Για το χαρακτήρα της επαναστατικής αλλαγής

"Στα πλαίσια της σύγχρονης εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η πάλη των τάξεων κατευθύνεται στη λύση της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας. Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική" (ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ).

Η εκδοχή ότι ο χαρακτήρας μιας επαναστατικής αλλαγής καθορίζεται από την κατεύθυνση της πάλης των τάξεων στη σύγχρονη εποχή, μας παραπέμπει σε γενικότερες σκέψεις και αναφορές.

Κατ' αρχάς, σύμφωνα μ' αυτή την εκδοχή, θα έπρεπε όλες οι επαναστατικές αλλαγές της σύγχρονης εποχής να είχαν αυτό το χαρακτήρα.

Αντίθετα, τόσο η θεωρία μας, όσο και η ιστορική πείρα, μας διδάσκουν ότι στις διαφορετικές χώρες και στις διαφορετικές στιγμές της ιστορίας τους, στη σύγχρονη εποχή, ο χαρακτήρας τους ήταν διαφορετικός.

- Ο Λένιν είχε δείξει, πολύ πριν την εξέγερση του Φλεβάρη του 1917, ότι η επικείμενη επαναστατική αλλαγή θα ήταν αστικοδημοκρατική και ότι, με το βάθεμα των ταξικών διαχωρισμών που είχε συντελεστεί στο χωριό τα τελευταία χρόνια, το δυνάμωμα του προλεταριάτου, το ξέσπασμα μεγάλων ταξικών αγώνων και την όξυνση όλων των αντιθέσεων εξαιτίας του πολέμου, είχαν δημιουργηθεί ευνοϊκές προϋποθέσεις να μετεξελιχθεί γρήγορα σε σοσιαλιστική. Καθόρισε, λοιπόν, το χαρακτήρα της επικείμενης (εκείνης που ήταν στα πρόθυρα) και της επερχόμενης (εκείνης που διαγράφονταν στον ορίζοντα) επαναστατικής αλλαγής, από τη συγκεκριμένη κατάσταση και τις αλλαγές που είχαν ωριμάσει, τους ταξικούς συσχετισμούς, τις αντιθέσεις, τις δυνατότητες του επαναστατικού κινήματος. Η ιστορία επαλήθευσε τον Λένιν.

- Η επανάσταση στην Κίνα δεν ξεκίνησε σαν σοσιαλιστική. Στην Ασία, την Αφρική και τη Λ. Αμερική, μια σειρά από επαναστάσεις της σύγχρονης εποχής είχαν επίσης διαφορετικό χαρακτήρα. Ηταν εθνικοαπελευθερωτικές, αντιαποικιοκρατικές, αντιιμπεριαλιστικές, σοσιαλιστικές, ανεξάρτητα από την πορεία τους, την εξέλιξή τους και την τύχη τους. Λαϊκοδημοκρατικός ήταν ο χαρακτήρας των επαναστατικών αλλαγών στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της γαλλικής κοινωνίας, πάλευε το ΚΚΓ για δεκαετίες ολόκληρες.

Ο διαφορετικός χαρακτήρας των επαναστάσεων της σύγχρονης εποχής, στις διαφορετικές χώρες και σε διαφορετικές στιγμές της ιστορίας τους, καθορίζεται από το διαφορετικό βαθμό ανάπτυξης και το χαρακτήρα της οικονομίας τους, της θέσης τους στο καπιταλιστικό σύστημα, τις κοινωνικοπολιτικές ιδιομορφίες και αντιθέσεις τους, τη συγκεκριμένη ιστορική εξέλιξη και πραγματικότητα, κάτω απ' την οποία το ανερχόμενο προλεταριάτο διεξάγει τον αγώνα του για το σοσιαλισμό.

Τέτοια είναι η περίπτωση και για το ΚΚΕ στην επεξεργασία της στρατηγικής και ταχτικής του για την επαναστατική αλλαγή, σ' όλη την ιστορική του διαδρομή. Το "Δοκίμιο της Ιστορίας του ΚΚΕ", που εκδόθηκε τελευταία από το Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ, στέκεται ιδιαίτερα σ' αυτό, κρίνοντάς τες απ' αυτή την άποψη και όχι με την εκδοχή του ΣΧΕΔΙΟΥ. Αλλωστε, αυτό γίνεται και τώρα μπροστά στο 15ο Συνέδριο. Μόνο, ας δούμε, με ποιο τρόπο γίνεται και ποια είναι τα αποτελέσματα.

* * *

Το ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ κάνει πλατιά λόγο για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο σύγχρονο κόσμο και τις αντιθέσεις του. Αναλύει επίσης την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά αποφεύγει να μιλήσει για τις εσωτερικές αντιθέσεις και τις ιδιομορφίες τους, τις αντιθέσεις της ελληνικής κοινωνίας, τις αντιθέσεις του ελληνικού καπιταλισμού και τη μορφή με την οποία εκδηλώνονται. Αρκείται μόνο στη φράση ότι η προσαρμογή μας στο σύστημα "οξύνει τις αντιθέσεις του ελληνικού καπιταλισμού στη χώρα μας". Τίποτα περισσότερο. Για το ποιες είναι αυτές οι αντιθέσεις, τι ρόλο παίζουν και πώς επιδρούν στην εξέλιξη της κοινωνίας μας, ποια καθήκοντα βάζουν για αντιμετώπιση μπροστά στο επαναστατικό κίνημα, που στις πλάτες του πέφτει η ευθύνη να δώσει απαντήσεις - λύσεις για να προχωρήσει αυτή η κοινωνία μπροστά στις αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος, σιωπάμε.

