Το σημερινό αφιέρωμα στον Θοδόση Πιερίδη, το αντλούμε (με ελάχιστες περικοπές, λόγω χώρου) από το κείμενο που έγραψε για το «Ρ» και έστειλε από την Κύπρο, ο Γιώργος Φιλίππου - Πιερίδης, αδελφός του Θοδόση και κορυφαίος πεζογράφος της Κύπρου, ο οποίος, δυστυχώς, «έφυγε» πρόσφατα.

* * *

«Ο Θοδόσης Πιερίδης γεννήθηκε το 1908 στο Τσέρι της Κύπρου, στο χωριό της μητέρας του Μαρίτσας. Ητανε το τέταρτο από τα εφτά παιδιά, όλα αγόρια, του ζεύγους Φίλιππα και Μαρίτσας Πιερίδη. Ο Φίλιππας ήταν από το Δάλι. Δυο γειτονικά χωριά στα ίδια χώματα.

Ο Φίλιππας και η Μαρίτσα γνωρίστηκαν στο Κάιρο, όπου βρίσκονταν μετανάστες. Παντρεύτηκαν εκεί το 1901. Εκείνα τα χρόνια, οι Κύπριοι μετανάστες στην Αίγυπτο ταξιδεύανε συχνά στην πατρίδα τους, ιδιαίτερα οι παντρεμένες γυναίκες με τα παιδιά τους, ή ετοιμόγεννες. Ετσι, ο Θοδόσης και τ' αδέλφια του ζήσανε τα παιδικά τους χρόνια στο Κάιρο, στο Τσέρι και στο Δάλι και κρατήσανε μέσα τους μνήμες από τους δυο τόπους.

Αν κρίνουμε από την ποίηση του Θοδόση, η σφραγίδα που έμεινε στον ψυχικό του κόσμο από την "αγαπούλα του Κύπρο" ήταν η πιο βαθιά. Ο ποιητής μεγάλωσε στο Κάιρο. Εκεί τέλειωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο - εμπορικό τμήμα στην Αμπέτειο Σχολή. Και το Γαλλικό Λύκειο. Αργότερα (1949 - 1952), που έμεινε στο Παρίσι, σπούδασε στη Σορβόνη Γαλλική Φιλολογία και Ιστορία του Πολιτισμού.

* * *

Εργάστηκε τρία χρόνια (1927 - 1930) υπάλληλος στην ελληνική Τράπεζα της Ανατολής στο Κάιρο, δύο περίπου χρόνια σε επιχείρηση εμπορίου βαμβακιού στην Αίγυπτο και το 1932 στην Υπηρεσία Μεικτών Δικαστηρίων του Καΐρου. Η υπαλληλική ζωή δεν αναχαίτισε την προοδευτική δράση του, που την άρχισε στα γυμνασιακά του χρόνια. Ο ρόλος του μέσα στο Γυμνάσιο, στους συλλόγους των αποφοίτων, μορφωτικούς και άλλους, γίνεται ηγετικός.

Να σημειωθεί ότι ο διεθνής χαρακτήρας που είχανε τότε οι πόλεις της Αιγύπτου, Κάιρο, Αλεξάνδρεια, Πορτ Σάιτ, με την παρουσία πολυάριθμων ξένων παροικιών, έδινε στην Κίνηση των Νέων προεκτάσεις πέρα από τα πλαίσια της δικής τους εθνικής κοινότητας. Οι ελληνικοί όμιλοι είχανε συχνές επαφές με ομοφρονούντες ομίλους και άτομα, ξένους και Αιγύπτιους και εδώ, ο ρόλος του Θοδόση ήταν ηγετικός. Το 1935 ήτανε μέλος του Συμβουλίου των Essayistes, ενός διεθνούς προοδευτικού ομίλου του Καΐρου, που βγάζανε περιοδικό (στα γαλλικά) και δεξιώνονταν στο εντευκτήριό τους διεθνείς προσωπικότητες των Γραμμάτων και Τεχνών, που έρχονταν στην Αίγυπτο.

Το 1936 παντρεύτηκε την Αλεξάντρα Κουτσουμπού. Στάθηκε καλή συντρόφισσα και συνεργάτης του στα τριάντα χρόνια που ζήσανε μαζί.

