Το τελικό κείμενο του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, απλά έρχεται να θεσμοθετήσει, διά της επισήμου και κυρίως της "πλουραλιστικής οδού", το σχέδιο που έχει τεθεί εδώ και χρόνια σε εφαρμογή, όταν το εξήγγειλε πανηγυρικά ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, την επομένη της "μεγάλης νίκης" στον πόλεμο του Κόλπου: Η "νέα τάξη πραγμάτων", όπου οι λαοί αναγάγονται σε πράγματα, που τα διαχειρίζονται κατά το δοκούν και με τον πιο αποτελεσματικό και κερδοφόρο τρόπο οι νόμιμοι - πλέον - εκπρόσωποι των κινητήριων δυνάμεων. Συγκεκριμένα κράτη, συμμαχίες και φυσικά τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

Επί της ουσίας το Σύμφωνο αποτελεί τη νομιμοποίηση της επιτασσόμενης πολιτικής όλων αυτών των ευάριθμων κρατών και ιδρυμάτων που λειτουργούσαν μέχρι πριν από λίγο καιρό, πολυδιασπασμένα σε τομείς (G8, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΟΑΣΕ, ΟΟΣΑ, ΝΑΤΟ) αν και ακολουθούσαν την ίδια ακριβώς στρατηγική. Πρόκειται για το πρώτο απτό δείγμα του συντονισμού όλων των ενεργειών τους και της προσπάθειας εφαρμογής ενός κάθετου ολοκληρωτικού συστήματος για τη στενή επιτήρηση και εποπτεία μίας περιοχής του πλανήτη, υπό τη συλλογιστική τους και με ένα στόχο: την ολοκληρωτική ενσωμάτωση στις ευρω-ατλαντικές δομές.

Εντούτοις, όπως πανηγυρικά ανακηρύσσουν όσοι συμμετέχουν στο Σύμφωνο Σταθερότητας, έχουν θέσει σε προτεραιότητα να "προάγουν την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα" στην περιοχή, λέξεις όμορφες και εύηχες, που όμως τίθενται στην υπηρεσία ζοφερών στόχων του Συμφώνου, όπως ξεδιπλώνονται. Τη διά ροπάλου εφαρμογή του οικονομικού ολοκληρωτισμού των "ρωμαλέων οικονομιών της αγοράς", ανοιχτές στο "μεγάλης έκτασης εξωτερικό εμπόριο και την επένδυση του ιδιωτικού τομέα" και την "ανάπτυξη ισχυρών κεφαλαιαγορών και πολύμορφης ιδιοκτησίας", (άρθρο 9). Επιπλέον οι χώρες δεσμεύονται να συνεχίσουν τις οικονομικές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις... για την προώθηση της "ολοκλήρωσής τους σε ατομική βάση" στις ευρω-ατλαντικές δομές", (άρθρα 8 και 10).

Οσον αφορά, την πολυδιαφημισμένη προάσπιση των δημοκρατικών αξιών και αρχών... σύμφωνα πάντα με το νόημα που τους δίνεται, αν κάποιος ανατρέξει στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, με κορυφαίο σημείο τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, θα αντιληφθεί - ίσως με τρόμο - ότι η εφαρμογή και η υλοποίηση στηρίχτηκε στη φενάκη της υπεράσπισης των "ανθρωπίνων δικαιωμάτων", όπου μπορεί ανά πάσα στιγμή να λειτουργεί ως πυροδοτικός μηχανισμός στις εύθραυστες και έρμαια συνειδήσεις ή στις συνειδήσεις που ψάχνουν άλλοθι, για να δικαιολογήσουν την υπόστασή τους, που την έχασαν κάπου μεταξύ αριθμών, είτε του προσωπικού τους τραπεζικού λογαριασμού ή του χρηματιστηρίου. Το ατομικό δικαίωμα έγινε ο "δούρειος ίππος" για την κατάλυση του συλλογικού, όπως αυτό εκάστοτε εκφράζεται. Είτε κράτος, είτε ανεξαρτησία, είτε εδαφική ακεραιότητα... και αυτό μέχρι στιγμής.

Οι χώρες πλέον δε θα μπορούν να έχουν κανένα δικαίωμα στις εσωτερικές τους υποθέσεις, αφού αποτελούν θέματα ανησυχίας "νόμιμης και άμεσης" όλων των κρατών που συμμετέχουν, και δεν ανήκουν στις εσωτερικές υποθέσεις του ενδιαφερόμενου κράτους (άρθρο 7). Για τη διευθέτηση όλων αυτών των ζητημάτων αποκλειστικός αρμόδιος πια θα είναι το Τραπέζι Εργασίας για ζητήματα ασφαλείας, το οποίο θα "αντιμετωπίζει" τις εσωτερικές υποθέσεις και τις υποθέσεις δικαιοσύνης"... αλλά και "άλλα σχετικά ζητήματα που ενδιαφέρουν τους συμμετέχοντες" (Παράρτημα, Γ, ii).

