Η επιστροφή του Ιράκ στις διεθνείς πετρελαιαγορές έγινε, από ό,τι φαίνεται, τηρουμένων των - αμερικανικής έμπνευσης - όρων του ΟΗΕ: Ούτε ένα πετροδολάριο δε θα καταλήξει, υπό μορφήν ρευστού, στα ταμεία του ιρακινού καθεστώτος. Το Ιράκ θα πληρώνει από τα έσοδά του πολεμικές αποζημιώσεις για τον πόλεμο του Κόλπου. Μέρος των χρημάτων θα κατευθύνεται στους Κούρδους του Ιράκ. Και, σαν "κερασάκι στην τούρτα", η Βαγδάτη θα καταβάλει... σεβαστό χρηματικό ποσό στο χειρότερο εχθρό της, την ειδική επιτροπή ελέγχου του αφοπλισμού του Ιράκ, υπό τον Ρολφ Εκέους - η οποία μάλιστα, ως εκ σατανικής συμπτώσεως, αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα εσχάτως. Θα πίστευε κανείς, λοιπόν, ότι η Ουάσιγκτον κατάφερε να "τιθασεύσει" τον Σαντάμ Χουσεϊν. Είναι όμως έτσι, και αν ναι, για πόσο;

Οι τριγμοί στο περί τις ΗΠΑ συμμαχικό στρατόπεδο ακούγονται ήδη από πολλούς μήνες - συγκεκριμένα, από το περασμένο καλοκαίρι, όταν ξέσπασε η κρίση στο υπό κουρδική κυριαρχία Βόρειο Ιράκ. Τότε, η αμερικανική διπλωματία εμφανίστηκε απομονωμένη διεθνώς, με τους συμμάχους της δυσανασχετούντες ή απέχοντες από την προσπάθεια "έγκλησης" της Βαγδάτης στη (νέα) τάξη. Ομως, στην παρούσα φάση, οι τριγμοί έχουν μετασχηματιστεί σε εμφανή ρήγματα, τα οποία, προειδοποιούν πολιτικοί παρατηρητές, θα καταστούν πιο εμφανή τους ερχόμενους μήνες. Η Ιαπωνία, η Γαλλία και η Ρωσία αναμένεται να αποτελέσουν κύριους φορείς άσκησης εναλλακτικής προς την αμερικανική πολιτικής στην περιοχή.

Το Τόκιο έχει σημαντική ενεργειακή εξάρτηση από τις πετρελαιοπαραγωγικές πηγές της Μέσης Ανατολής και του Ιράκ και επιθυμεί σφόδρα πλήρη επανένταξη του δεύτερου στη διεθνή αγορά. Και, παρότι δεν μπορεί να παρέμβει με άμεσο τρόπο στα δρώμενα, δεν αποκλείεται να συναρτήσει αυτό το αίτημα με άλλα, εκκρεμή θέματα σε διμερές επίπεδο με τις ΗΠΑ.

Το Παρίσι, πέραν της "μεγαλοϊδεατικής" του παρέμβασης στο περιφερειακό σύστημα της Μέσης Ανατολής, υπεραμύνεται συμφερόντων γαλλικών κολοσσών στο Ιράκ (όρα Elf - Aquitaine), ως εκ τούτου θα πιέσει με όλα τα διπλωματικά μέσα που διαθέτει την Ουάσιγκτον να άρει τις αντιρρήσεις της σχετικά με την "ολική επαναφορά" του Ιράκ.