* * *

Με τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, τον ερχομό στην Αίγυπτο των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, την επιστράτευση των Ελλήνων της Αιγύπτου, τη δημιουργία πολεμικού μετώπου στα σύνορα αυτής της χώρας, η ελληνική παροικία βρέθηκε σε συνθήκες πολεμικού συναγερμού, συμμετέχοντας στο δράμα της πατρίδας και στον αγώνα της, στις πολιτικές ζυμώσεις, στις κάθε λογής αντιθέσεις, με ρίζα του κακού τις προσπάθειες ολίγων καιροσκόπων, που υπηρετούσαν ύποπτες σκοπιμότητες και συμφέροντα, να υποσκάψουν την αποφασιστικότητα των πολλών για συνέχιση του αγώνα ενάντια στον κατακτητή.

Τα γεγονότα που ξετυλίχτηκαν στη Μέση Ανατολή (1941 - 1944) συνθέτουν μια πτυχή του δράματος του ελληνικού λαού, που δεν έγινε όσο έπρεπε γνωστή. Ούτε μπορεί να εξιστορηθεί σ' ένα βιογραφικό ιστόρημα.

Το καλοκαίρι του 1942, όταν η στρατιά του Ρόμελ διάβηκε τα σύνορα της Αιγύπτου, πολλοί αντιφασίστες, γνωστοί για την ηγετική τους δράση, έφυγαν για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού. Ο Θοδόσης, η Αλεξάντρα και μια μικρή ομάδα συναγωνιστών πήγανε στην Παλαιστίνη, όπου βρισκόταν και το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού στρατού Μέσης Ανατολής. Επέστρεψαν στην Αίγυπτο μετά την ήττα του Ρόμελ στη μάχη του Αλαμέν.

* * *

Ο Ελληνικός Απελευθερωτικός Σύνδεσμος κινήθηκε δραστήρια για να διαφωτίσει την κοινή γνώμη, ελληνική και διεθνή, για το δράμα και τους αγώνες της κατεχόμενης Ελλάδας, κι έκανε μεγάλες προσπάθειες για την αποστολή ενισχύσεων στην ελληνική αντίσταση και βοήθεια στον ελληνικό λαό που λιμοκτονούσε. Ο Θοδόσης ήταν από τους πρωτοπόρους σ' εκείνη την κίνηση.

Μετά την επιστροφή του από την Παλαιστίνη, αφήνει τη θέση του στα Μεικτά Δικαστήρια, για να δοθεί απερίσπαστος στη δράση του. Τον Απρίλη του 1944, εγκαθίσταται στην Αλεξάνδρεια, έδρα του περιοδικού "Ελλην" και του εκδοτικού "Ορίζοντες". Διορίζεται αρχισυντάκτης του περιοδικού και διευθυντής του εκδοτικού.

Τον Απρίλη του 1944, το περιοδικό και ο ΕΑΣ υποστήριξαν σθεναρά το αίτημα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων Μέσης Ανατολής για σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με συμμετοχή εκπροσώπων των οργανώσεων της Αντίστασης και της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης που είχε σχηματιστεί στην Ελλάδα.

Η σφοδρή αντίθεση της βασιλικής ελληνικής κυβέρνησης που είχε έδρα το Κάιρο και των Αγγλων, οδηγήσανε, ανάμεσα σε άλλα δραματικά γεγονότα, στη σύλληψη του Θοδόση και άλλων μελών του ΕΑΣ, με διαταγή του Αγγλου αρχιστρατήγου Μέσης Ανατολής. Ο Θοδόσης και οι συναγωνιστές του κλείστηκαν στις αγγλικές στρατιωτικές φυλακές στην Αλεξάνδρεια. Τα ηγετικά μέλη του ΕΑΣ του Καΐρου και του Πορτ Σάιτ κλείστηκαν, επίσης, στις εκεί αγγλικές στρατιωτικές φυλακές. Κρατήθηκαν όλοι έναν περίπου μήνα και απολύθηκαν μετά τη συνδιάσκεψη του Λιβάνου, τέλη Μαΐου.

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Θοδόσης επανεξέδωσε το περιοδικό.