Η ΚΕ του Κόμματός μας γνωρίζει, καλύτερα απ' τον καθένα, τι σημαίνει να αγνοείς ή να προσπερνάς δίπλα, ή να υποτιμάς το ρόλο τους στη διαμόρφωση της στρατηγικής και ταχτικής του. Στα συμπεράσματα που κατέληξε για τις αιτίες που προκάλεσαν την ανατροπή του σοσιαλισμού στην Ευρώπη, διαπίστωνε πως παραγνωρίστηκε το σύστημα των εσωτερικών αντιθέσεων στο σοσιαλισμό και, ίσως, αυτό "αποδειχτεί ζήτημα - κλειδί σε πολλά ερωτήματα που μας απασχολούν για το έδαφος πάνω στο οποίο ευδοκίμησαν λάθη, αδυναμίες, ελλείψεις και παρεκκλίσεις".

Αν δεχτούμε - όπως είναι σωστό - να κλείνεις τα μάτια μπροστά σ' αυτές κι αφήνεις το έδαφος ελεύθερο να ευδοκιμήσουν ό,τι ευδοκίμησε στο σοσιαλισμό, μπορεί κανένας να φανταστεί τι θα ευδοκιμήσει σε συνθήκες πάλης για την ανατροπή του καπιταλισμού, όπου οι δυσκολίες είναι χιλιαπλάσιες και οι αντιθέσεις οξυμένες στο έπακρο, διαπλεκόμενες κιόλας κάτω από το καθεστώς της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης.

Η αγνόηση των αντιθέσεων του ελληνικού καπιταλισμού στην επεξεργασία της στρατηγικής και ταχτικής του Κόμματος αντιστοιχεί στη θέση του ΣΧΕΔΙΟΥ για τον προσδιορισμό του χαρακτήρα της επαναστατικής αλλαγής από την κατεύθυνση της ταξικής πάλης στη σύγχρονη εποχή. Είναι, ας πούμε, στα μέτρα της. Ας το σκεφτούμε, λοιπόν, λίγο ακόμα συγκεκριμένα και με βάση την ελληνική πραγματικότητα.

- Ο ελληνικός καπιταλισμός, ή, αλλιώς, οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής στην Ελλάδα, εμφανίστηκαν και εξελίχτηκαν σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Είναι σύμφυτες με τον εξαρτημένο χαρακτήρα τους. Την ίδια στιγμή που το δεχόμαστε αυτό, πρέπει να δεχτούμε ότι η πάλη για την ανατροπή του κεφαλαίου δεν έχει καμιά προοπτική, αν δε στρέφεται ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Και, αντίστροφα, η πάλη για την απαλλαγή μας από την ιμπεριαλιστική εξάρτηση είναι αδύνατη στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος.

Τέτοια σύνδεση της αντιιμπεριαλιστικής πάλης, με τα καθήκοντα του προλεταριάτου για τη σοσιαλιστική προοπτική, δε γίνεται στο ΣΧΕΔΙΟ. Και αυτό συμβαίνει την ίδια στιγμή που διαπιστώνουμε (σωστά) στο ΣΧΕΔΙΟ - όπως και παλιότερα - ότι η αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη εντάσσεται πιο οργανικά στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κλπ. κοινωνίας. Η αποσύνδεση αυτή έχει πετύχει να αφήσει ελεύθερο το έδαφος για όσα λέγονται και γράφονται από μέλη της καθοδήγησης του Κόμματος για το α-α-δ μέτωπο, του οποίου η τύχη παραμένει άγνωστη στο σχεδιασμό μας, το μέλλον του και η προοπτική του απροσδιόριστη. Κάπου, κιόλας, στην πορεία χάνονται και οι προγραμματικοί του στόχοι.

* * *

Είναι κατανοητό ότι έχουμε μπει σ' αυτή τη δουλιά συνολικά, κάτω από συνθήκες που προκύψανε από την κατάσταση που διαμορφώθηκε με την ανατροπή του σοσιαλισμού στην Ευρώπη, την πορεία ενσωμάτωσης της χώρας μας στο σύστημα και την κρίση που πέρασε το Κόμμα μας. Και είναι φανερό, από το δημόσιο προσυνεδριακό διάλογο, ότι οι δυσκολίες απ' αυτές τις εξελίξεις και τα προβλήματα που μας δημιούργησαν, εκφράζονται στη σπουδή μας να τις ξεπεράσουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα. Αυτό, όμως, είναι μόνο η επιθυμία μας.Για να αλλάξει η σημερινή κατάσταση, για να προχωρήσουμε στο δρόμο βαθιών επαναστατικών αλλαγών στον πολιτικό χάρτη της χώρας, για νέους πολιτικούς συσχετισμούς και ανακατατάξεις στην ελληνική κοινωνία, χρειάζεται να προσέξουμε να μην οδηγηθούμε σε αμυντικές θέσεις. Παλεύουμε σ' ένα πεδίο, όπου ο αντίπαλος αυτή τη στιγμή διαθέτει κυρίαρχες θέσεις.

Για να ανατρέψουμε αυτές τις δυσκολίες, ένας δρόμος υπάρχει. Το αποφασιστικό μας άνοιγμα με βάση τον άμεσο πολιτικό στόχο και την προοπτική του. Ενιαία είναι και αδιαχώριστη η πάλη.

Δ. ΣΤΟΛΙΔΗΣ