Η Ελλάδα στο σύστημα του ιμπεριαλισμού

19. Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι στο τελευταίο στάδιο ανάπτυξής του, στην κρατικομονοπωλιακή του βαθμίδα. Στη χώρα μας υπάρχουν οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Αυτό προκύπτει από το επίπεδο ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού και των αντιθέσεών του στη σύγχρονη εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ενδιάμεση, εξαρτημένη και υποδεέστερη θέση στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά της καθορίστηκαν από ιστορικούς λόγους:

Από την αργή και βασανιστική ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, κάτω από την άμεση οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ανάμειξη των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και με όρους εξάρτησης από το ξένο κεφάλαιο. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός στη χώρα μας αναπτύχθηκε αργότερα από ό,τι στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και ενώ είχε ήδη διαμορφωθεί το διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, με αποτέλεσμα να στηριχτεί σε σχετικά χαμηλή υλικοτεχνική βάση. Στα μεταδικτατορικά χρόνια, όπως υπογράμμιζε το 10ο Συνέδριο, δυνάμωσε και αναπτύχθηκε ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός, μεγάλωσε και η εξάρτηση από το ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο και το διεθνή ιμπεριαλισμό.

Κατά τη 10ετία του '80 και την πρώτη πενταετία του '90, η Ελλάδα προσαρμόζεται πιο οργανικά στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Δυναμώνουν οι σχέσεις υποταγής και εξάρτησής της στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ, με τη δέσμευσή της μέσα από διεθνείς διακρατικές συμφωνίες, όπως είναι η συμφωνία της GATT.

Με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ η παρέμβαση του ιμπεριαλιστικού κέντρου δεν ασκείται μόνο με οικονομικούς μοχλούς. Θεσμοθετείται και για το πολιτικό και το στρατιωτικό πεδίο, για τον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και της ονομαζόμενης "εσωτερικής ασφάλειας". Βασικό της γνώρισμα είναι η καταπάτηση της εθνικής ανεξαρτησίας των πιο αδύνατων χωρών, η ένταση της ταξικής ανισότητας, ο αυταρχισμός του κράτους.

20. Η Ελλάδα, λόγω και της γεωγραφικής της θέσης, ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, συγκεντρώνει το στρατηγικό ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ. Ως οργανικό τμήμα των ιμπεριαλιστικών οργανισμών έχει εμπλακεί σε τοπικούς πολέμους, δέχεται τον άμεσο αντίκτυπο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Στα πλαίσια της συμμετοχής στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ, δημιουργείται ο κίνδυνος να δεχτεί τις συνέπειες μιας γενικότερης στρατιωτικής σύγκρουσης στα Βαλκάνια ή στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο.

Η ελληνική ολιγαρχία διατηρεί δεσμούς και με τα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα. Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΟΚ και στη συνέχεια στην ΕΕ, βάθυνε τους δεσμούς της με το ευρωπαϊκό ιμπεριαλιστικό κέντρο, όμως ο στρατιωτικο - πολιτικός ρόλος του αμερικανικού παράγοντα είναι πολύ ισχυρός. Φιλοδοξεί να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ από τη μια και τις χώρες των Βαλκανίων, και της Μεσογείου από την άλλη, να αυξήσει την πολιτικο - στρατιωτική και οικονομική παρουσία της στην περιοχή. Παράλληλα, αξιοποιεί τη συμμετοχή της στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, με στόχο να στερεώσει την εξουσία της, να διευρύνει τα ερείσματά της στο εσωτερικό, ώστε να αποτρέψει κάθε πρόοδο του εργατικού και λαϊκού κινήματος που θέτει σε αμφισβήτηση τα θεμέλια του καπιταλιστικού συστήματος.