* * *

Οταν, όμως, ηθέλησε να επιστρέψει στην Αίγυπτο, του γνωστοποιήθηκε η απόφαση της αιγυπτιακής κυβέρνησης (καθεστώς Φαρούκ), που απαγόρευε την επάνοδό του. Πηγαίνει, με την Αλεξάντρα στο Παρίσι, όπου μένει ως το 1952 και σπουδάζει στη Σορβόνη. Από τον Ιούνη του 1952 έζησε για δέκα χρόνια στις σοσιαλιστικές χώρες, έχοντας μόνιμη διαμονή του το Βουκουρέστι.

* * *

"Η δουλιά που έδωσε ο θοδόσης στα χρόνια ετούτα είναι πολλή κι εκλεκτή. Μ' όλα καταπιάστηκε, έφτιαξε έργο προσωπικό, που φέρνει τη σφραγίδα του, είτε πρόκειται για μια ανώνυμη συμμετοχή σε μια ξενόγλωσση "Γαλανή Βίβλο", είτε για άρθρο του στα γαλλικά αφιερωμένο στον Αριστοφάνη, είτε για μετάφραση στα γαλλικά ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου, είτε για διαλέξεις πάνω σε θέματα της λογοτεχνίας μας.

Πιστός στην ιδέα της ειρήνης, έδωσε ζωή στην εδώ Επιτροπή Ειρήνης, με γραφτά του και με τη ζωντανή συμμετοχή του στο Συνέδριο του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης (Ελσίνκι, Ιούνιος 1955). Πήρες μέρος στην Πρώτη Διεθνή Συνδιάσκεψη Νεοελληνικής Φιλολογίας, στο Βερολίνο (Απρίλης 1957) και μίλησε με θέμα "Ο ακριτικός κύκλος της Κύπρου". Εκανε στο Βουκουρέστι, στην έδρα της Φιλολογικής Σχολής, μια πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη στα γαλλικά για την Κυπριακή Λογοτεχνία.

Από το 1958 ως το 1962 που έφυγε για την Κύπρο, έδινε στη ραδιοφωνική εκπομπή "Η Φωνή της Αλήθειας" δυο φορές την εβδομάδα, ένα μελετημένο, σοβαρό σχόλιο πάνω σε πολιτιστικά θέματα. Καθένα σχόλιό του ήτανε γι' αυτόν μια αφορμή να εξάρει τη βαθιά πίστη του στον άνθρωπο και να πατάξει με ψυχρή επιχειρηματολογία ή με καταλυτική σάτιρα το σκοταδισμό, τη βία, τη βαναυσότητα σε όλες τις μορφές τους. Αναφέρω και την άλλη του δραστηριότητα, την καθημερινή, τις σοφές γνώμες του για την προώθηση της λογοτεχνικής και γενικά της πνευματικής κίνησης των εξορίστων.

Γενικεύοντας, λέγω: Το πέρασμα του Θοδόση ανάμεσά μας ήταν μια πνοή ανθρωπιάς, πνευματικότητας και υγιούς αισιοδοξίας".

* * *

Το Μάη του 1965, συμμετείχε στην τριμελή αντιπροσωπεία της Κύπρου στο Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων στο Βερολίνο και τη Βαϊμάρη. Μίλησε εκ μέρους της αντιπροσωπείας με θέμα: "Το χρέος των συγγραφέων να συμβάλουν με το έργο τους στην εδραίωση της ειρήνης".

Τον Ιούλη του 1966, ύστερ' από μακρόχρονη αρρώστια, πεθαίνει η Αλεξάντρα, η ακριβή του συντρόφισσα. Πολύ βαρύ το χτύπημα για τον Θοδόση, που ήτανε και κείνος σοβαρά άρρωστος. Η υγεία του χειροτερεύει από μήνα σε μήνα. Στο χρόνο απάνω, Ιούλη του 1967, πάει στο Βουκουρέστι. Μπαίνει στο νοσοκομείο, όπου έμεινε έξι μήνες. Αντιμετωπίζει με γενναιότητα τη δοκιμασία και νοσταλγεί την Κύπρο του.

Εκεί, στο νοσοκομείο του Βουκουρεστίου, πέθανε ο ποιητής, στις 23 Γενάρη 1968. Ο νεκρός μεταφέρθηκε στην Κύπρο, συνοδευόμενος από στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρουμανίας.

Κοινός τάφος στη Λευκωσία σκεπάζει τον ποιητή και την συντρόφισσά του».