χάπι το οποίο τον οδήγησε εις τον θάνατον παρά την προσπάθεια των αρχών να τον διασώσουν». Λίγο παρακάτω σημειώνεται: «Ο Αρχ. του 3ου Ράιχ πολλές φορές διεκήρυξε ότι θα βασιλεύσει χίλια χρόνια, δηλαδή το σύστημά του και η Γερμανία, δε βασίλευσε όμως παρά μόνο 4.480 μέρες».

Για το τέλος αυτής της μικρής παρουσίασης ενός μέρους της προσπάθειας ενημέρωσης των κρατουμένων στο κολαστήριο του Νταχάου, θα παραθέσουμε τους πρώτους στίχους απ' το ποίημα «Οδηγητής» του Κώστα Βάρναλη. «Δεν είμ' εγώ σπορά της τύχης ο πλαστουργός της νιας ζωής. Εγώ 'μαι τέκνο της ανάγκης κι ώριμο τέκνο της Οργής». Οι ίδιοι οι κρατούμενοι, άλλωστε, είχαν δημοσιεύσει το ποίημα αυτό σ' ένα απ' τα φύλλα τους...