Μια αξέχαστη νύχτα

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΤΑΚΟΣ *

"Ενα συναίσθημα, ανάμεσα στο σεβασμό, την εμπιστοσύνη, την εγκαρδιότητα και την αγάπη και κάποιο κέρδος διδαχής, χαρακτήριζαν πάντα, την επικοινωνία του Κώστα Βάρναλη με όποιον τύχαινε να τον γνωρίσει. Μια τέτοια συναισθηματική φόρτιση είχα και εγώ στην πρώτη μου συνάντηση μαζί του. Ο Βάρναλης τότε - το 1952 - έγραφε σε μιαν ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα το χρονογράφημα. Του έστειλα ένα ποιητικό μου βιβλίο, ζητώντας του τη γνώμη του, πολύ περισσότερο αν ήταν αρνητική. Σημείωνα δε ένα απόφθεγμα του Αντρέ Ζιντ: "Και η αρνητική γνώμη βοηθά πολλές φορές στην τελειοποίηση ενός έργου".

Η υποδοχή του βιβλίου μου από μέρους του ήταν ιδιαίτερα θερμή και δικαιολογημένη η ικανοποίησή μου για όσα σχετικά μου είχε γράψει. Θεώρησα υποχρέωσή μου να τον ευχαριστήσω. Ενα βράδυ, λοιπόν, πήγα στην εφημερίδα και βρέθηκα στο γραφείο του. Τον καλησπέρισα και του συστήθηκα. Ενα πλατύ χαμόγελο χαράχτηκε στα χείλη του. Μου έδειξε να καθήσω.

"Α, εσύ, είσαι - μου είπε - που μου έγραψες για τον Ζιντ;".

Η ματιά του έπεφτε πάνω μου ερευνητική. Μου έκανε φοβερή εντύπωση η κοφτερή του μνήμη! Θυμόταν μια λεπτομέρεια που συνόδευε το βιβλίο μου! Επειτα, λες και ξαναβρήκε μέσα του τον δάσκαλο, εκείνον που είχαμε γνωρίσει παλιότερα στο διδασκαλείο του Πειραιά, κι άρχισε τη νουθετική διδαχή:

- "Εσείς οι νέοι δεν πρέπει να ξεχνάτε ποτέ κάποια πράγματα, που για μένα είναι θεμελιακά και απαράβατα: Ενα πνευματικό έργο πρέπει να έχει πάντα το λόγο της δικαιολόγησης της έκδοσής του. Να έχει τη στρωτή, γνήσια και καθάρια γλώσσα του λαού μας. Να είναι ωφέλιμο και χρήσιμο για το λαό μας και να εκφράζει δυναμικά τις αγωνιστικές του ελπίδες και τους πόθους του. Να διακρίνεται από την επικοινωνιακή του αμεσότητα και να μιλάει ολόισια στο νου και την καρδιά. Να εκφράζει πέρα ως πέρα την αλήθεια". Σταμάτησε, με κοίταξε με χαμόγελο και είπε: "Ας γράψουμε τώρα και καμιά αράδα στα χαρτιά μας".

Εκείνη η νύχτα θα μου μείνει αξέχαστη, γιατί γνώρισα από κοντά τον πραγματικά μεγάλο πνευματικό δημιουργό των Γραμμάτων μας, τον αληθινό άνθρωπο, τον ξεχωριστό δάσκαλο".

* Ο Παναγιώτης Τσουτάκος είναι πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.