Η αντίστροφη μέτρηση για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης ενάντια στο Ιράκ φαίνεται να έχει αρχίσει χωρίς επιστροφή. Η μετάβαση του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν στην ιρακινή πρωτεύουσα αντιμετωπίζεται ιδιαίτερα επιφυλακτικά από πολλούς, καθώς, στην ουσία, ο επικεφαλής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών δε μεταφέρει στην ιρακινή ηγεσία παρά μόνο ένα γενικό μήνυμα συμμόρφωσης. Ο ίδιος ο Κόφι Ανάν εμφανίστηκε αισιόδοξος για την έκβαση της αποστολής του, χωρίς, όμως, να δώσει λεπτομέρειες για τους λόγους της ευφορίας του.

Ο ΓΓ του ΟΗΕ στοχεύει στο να εξασφαλίσει τη συγκατάθεση του Ιρακινού Προέδρου Σαντάμ Χουσεϊν για τον πλήρη και χωρίς όρους έλεγχο όλων των προεδρικών μεγάρων από εκπροσώπους του ΟΗΕ. Οι μαραθώνιες διαβουλεύσεις των εκπροσώπων των χωρών - μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας δεν έγινε δυνατό να καταλήξουν σε μια σαφή πρόταση, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία επέμειναν στην πάγια θέση τους να εξασφαλιστεί απρόσκοπτη πρόσβαση στους επιθεωρητές της Ειδικής Επιτροπής Αφοπλισμού, ενώ, αντίθετα, η Ρωσία, η Γαλλία και η Κίνα θεωρούν ότι το έργο αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί και από ειδικούς απεσταλμένους του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις, όπως και η εξέλιξη των γεγονότων, καθιστούν ολοένα και σαφέστερη, την ανυπαρξία αιτίας ή έστω αφορμής για το επικείμενο στρατιωτικό πλήγμα σε βάρος του Ιράκ. Η Ουάσιγκτον ανεβάζει σταθερά τους τόνους της αντιπαράθεσης και εκτοξεύει απειλές, αποφεύγοντας επιμελημένα, έστω και να σχολιάσει τη διαμεσολαβητική πρόταση που κατέθεσε το Ιράκ μετά από ρωσικές παραινέσεις, σύμφωνα με την οποία οι πύλες των προεδρικών μεγάρων θα ήταν ανοιχτές για όλους τους επιθεωρητές, με εξαίρεση 8 προεδρικά μέγαρα, τα οποία θα μπορούσαν να ελέγξουν ειδικοί απεσταλμένοι του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Ουάσιγκτον επιμένει στη φρασεολογία της, όπως, άλλωστε, έκανε και στα πλαίσια του Συμβουλίου Ασφαλείας και μάλιστα προειδοποίησε τον ΓΓ του Κόφι Ανάν ότι όποια συμφωνία και αν επιτευχθεί στη Βαγδάτη θα τεθεί σε ισχύ, μόνο εφόσον οι ΗΠΑ την κρίνουν επαρκή.

Κανένας Αμερικανός διπλωμάτης δεν έκανε τον κόπο να απαντήσει στις αλλεπάλληλες κατηγορίες του αραβικού κόσμου ότι χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά, όσον αφορά το Ισραήλ και τους Αραβες. Ούτε, φυσικά, κανείς σχολίασε το γεγονός ότι ενώ ο στρατιωτικός κλοιός σφίγγει στον Περσικό Κόλπο, η ισραηλινή κυβέρνηση θέτει τα θεμέλια μιας σειράς νέων εβραϊκών οικισμών, καταπατώντας, τόσο αποφάσεις του ΟΗΕ, όσο και την υπάρχουσα ισραηλινο-παλαιστινιακή "ειρηνευτική διαδικασία". Ο Λευκός Οίκος κώφευσε ακόμα και στις αντιδράσεις που έχουν προκληθεί στο εσωτερικό της χώρας. Τα γιουχαϊσματα και τα αντιπολεμικά συνθήματα που διέκοψαν επανειλημμένως τις ομιλίες της υπουργού Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ, του υπουργού Αμυνας Ουίλιαμ Κοέν και του προεδρικού συμβούλου σε θέματα Εθνικής Ασφαλείας Σάντι Μπέργκερ, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης "ενημέρωσης της κοινής γνώμης" στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, έκαναν το γύρο του κόσμου. Ο αμερικανικός λαός, του οποίου την ασφάλεια και το λαϊκό αίσθημα επικαλέστηκε, πολλάκις, η Ουάσιγκτον, δε μοιάζει πεισμένος για την αναγκαιότητα της στρατιωτικής επέμβασης ούτε, φυσικά, για τις αιτίες που την προκαλούν.

