Οι Ιάπωνες είχαν επιλεγεί από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή να διοργανώσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1940. Αρνήθηκαν όμως τη διοργάνωση. Ο αυτοκράτορας είχε άλλες προτεραιότητες. Ετοίμαζε τη χώρα του για το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το στρατό του για επίθεση στη Μαντζουρία. Είκοσι χρόνια αργότερα, το Τόκιο επανήλθε με νέα αίτηση υποψηφιότητας. Διεκδίκησε χωρίς επιτυχία τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960. Τέσσερα χρόνια αργότερα κέρδισε τη μάχη από τις Βρυξέλλες, τη Βιέννη και το Ντιτρόιτ. Για πρώτη φορά οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα διεξάγονταν σε ασιατικό έδαφος.

Στο Τόκιο, 5.140 αθλητές (683 γυναίκες) από 93 χώρες πήραν μέρος σε 163 αγωνίσματα 20 αθλημάτων. Για πρώτη φορά εκπροσωπήθηκαν οι χώρες που πρόσφατα είχαν απελευθερωθεί από τον αποικιοκρατικό ζυγό. Η Αλγερία, η Ακτή του Ελεφαντοστού, το Καμερούν, το Κογκό, η Μαδαγασκάρη, το Μαλί, η Νιγηρία, η Σενεγάλη, η Ταγκανίκα, η Ζανζιβάρη, το Τσαντ, αλλά και η Δομινικανή Δημοκρατία, η Λιβύη, η Ινδονησία, η Μογγολία και το Νεπάλ. Αντίθετα εκδιώχθηκε η Νότια Αφρική που ακολουθούσε πολιτική φυλετικών διακρίσεων και στον αθλητισμό. Την τιμητική τους είχαν επίσης το βόλεϊ και το τζούντο, δυο αθλήματα με μεγάλη απήχηση στην Ιαπωνία.

Σε κανένα κράτος του κόσμου (εκτός Ελλάδας) οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν έγιναν υπόθεση όλου του έθνους, όπως στην Ιαπωνία. Κατασκευάστηκαν νέα κτίρια, αεροδρόμιο, μετρό, σιδηρόδρομος μεγάλης ταχύτητας, ξενοδοχεία, στάδια, καθαρίστηκαν ποτάμια και το λιμάνι της Γιοκοχάμα. Η 18η Ολυμπιάδα χαρακτηρίστηκε η ακριβότερη στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού και τα έξοδα έφτασαν στο πρωτοφανές για την εποχή ποσό των δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Την ολυμπιακή φλόγα που είχε ταξιδέψει από την Αθήνα με αεροπλάνο, έφερε στο ολυμπιακό στάδιο στις 10 Οκτώβρη και άναψε το βωμό, όχι κάποιος διάσημος αθλητής όπως γίνονταν μέχρι τότε, αλλά ένας 19χρονος φοιτητής. Ο Γιοσινόρι Σακάι που γεννήθηκε στις 6 Αυγούστου 1945 κοντά στη Χιροσίμα, την ίδια μέρα που οι Αμερικανοί έσπερναν τον όλεθρο. Η επιλογή ήταν συμβολική. Καμιά ατομική βόμβα δεν μπορούσε να σταματήσει τη ζωή κι ο Σακάι ήταν ένα σύμβολο ζωής ενάντια στον ατομικό θάνατο. Η τελετή έναρξης ήταν εντυπωσιακή. Τον ολυμπιακό ύμνο ανέκρουσε μπάντα 560 μουσικών και έψαλε χορωδία 350 ατόμων.