Η επιδίωξη της ελληνικής ολιγαρχίας για αναβάθμιση στα πλαίσια του ιμπεριαλιστικού κέντρου και γενικότερα στην περιοχή, εκδηλώνεται με την πολιτική της "διείσδυσης" στα Βαλκάνια, με την αναγόρευση της περιοχής ως "ενδοχώρας" της Ελλάδας, με τη λογική των αξόνων και αντιαξόνων, με το "Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα".

Η συμμετοχή της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ, δημιουργεί δυνατότητες ανοιχτών επεμβάσεων στη ζωή του τόπου, μέχρι και στρατιωτικής φύσης, στο όνομα "της κοινής εξωτερικής πολιτικής", "του ενιαίου ευρωπαϊκού ζωτικού χώρου", "της διατήρησης της ασφάλειας και σταθερότητας".

Η πολιτική αυτή θα έχει οξύτατες συνέπειες και στην οικονομία της χώρας, και οδηγεί στην εμπλοκή της σε τοπικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.

21. Οξύνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην ελληνική και τουρκική ολιγαρχία. Εξαιτίας της θέσης τους, και της Ελλάδας και της Τουρκίας, στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, επιδιώκουν να αποσπάσουν, η κάθε μια για λογαριασμό της, τη μεγαλύτερη υποστήριξη από τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες. Η επιδίωξη αυτή αυξάνει την προθυμία τους να συμμετέχουν στα ιμπεριαλιστικά επεκτατικά σχέδια. Ταυτόχρονα, μεγαλώνει η δυνατότητα των ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, από τη θέση του επικυρίαρχου, να αξιοποιούν τη μεταξύ τους αντιπαράθεση, να επεμβαίνουν στις εσωτερικές τους υποθέσεις.

Στην εξωτερική πολιτική των δύο χωρών και στις μεταξύ τους σχέσεις εκφράζεται και η τάση του συμβιβασμού υπό την ιμπεριαλιστική διαιτησία και η επιδίωξη για υπερίσχυση της μιας έναντι της άλλης. Στα πλαίσια αυτά, ανάλογα και με τις γενικότερες εξελίξεις στην περιοχή, ελλοχεύει ο κίνδυνος η όξυνση της αντιπαράθεσης και του ανταγωνισμού να φτάσει ως την πολεμική σύγκρουση.

Η άρχουσα τάξη της Τουρκίας εκδηλώνει ανοιχτά και με έργα τις μιλιταριστικές επεκτατικές της βλέψεις, αξιοποιώντας και τη σημασία που έχει για τον ιμπεριαλισμό η γεωγραφική της θέση.

22. Η συμμετοχή της χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, επέδρασε βαθιά στις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις. Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΟΚ αρχικά και στη συνέχεια στην ΕΕ, που θεσμοθετήθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, εξυπηρετεί τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης της χώρας. Οπως πρόβλεψε το ΚΚΕ, από την εποχή ακόμα της σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ, αποδείχτηκε επιζήμια για τα λαϊκά συμφέροντα, για την κοινωνικο - οικονομική ανάπτυξη και τη διεθνή θέση της χώρας.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση - μορφή διακρατικής συνένωσης καπιταλιστικών χωρών - εκφράζει την τάση μετατόπισης αρμοδιοτήτων από το εθνικό κράτος προς ένα υπερεθνικό κέντρο. Βασίζεται στη διακρατική συμφωνία συνεργασίας, λειτουργεί με όρους υποταγής και εξάρτησης για τη χώρα μας, κάτω από τον ανταγωνισμό των πολυεθνικών και των ιμπεριαλιστικών κέντρων εξουσίας. Στα πλαίσια της ΕΕ εμφανίζονται με οξυμένη μορφή όλα τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού. Η διαμόρφωση ευρωπαϊκού κέντρου αποφάσεων δεν αναιρεί το ρόλο του κράτους σε εθνικό επίπεδο. Το αστικό κράτος ενισχύεται αποφασιστικά σε ένα άλλο ευρύτερο επίπεδο στα πλαίσια της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, ανάμεσα στην ολιγαρχία του πλούτου και τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων όλων των χωρών. Διατηρεί και αναπαράγει τις αντιθέσεις και την ανισόμετρη ανάπτυξη ανάμεσα στις καπιταλιστικές χώρες που συμμετέχουν σ' αυτήν. Η ευρωπαϊκή καπιταλιστική ενοποίηση κινείται μέσα από αξεπέραστες αντιθέσεις, τις οποίες πρέπει να αξιοποιεί το λαϊκό κίνημα στη γενικότερη πάλη του εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της εξουσίας των πολυεθνικών. Η τάση ενοποίησης είναι αντικειμενική, οι μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται δεν είναι δεδομένες, αναπότρεπτα, τετελεσμένα γεγονότα. Το ΚΚΕ αντιμετωπίζει την ΕΕ με όρους ταξικής πάλης, ανατροπής, από τη σκοπιά του στρατηγικού του σκοπού.