Εντούτοις, ακόμη και αυτήν την παράμετρο, η αμερικανική ηγεσία την παρέβλεψε, χαρακτηρίζοντας τις αυξανόμενες αντιδράσεις "ενέργειες μιας μειοψηφίας, που δεν μπορούν να σταματήσουν τη θέληση της Ουάσιγκτον να επιβάλει τη διεθνή νομιμότητα, να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον σε όλη την ανθρωπότητα, να απαντήσει στην ιρακινή επιθετικότητα". Ισως, η απάντηση της Μαντλίν Ολμπράιτ στα τεκταινόμενα στην πανεπιστημιακή αίθουσα του Οχάιο είναι και η πλέον σαφής εικόνα της αμερικανικής πολιτικής τακτικής απέναντι στο Ιράκ - και στο κάθε "Ιράκ" που θα εμφανιστεί: "Θα αναλάβουμε στρατιωτική δράση, γιατί είμαστε το πλέον απαραίτητο έθνος, γιατί στεκόμαστε ψηλά, γιατί βλέπουμε καλύτερα στο έθνος", δήλωσε ευθαρσώς η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, δίνοντας το ξεκάθαρο στίγμα των αμερικανικών θέσεων, οι οποίες, απροκάλυπτα, εμφανίζονται να μην στηρίζονται ούτε καν σε λογικοφανή επιχειρήματα, αλλά στη δύναμη της ισχύος και των όπλων.

Στη βάση αυτής της λογικής, η Ουάσιγκτον αναζήτησε "συμμάχους" και τους βρήκε. "Συμμάχους", που δε συμφώνησαν σε τίποτε, αφού προφανώς δεν τέθηκε τίποτε προς συζήτηση. "Συμμάχους", που απλώς υποτάχθηκαν στη δύναμη του ισχυρού, συντάχθηκαν μαζί του και, μάλιστα, πολλοί από αυτούς έσπευσαν να αποδείξουν την "πίστη" τους, αποστέλλοντας στον Περσικό Κόλπο ένα "στρατιωτικό δείγμα", για να μπορέσουν, εκ των υστέρων, να γευτούν τη γλύκα του νικητή.

Ενός νικητή, που, όμως, δε μοιάζει διατεθειμένος να μοιραστεί τα τρόπαιά του και αυτό γίνεται σαφές και από τον τρόπο με τον οποίο συσπείρωσε τους "συμμάχους - υποτελείς" του. Πλήττοντας στρατιωτικά το Ιράκ, η Ουάσιγκτον επιδιώκει να επαναβεβαιώσει την απόλυτη και άνευ περιθωρίου παρέμβασης κυριαρχία της σε όλη την περιοχή του Περσικού Κόλπου και τη Μέση Ανατολή. Στοχεύει, επίσης, στην εξουδετέρωση των όποιων άλλων διπλωματικών εμφανίσεων στα πολιτικά τεκταινόμενα της περιοχής. Παράλληλα, εξασφαλίζει γέφυρα επέκτασης των πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων της προς Ανατολάς και προς Βορρά, ενώ, αν μη τι άλλο, προβάλλεται ως ο μοναδικός "παγκόσμιος χωροφύλακας" και διατρανώνει τη δυνατότητά της να επιβάλει, άνευ περιορισμών και με όποιον τρόπο επιθυμεί, τη δική της "νέα τάξη πραγμάτων".

Η Ουάσιγκτον βρίσκεται πολύ κοντά στην επίτευξη των στόχων της και προφανώς δεν είναι διατεθειμένη να μοιραστεί με κανέναν τα κέρδη της. Γιατί, άλλωστε, να τα μοιραστεί, όταν δεν έχει καν διαπραγματευτεί τη συμμαχία κανενός, απλώς την έχει επιβάλει; Και, μάλιστα, δε διστάζει να το δηλώσει μέσα από τα λόγια της πρώτης κυρίας της διπλωματίας της.

Τα τύμπανα του πολέμου στον Περσικό Κόλπο έχουν, ήδη, ηχήσει και όλα δείχνουν ότι τα περιθώρια διπλωματικής αποκλιμάκωσης της έντασης είναι ελάχιστα έως μηδαμινά. Οχι, φυσικά, γιατί δεν υπάρχουν διπλωματικά περιθώρια, αλλά γιατί η Ουάσιγκτον δεν τα αποδέχεται, σέρνοντας και τους "συμμάχους" της στην παράλογη αδιαλλαξία. Μια αδιαλλαξία, που δεν μπορεί να αλλάξει, παρά μόνο μέσα από τη σθεναρή αντίσταση και την αδιάκοπη προσπάθεια ανατροπής των δεδομένων συσχετισμών δύναμης.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