1. Δεν άλλαξε, μετά τις γνωστές ανατροπές, ο χαρακτήρας της σύγχρονης ιστορικής εποχής ως εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό; Η παγκόσμια εργατική τάξη παραμένει στο κέντρο της εποχής, καθορίζοντας το χαρακτήρα και την κατεύθυνση των εξελίξεων; Αν ναι, από πού αποδεικνύεται αυτό; Αν όχι, με δεδομένο ότι το λενινιστικό κριτήριο καθορισμού του χαρακτήρα μιας ιστορικής εποχής είναι ακριβώς αυτό, δηλαδή, ποια τάξη βρίσκεται στο κέντρο της δοσμένης εποχής καθορίζοντας το χαρακτήρα και την κατεύθυνση των εξελίξεων, οφείλουμε να επανακαθορίσουμε το χαρακτήρα της σύγχρονης εποχής. Εξ άλλου, άλλαξαν όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σύγχρονης εποχής που είχαν προσδιορίσει οι Διεθνείς Διασκέψεις των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων το 1960 και 1969 και πρέπει, ούτως ή άλλως, να τα επαναπροσδιορίσουμε. Δεν μπορούμε π. χ. σήμερα να θεωρούμε ότι η ιστορική πρωτοβουλία έχει περάσει αμετάκλητα με το μέρος των δυνάμεων του σοσιαλισμού ή ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός είναι το ισχυρότερο ρεύμα του παγκόσμιου επαναστατικού προτσές.

2. Τι άλλαξε και επέβαλε την αλλαγή του χαρακτήρα της επανάστασης από ενιαίο επαναστατικό προτσές με δύο στάδια σε σοσιαλιστικό; Αν υπήρξαν τέτοιες αλλαγές, πρέπει να αναφερθούν συγκεκριμένα, αν όχι, πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα αν ο προηγούμενος προσδιορισμός του χαρακτήρα της επανάστασης ήταν λάθος. Με δεδομένο ότι κριτήριο του καθορισμού του χαρακτήρα της επανάστασης είναι το ποιες αντιθέσεις λύνει, είναι αναγκαίο να τοποθετηθούμε και πάλι ρητά, αν εκτός από τη βασική αντίθεση αστικής - εργατικής τάξης, αναγνωρίζουμε σήμερα σαν κύρια την αντίθεση μονοπώλια - λαός και ότι, κατά συνέπεια, αυτή πρωτοπροβάλλει για λύση.

Το ζήτημα του χαρακτήρα της επανάστασης είναι ίσως το πιο σημαντικό ζήτημα, όσον αφορά την αλλαγή του Προγράμματος, διότι η κυριότερη αλλαγή του προσχεδίου είναι η κατάργηση των σταδίων του ενιαίου επαναστατικού προτσές και διότι επιδρά καθοριστικά στην πολιτική των συμμαχιών.

3. Η θέση "πέντε κόμματα, δύο πολιτικές", αφορά προφανώς την ταξική ουσία της πολιτικής τους, το ποια τάξη αντικειμενικά εξυπηρετεί η πολιτική τους και δεν εννοεί ότι οι πολιτικές των άλλων κομμάτων ταυτίζονται. Ακόμη και στα βασικά θέματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, του ΝΑΤΟ κλπ., οι πολιτικές των άλλων κομμάτων δεν είναι ταυτόσημες. Αν είναι έτσι, δε θα 'ταν καλύτερα έτσι και να διατυπώνεται, ώστε να αποφεύγονται παρανοήσεις; Αν όχι, δεν είναι από την άποψη της μαρξιστικής μεθοδολογίας υπεραπλουστευτικό λάθος να ταυτίζονται οι πολιτικές ορισμένων κομμάτων, επειδή και μόνο εξυπηρετούν αντικειμενικά τα ίδια ταξικά συμφέροντα;

Και σ' αυτή την περίπτωση συνέπειες αυτού του λάθους δεν είναι η μη αξιοποίηση των ταξικά δευτερευουσών αντιθέσεών τους, η αδυναμία αναγνώρισης πεδίων συνεργασίας, η αναίρεση ουσιαστικά κάθε πολιτικής συμμαχιών, ο σεκταρισμός, η αυτοαπομόνωση;

4. Με δεδομένα, τη συμμετοχή της Ελλάδας αρκετά χρόνια στη διαδικασία της οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την όλο και μεγαλύτερη ένταξη της οικονομίας της στο σύμπλεγμα της ευρωπαϊκής οικονομίας, τον αντικειμενικό, αντικειμενικά προοδευτικό χαρακτήρα της διεθνοποίησης των οικονομιών και κατά συνέπεια και της ανώτερης βαθμίδας διεθνοποίησης που είναι η ολοκλήρωση, το διεθνιστικό χαρακτήρα του κινήματός μας, τις τροποποιήσεις που η ολοκλήρωση επιβάλλει στο νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης, προσπαθώντας να οδηγήσει, έστω αντιφατικά, σε σύγκληση οικονομιών, τη συνεπαγόμενη ανάγκη επανεξέτασης της δυνατότητας νίκης και οικοδόμησης σοσιαλισμού σε μια μόνο ξεχωριστά παρμένη χώρα και τέλος το ότι ο κομμουνισμός δεν μπορεί να νοηθεί και να υπάρξει παρά μόνο σε παγκόσμια κλίμακα, η θέση για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι θέση "Ποντίου Πιλάτου" απέναντι στην εργατική τάξη της Ευρώπης, επικίνδυνη να οδηγήσει σε διάλυση της οικονομίας της Ελλάδας, ουτοπικά και αναχρονιστικά εθνικοαπομονωτική; Και δεν οδηγεί σε αναποτελεσματικότητα τις πολύ καλές επεξεργασίες του Κόμματος για το Μάαστριχτ κλπ;

5. Τι αλλάζει στην αντίληψή μας για το σοσιαλισμό, μετά τη σκληρή αρνητική εμπειρία της ανατροπής του υπαρκτού σοσιαλισμού; Θα μπορούσε οποιαδήποτε προδοσία οποιασδήποτε ηγεσίας να οδηγήσει σε ανατροπή ένα νέο και ανώτερο κοινωνικό σύστημα, αν σ' αυτό πραγματικά υπήρχε "αφάνταστα ανώτερη από κάθε αστική" η δημοκρατία των πολλών, των εργαζομένων, αν υπήρχε πραγματικός δημοκρατικός συγκεντρωτισμός (κι όχι γραφειοκρατικός) και στο σχεδιασμό της παραγωγής και στη διοίκηση του κράτους, πραγματική κοινωνικοποίηση (κι όχι μόνο τυπική κρατικοποίηση) των βασικών μέσων παραγωγής, πραγματικός προλεταριακός και σοσιαλιστικός διεθνισμός, αν δηλαδή, λειτουργούσαν οι βασικές νομοτέλειες του σοσιαλισμού, αν μ' άλλα λόγια, δεν είχε απονεκρωθεί προ πολλού η επανάσταση, πού θα 'πρεπε αντίθετα να 'ναι διαρκής ως την οικοδόμηση της αταξικής κοινωνίας; Αν είναι έτσι, μήπως είχαμε αντικαταστήσει την επαναστατική, βαθιά ανθρώπινη και δημοκρατική αντίληψη για το σοσιαλισμό με μια καθεστωτική και θετικιστική (άκριτης αποδοχής κι όχι κριτικής του υπάρχοντος και υπαρκτού) αντίληψη; Αν ναι, μήπως συνεχίζουμε να διατηρούμε την τελευταία;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΗΦΑΚΗΣ

Ηράκλειο - Κρήτης