23. Στην Ελλάδα, από τις αρχές της 10ετίας του '80 εντάθηκε η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Αναπτύχθηκαν σε πλάτος και βάθος οι καπιταλιστικές σχέσεις. Αναπτύχθηκαν τα μονοπώλια και ο βαθμός μονοπώλησης της ελληνικής οικονομίας, δυνάμωσε ο ρόλος τους στην κοινωνία. Σε σύγκριση με την περίοδο που αναφέρεται το 10ο Συνέδριο, τα πολυεθνικά μονοπώλια κατάχτησαν νέες θέσεις, διείσδυσαν βαθύτερα. Τα μονοπώλια ασκούν σήμερα πιο άμεσο ρόλο σε τομείς διαμόρφωσης της πολιτικής συμπεριφοράς και της κοινωνικής συνείδησης της εργατικής τάξης, του λαού γενικότερα.

Η χώρα μας εναρμονίζεται με τις αναδιαρθρώσεις που επιβάλλονται από τη συμμετοχή της στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και προσαρμόζει την οικονομία της κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, που εξυπηρετούν τη διακίνηση κεφαλαίων, εμπορευμάτων και ατόμων. Η προσαρμογή οξύνει τις αντιθέσεις του καπιταλισμού στη χώρα μας. Η παραγωγική βάση της χώρας συρρικνώνεται μέσα από την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, συγχωνεύσεων, εξαγορών και χρεοκοπιών. Πολύτιμες παραγωγικές δυνάμεις καταστρέφονται και απαξιώνονται. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν εμφανίζει τάση στασιμότητας την τελευταία δεκαετία. Τεχνολογικά μεγαλώνει η απόσταση της χώρας μας από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, που επιτρέπουν μόνο τη χρήση και όχι την παραγωγή σύγχρονων τεχνολογικών προϊόντων. Οι επενδύσεις στη βιομηχανία είναι κάτω από το επίπεδο του 1980, ολόκληροι κλάδοι κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Βαρύ πλήγμα έχει δεχτεί η αγροτική οικονομία. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου και το εξωτερικό χρέος αυξάνονται συνεχώς την τελευταία δεκαπενταετία. Διευρύνεται το χάσμα επιπέδου ανάπτυξης της Ελλάδας σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Αυξάνεται η ανεργία, ιδιαίτερα ανάμεσα στις νέες ηλικίες και στις γυναίκες. Επιδεινώνεται η θέση των εργαζομένων εξαιτίας των αλλαγών που επιβάλλονται στις εργασιακές σχέσεις, με βάση την κατεύθυνση της "Λευκής Βίβλου" για "μείωση του κόστους εργασίας". Πλήττεται η κοινωνική ασφάλιση, η δημόσια εκπαίδευση και το δημόσιο σύστημα παροχής υγειονομικών υπηρεσιών και οι άλλες κοινωνικές κατακτήσεις. Χειροτερεύει συνεχώς η θέση των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, ιδιαίτερα της εργατικής τάξης και της νεολαίας, των εργαζομένων γυναικών, μεγάλου τμήματος των μεσαίων στρωμάτων και της αγροτιάς.