Ούτε η άμυνα ή η ασφάλεια μιας χώρας αποτελεί εθνικό θέμα, ούτε η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς ή της... τρομοκρατίας. Ολα αυτά τα ζητήματα τα εθνικά κράτη θα μπορούν να τα διαχειρίζονται μόνο μετά τις διαταγές που θα λαμβάνουν για τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της εφαρμογής αυτής της αντίληψης περί δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων είναι και πάλι η Γιουγκοσλαβία: "Είναι ευπρόσδεκτη σαν πλήρης και ισότιμος συμμέτοχος, μετά τον πολιτικό διακανονισμό της κρίσης στο Κοσσυφοπέδιο"! Μεταφράζοντας την απομάκρυνση Μιλόσεβιτς από την εξουσία και την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος, όπως στο Μαυροβούνιο, που ανακηρύσσεται μία Δημοκρατία "κατά προτεραιότητα επωφελούμενη από το Σύμφωνο", (άρθρο 11). Οσο για τις ενδεχόμενες συγκρούσεις, διευθετούνται σε πολυμερές ή διμερές επίπεδο με τη μορφή συμφωνιών, υπό τη σκέπη των διαφόρων "Τραπεζιών" που είναι αρμόδια, αλλά ακόμα και η ανάληψη "εσωτερικών μέτρων για την υπερνίκηση της υπάρχουσας δυνατότητας (του υπαρκτού δυναμικού;) για σύγκρουση". Η ασάφεια που διακρίνει τη διατύπωση αφήνει όλα τα περιθώρια ανοιχτά, για τους τρόπους αστυνόμευσης και αστυνομοκρατίας όλων των λαών ανεξαρτήτως.

Ωστόσο, αν όλα αυτά τα στοιχεία αποδεικνύουν πια με τον πιο σαφή και κατηγορηματικό τρόπο αυτό που είχε γίνει ορατό εδώ και πολλά χρόνια, το καινοφανές που επιχειρείται είναι η δέσμευση που λαμβάνουν τα συμβαλλόμενα μέρη του Συμφώνου για τις σχέσεις μεταξύ τους, και οι τρόποι αποφυγής των εσωτερικών συγκρούσεων, απόρροια των ανταγωνισμών, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι... τα "κάστρα από μέσα πέφτουν".

Είναι χαρακτηριστικό το πώς αντιμετωπίζονται οι χώρες - παρίες, όπου τους παρέχεται το προνόμιο να εφαρμόσουν και προωθήσουν τους στόχους του Συμφώνου μέσα στις αντίστοιχες εθνικές τους δομές!

Το αντάλλαγμα που τους δίνεται είναι η δυνατότητα της παρέμβασής τους σε περιφερειακές συνεργασίες και η δυνητική ένταξή τους και ενσωμάτωσή τους στις ευρω-ατλαντικές δομές. Και είναι δυνητική, καθώς ενώ αναγορεύονται όλες οι περιπτώσεις χωρών προς σύνδεση με την ΕΕ, τους θέτει σε μία σχέση απόλυτης εξάρτησης, αφού "αυτό θα γίνει μέσω ενός νέου είδους συμβατικών σχέσεων, που θα παίρνουν υπόψη τις επιμέρους καταστάσεις κάθε χώρας με την προοπτική ιδιότητας του μέλους της ΕΕ, στη βάση της Συνθήκης του Αμστερνταμ και όταν εκπληρωθούν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης". Εξαρτάται απλά και μόνο από την "προθυμία" - όπως και χαρακτηριστικά τονίζεται στο κείμενο - να αποφασίζει αυτόνομα να μελετά την επίτευξη των στόχων του Συμφώνου, όταν τους το "επιτρέπει" (άρθρα 18 - 20).

Αυτό είναι και το έπαθλο που λαμβάνει η ΕΕ σε σχέση με το ρόλο της, αφού ως κύριοι παίκτες πλέον εμφανίζονται πολύ καθαρά ο ΟΑΣΕ, όπου όλο το Σύμφωνο τοποθετείται υπό την αιγίδα του και το ΝΑΤΟ, όπου "η διευρυμένη χρήση των σωμάτων διαβουλεύσεων και των μηχανισμών διαβουλεύσεων του ΝΑΤΟ" θα υπηρετήσουν τους στόχους της συνολικής σταθερότητας. Επίσης το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπου προθύμως δέθηκε να εντάξει όλες τις χώρες της περιοχής σε πλήρη μέλη του, "στη βάση των αρχών της πλουραλιστικής Ευρώπης" και κατά αυτόν τον τρόπο... θα συμβάλλει στους στόχους του Συμφώνου διά της κοινοβουλευτικής και θεσμικής οδού!

Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν τον ηγετικό ρόλο, όπως ρητά καθορίζεται, αλλά και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και ιδρύματα, όπου "σύμφωνα με τις ειδικές τους εντολές" θα αναπτυχθούν οι μακρο-οικονομικές και διαρθρωτικές αλλαγές. Ο ΟΗΕ αναλαμβάνει το ρόλο της "κυρίας επί των τιμών" που θα διοργανώνει "τσάγια του Φιλοπτώχου για τους πτωχούς και απόρους", ενώ οι περιφερειακοί οργανισμοί (BSEC, CEI) δίνουν την απρόσκοπτη δυνατότητα, διά μέσου των παράπλευρων "τραπεζιών" ή ειδικών συναντήσεων και διασκέψεων, να επεκτείνουν το χώρο δράσης τους πολύ πέραν των συνόρων που απαρτίζουν μαζί οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οσο για τη Ρωσία... η μνεία που γίνεται στη συμβολή της στην ειρήνευση, θυμίζει περισσότερο "σύμφωνο μη-επίθεσης".

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