Η Μόσχα πρωταγωνιστεί, από τη στιγμή που το Ιράκ τέθηκε εκτός πετρελαιαγοράς, στο "παίγνιο" της υποκατάστασής του: μέχρι πρότινος πωλούσε πετρέλαιο ανάλογης ποιότητας με το ιρακινό σε άλλοτε πελάτες της Βαγδάτης (κυρίως στην Ευρώπη). Και, σε μια εκπληκτική μανούβρα, πριν λίγες μέρες, όταν το Ιράκ άρχισε να διαθέτει ξανά ποσότητες πετρελαίου στην αγορά, αγόρασε τεράστιο μέρος τους. Αυτή η "απόσυρση" του ιρακινού πετρελαίου άφησε ορισμένους Αμερικανούς οικονομολόγους με "ανοιχτό το στόμα". Η κίνηση της Μόσχας έμοιαζε πολύ με "ματ" - οι Ρώσοι απλώς διυλίζουν το ιρακινό πετρέλαιο και το πωλούν αντί της Βαγδάτης, αποκτώντας ακόμη μεγαλύτερο "βάρος" σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με δεδομένες τις διαφορετικές πολιτικές οι οποίες χαράσσονται, άρα τη σε ορισμένο βαθμό απομόνωση της Ουάσιγκτον, ο Μπιλ Κλίντον (επανεκλεγέν "αφεντικό της παγκόσμιας πετρελαιαγοράς") θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα να διατηρήσει το μέτωπο των συμμάχων ενιαίο έναντι της Βαγδάτης. Ηδη, όμως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατά ενδείξεις επεξεργάζεται την επιχειρηματολογία του για το 1997...

Το κύριο επιχείρημα της αμερικανικής διπλωματίας είναι ότι, αν το Ιράκ επιστρέψει χωρίς περιοριστικούς όρους στη διεθνή πετρελαιαγορά και μάλιστα υπό συνθήκες πλήρους παραγωγικής δραστηριοποίησης, θα είναι πολύ εύκολο για τη Βαγδάτη να μετατρέψει το εισρέον "ρευστό" σε όπλα, από τη διεθνή μαύρη αγορά. Αν θέλουμε να υπεραπλουστεύσουμε το αμερικανικό σκεπτικό, χρήμα ίσον όπλα για το οπλοστάσιο του Ιράκ, ίσον απειλή για το περιφερειακό σύστημα ασφαλείας συλλήβδην...

Αυτό αναμένεται να αποτελέσει και το "λιμενοβραχίονα" της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έναντι του ογκούμενου κύματος υπέρ της επανένταξης του Ιράκ στη διεθνή πετρελαϊκή σκηνή.

Ομως, μια τέτοιου είδους επιχειρηματολογία είναι, εξ ορισμού, ενταγμένη σε μια τακτική με ημερομηνία λήξεως, και επ' ουδενί μπορεί να διατηρηθεί ως στρατηγική επιλογή. Το αργότερο ως το τέλος της δεκαετίας, η πλήρης επανένταξη των ιρακινών πετρελαϊκών πηγών στη διεθνή αγορά θα έχει καταστεί κάτι περισσότερο από επιτακτική. Και τότε, οι ΗΠΑ δε θα μπορούν να επικαλεστούν την "απειλή" που εκφράζει ο Χουσεϊν (ή εν πάση περιπτώσει, η διάδοχη κατάσταση στη Βαγδάτη): το Ιράκ θα πρέπει να "μπει" στην αγορά.

Οσο οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Βαγδάτης παραμένουν σε ανάλογα (τεταμένα) με τα σημερινά επίπεδα, το γεγονός ότι το Ιράκ "φύσει και θέσει" απειλεί τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες του Κόλπου (δεν είναι τυχαίο ότι προ του πολέμου του 1991 σχεδόν το 75% του ιρακινού ΑΕΠ κατευθυνόταν σε αμυντικές δαπάνες) θα αποτελεί αγκάθι στο πλευρό των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην περιοχή (Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ). Ακόμα χειρότερα για τους Αμερικανούς, δεν είναι ορατή, ως το τέλος της δεκαετίας τουλάχιστον, η ανάδυση μιας διαφορετικών προδιαγραφών ιρακινής ηγεσίας. Δύσκολοι καιροί για... "πλανητάρχες".

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