Αλλαγές επήλθαν και στη σύνθεση του ΑΕΠ. Την τελευταία 15ετία αυξήθηκε το ποσοστό συμμετοχής των υπηρεσιών, με τάση αύξησης των παρασιτικών υπηρεσιών από 53% του ΑΕΠ στο 60%. Μειώθηκε η συμμετοχή της βιομηχανίας και των κατασκευών από 32,5% του ΑΕΠ στο 28% και της αγροτικής οικονομίας από 14,5% του ΑΕΠ στο 11,9%.

24. Κατά την τελευταία δεκαετία μεγαλώνει με γρήγορους ρυθμούς η παρουσία και ο ρόλος του πολυεθνικού κεφαλαίου. Το διεθνές μονοπωλιακό κεφάλαιο - στο οποίο συμμετέχει και η εγχώρια ολιγαρχία - ελέγχει την ελληνική οικονομία και βασικούς τομείς της ζωής της χώρας. Πληθαίνουν οι εξαγορές, συνολικά ή μέρους των μετοχών ελληνικών επιχειρήσεων από το πολυεθνικό κεφάλαιο.

Το ελληνικό κεφάλαιο έχει συνδεθεί πιο στενά με τα συμφέροντα του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου. Η συνολική εξαγωγή κεφαλαίων και κερδών εντείνεται. Δεν έχουν όλα τα τμήματα της αστικής τάξης τον ίδιο βαθμό διαπλοκής με το πολυεθνικό κεφάλαιο και τους ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς. Ομως, κυρίαρχη τάση είναι η διασύνδεση μαζί τους, η εξάρτηση και η προσαρμογή στους σχεδιασμούς σε πεδίο ευρύτερο από το εθνικό. Το γεγονός ότι τμήματα του ντόπιου κεφαλαίου πλήττονται από τις πολυεθνικές δεν αλλάζει τη γενική τάση διαπλοκής.

25. Η πολιτική των αποκρατικοποιήσεων του αστικού κράτους δε σημαίνει υποχώρηση του διαμορφωμένου ΚΜΚ. Το ελληνικό αστικό κράτος διαμορφώνει το νομικό και θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου να προχωρά απρόσκοπτα η βαθύτερη προσαρμογή της χώρας στον ανισότιμο διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας, να μεγαλώνει ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Συμμετέχει στη διαμόρφωση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εκσυγχρονίζει το πλαίσιο κινήτρων, προνομίων και φοροαπαλλαγών, στηρίζει την εξαγωγή κεφαλαίων και κερδών. Ενισχύει τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, τους συνδέει με τους αντίστοιχους διακρατικούς (Συμφωνία Σένγκεν), τους θωρακίζει παραπέρα με αντιδραστικούς νόμους.

26. Αλλαγές έγιναν και στην ταξική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας. Αυξήθηκε ο αριθμός του Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού (ΟΕΠ). Αυξήθηκε ο αριθμός των μισθωτών και η συμμετοχή τους στον ΟΕΠ.

Η εργατική τάξη, που είναι η κυριότερη παραγωγική δύναμη, αυξήθηκε απόλυτα και σχετικά. Μεγάλωσε η συγκέντρωση της εργατικής τάξης στο εμπόριο και στις υπηρεσίες. Μειώθηκε ποσοστιαία το εργοστασιακό προλεταριάτο. Αυξήθηκαν κατακόρυφα οι αλλοδαποί εργάτες. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας επανεμφανίζεται η τάση μετανάστευσης σε ευρωπαϊκές χώρες.

Βάθυνε η ταξική διαφοροποίηση της αγροτιάς, ενισχύθηκαν οι τάσεις συνολικής μείωσης της. Αυξήθηκαν αριθμητικά και σε συμμετοχή στον ΟΕΠ τα μεσαία στρώματα της πόλης.

Μειώθηκε σε ποσοστό η αστική τάξη.