Το φιλειρηνικό κίνημα σήμερα και αύριο έχει δύο επετείους που αποτέλεσαν σταθμούς στη μεγάλη του πορεία. Η μία αφορά το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των δυνάμεων της Ειρήνης,, που έγινε στις 20 Απρίλη του 1949 και η άλλη την πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης,που έγινε στις 21 Απρίλη του 1963.

Σχεδόν μισός αιώνας πέρασε από τότε που το παγκόσμιο φιλειρηνικό κίνημα έκανε τα πρώτα βήματα συντονισμού της δράσης του. Σαν σήμερα πριν 48 χρόνια, στις 20 Απρίλη 1949,συνήλθε το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των δυνάμεων της Ειρήνης.Η διεξαγωγή των εργασιών του συνεδρίου έγινε ταυτόχρονα σε δύο πόλεις, στο Παρίσι και στην Πράγα.Ο διαχωρισμός αυτός έγινε επειδή ο ψυχρός πόλεμος, που ήδη είχε αρχίσει, δεν επέτρεψε σε όλους να συγκεντρωθούν σε μια πόλη.

Στο Παρίσι συγκεντρώθηκαν οι περισσότερες αντιπροσωπείες και στην Πράγα οι αντιπροσωπείες που δεν τους δόθηκε βίζα για το Παρίσι, αυτές ήταν χωρών που είχαν είτε δικτατορίες, είτε αντάρτικα κινήματα. Σ' αυτές περιλαμβάνονταν η κινέζικη αντιπροσωπεία, η ελληνική και αρκετών χωρών του Τρίτου Κόσμου. Με τα οργανωτικά μέτρα όμως που πάρθηκαν, το συνέδριο έγινε σχεδόν ενιαίο. Κάθε μέρα αεροπλάνο μετέφερε από το ένα τμήμα στο άλλο τις κασέτες των ομιλιών και τα άλλα κείμενα του συνεδρίου. Στη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου ήρθε και η μεγάλη είδηση, ότι το Πεκίνο έπεσε, νίκησε η Κινέζικη Επανάσταση.

Στο Συνέδριο αυτό μπήκαν τα θεμέλια του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης,καθώς εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία του, ενώ η συγκρότησή του έγινε ένα χρόνο αργότερα στη Βαρσοβία,με πρόεδρο τον Γάλλο νομπελίστα φυσικό Φρεντερίκ Ζολιό - Κιουρί.Του Παγκοσμίου Συνεδρίου των δυνάμεων της Ειρήνης είχε προηγηθεί η Διεθνής Διάσκεψη διανοουμένων για την Ειρήνη,που συνήλθε στο Βρότσλαντ.

Στην Ελλάδα στις αρχές του 1949 είχε αρχίσει να λειτουργεί η πρώτη ελληνική Επιτροπή για την Ειρήνη μέσα στις περιορισμένες δυνατότητες που υπήρχαν τότε. Πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ο γνωστός στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθηγητής γιατρός, Πέτρος Κόκκαλης,μέλη της η Ρούλα Κουκούλου,ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης,η Ελλη Αλεξίου και άλλοι. Η Επιτροπή αυτή αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης. Στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης που συγκροτήθηκε αργότερα δόθηκαν δύο θέσεις στην ελληνική αντιπροσωπεία.

Σαν αύριο πριν 34 χρόνια πραγματοποιήθηκε η πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης,με επικεφαλής τον Γρηγόρη Λαμπράκη,ο οποίος ένα μήνα μετά τη σφράγισε με το αίμα του.

Ηταν 21 Απρίλη 1963.Ολος ο κρατικός και παρακρατικός μηχανισμός κινητοποιείται για να εμποδίσει τους χιλιάδες διαδηλωτές που συρρέουν από όλη τη χώρα για να πάρουν μέρος στην πρώτη Μαραθώνια Πορεία που οργάνωνε η ΕΕΔΥΕ (Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη), μια πορεία που από τότε έμελλε να καταξιωθεί σαν η κορυφαία εκδήλωση του φιλειρηνικού κινήματος στην Ελλάδα. Ο λαός περιφρονεί την απαγόρευση. Το αποτέλεσμα είναι 2.000 συλλήψεις και 300 τραυματισμοί.Η πορεία όμως πραγματοποιείται από τον μαραθωνοδρόμο βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη με συνοδοιπόρους τους Ανδρέα Μαμμωνά, Παντελή Γούτη και Μπάμπη Παπαδόπουλο.

Ενα μήνα μετά, στις 22 Μάη 1963,πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη η πρώτη εκδήλωση για την ειρήνη με κεντρικό ομιλητή τον Γρ. Λαμπράκη.Το κράτος και το παρακράτος βάζουν σε εφαρμογή τα φονικά τους σχέδια για κατάπνιξη κάθε φιλειρηνικής πρωτοβουλίας και δραστηριότητας. Στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Ερμού δολοφονούν τον μαραθωνοδρόμο της ειρήνης και τραυματίζουν βαριά τον βουλευτή Γιώργη Τσαρουχά.

Την επομένη χρονιά, στις 14 Μάη 1964 πραγματοποιείται, στα βήματα του Γρ. Λαμπράκη, η δεύτερη Μαραθώνια Πορεία από τον Τύμβο του Μαραθώνα στο Πεδίον του Αρεως, με τη συμμετοχή πολλών χιλιάδων φίλων της ειρήνης. Η πρωτοφανής επιτυχία της πορείας αυτής αποτέλεσε σταθμό και έδωσε νέα ώθηση στο φιλειρηνικό κίνημα. Οι Μαραθώνιες Πορείες καθιερώνονται σαν κορυφαίες εκδηλώσεις του προδικτατορικού, αλλά και του μεταδικτατορικού φιλειρηνικού κινήματος.

Κ. Ζ.