Για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες εμφανίστηκαν ταυτόχρονα τόσοι πολλοί μεγάλοι αθλητές. Αποτέλεσμα, 77 νέα ολυμπιακά ρεκόρ εκ των οποίων τα 35 ήταν και παγκόσμια. Ο Αιθίοπας Αμπέμπε Μπικίλα κέρδισε για δεύτερη συνεχόμενη φορά το Μαραθώνιο, αλλά ο αθλητής το όνομα του οποίου ακούστηκε περισσότερο δεν ήταν του στίβου. Ο Αμερικανός Ντον Σκόλαντερ κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια στην κολύμβηση. Στα 100 και 400 ελεύθερο και μάλιστα με παγκόσμιες επιδόσεις, καθώς και στις σκυταλοδρομίες 4Χ100 και 4Χ200. Οι Αμερικάνοι κυριάρχησαν στην κολύμβηση κατακτώντας 13 χρυσά μετάλλια στα 18 αγωνίσματα. Τέσσερα κατέκτησαν οι Αυστραλοί, ενώ το ευρωπαϊκό γόητρο διέσωσε η Σοβιετική Γκαλίνα Προζουμεντσίκοβα.

Στο στίβο, μετά τον Μπικίλα, τις εντυπώσεις κέρδισαν δύο Αμερικανοί. Ενας γνωστός και ένας παντελώς άγνωστος. Στη δισκοβολία ο Αλ Ερτερ έστω κι αν αγωνίστηκε με κολάρο στον αυχένα κατέκτησε το τρίτο συνεχόμενο χρυσό μετάλλιο. Στα 10.000 μέτρα ο Μπίλι Μάιλς με ένα φοβερό φώτο φίνις έκοψε πρώτος το νήμα μπροστά από τον Αυστραλό Κλαρκ που ήταν το φαβορί. Ξαφνιάστηκαν ακόμα και οι συμπατριώτες του δημοσιογράφοι, που ρωτούσαν ποιος είναι. Ο Μάιλς ορφάνεψε σε ηλικία 12 χρόνων κι αντιμετώπισε πολλά προβλήματα στη συνέχεια, εξαιτίας του γεγονότος ότι παντρεύτηκε με λευκή κοπέλα. Ο Νεοζηλανδός Πίτερ Σνελ κέρδισε τα 800 και 1500 μέτρα, ενώ στο ύψος ο Σοβιετικός Βαλερί Μπρούμελ με 2.18 πήρε το χρυσό μετάλλιο με καλύτερες προσπάθειες από τον Αμερικανό Τόμας. Ο Μπρούμελ από το 1961 έως το 1963 ανακηρυσσόταν κορυφαίος αθλητής στον κόσμο. Το 1963 είχε φτάσει τον πήχη στα 2.28 και όλοι θεωρούσαν δεδομένο ότι θα έσπαγε πρώτος το φράγμα των 2.30μ. Στις 4 Οκτώβρη 1965 έπεσε θύμα τροχαίου ατυχήματος. Μια βόλτα με μηχανή του στοίχισε μια μεγάλη αθλητική καριέρα. Το πόδι του σχεδόν αποκόπηκε από το σώμα του. Από το 1965 έως το 1968 υποβλήθηκε σε 32 εγχειρήσεις. Ο Βαλερί τέσσερα χρόνια αργότερα επέστρεψε στους αγώνες. Πέρασε το 2.11 και αμέσως εγκατέλειψε την αθλητική του καριέρα.

Στη γυμναστική η Λαρίσα Λατίνινα ολοκλήρωνε την ολυμπιακή της καριέρα κατακτώντας σε τρεις Ολυμπιάδες 9 χρυσά, 5 ασημένια και 4 χάλκινα μετάλλια, όσα κανένας άλλος αθλητής στην ιστορία των Αγώνων. Οι Ιάπωνες ξεχώρισαν στο τζούντο με 3 χρυσά, αλλά και στην πάλη με 5 χρυσά μετάλλια. Στην άρση βαρών ο Βλάσοφ ηττήθηκε από τον συμπατριώτη του Ζαμποτίνσκι, αν και σήκωσε 32,5 κιλά περισσότερα από ό,τι το 1960 στη Ρώμη. Στον τελικό του ποδοσφαίρου η Ουγγαρία νίκησε 2 - 1 την Τσεχοσλοβακία, στο μπάσκετ οι ΗΠΑ την ΕΣΣΔ με 73 - 59. Στο πόλο και το βόλεϊ, Ουγγαρία και ΕΣΣΔ αντίστοιχα κατέκτησαν τα χρυσά μετάλλια.