«Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν» στο «Πρόβα»

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, αντιδρώντας στη θεματολογικο-αισθητική παράδοση της αστικής όπερας, επεξεργάζεται την αντιπαράθεσή του με μια λαϊκή θεματολογικά και μουσικολογικά «αντι-όπερα» (όπως έγραφε). Η δεκαετία του 1920 ήταν εποχή όξυνσης των ανταγωνισμών του καπιταλιστικού συστήματος. Οξυνση που προκάλεσε όχι μόνο το παγκόσμιο οικονομικό κραχ του 1929, αλλά και κοινωνικό. Ο μαρξιστής Μπρεχτ, θέλοντας να αποκαλύψει τα βρώμικα αλισιβερίσια τραπεζιτών με αρχιμαφιόζους, αξιωματούχους του κρατικού μηχανισμού - αστυνομίας, δικαιοσύνης, σωφρονιστηρίων, εκκλησίας, κλπ - και την ποικιλόμορφη εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο στην καπιταλιστική κοινωνία, βασιζόμενος σε μια όπερα του 18ου αιώνα, την «Οπερα του ζητιάνου» του Τζον Γκέι (διαδραματίζεται στο Σόχο του Λονδίνου), διατηρώντας το μύθο της, γράφει τη δική του «αντι-όπερα», την «Οπερα της πεντάρας», με συνεργάτη τον - ομοϊδεάτη του - συνθέτη Κουρτ Βάιλ. Με μια σύνθεση πρόζας και τραγουδιών - σχολίων, ο Μπρεχτ καυτηριάζει σύμπασα τη σαπίλα της καπιταλιστικής κοινωνίας. Την εκπόρνευση φτωχών γυναικών από έναν αρχιμαφιόζο, ληστή, φονιά, φίλο εξαγοραζόμενων αστυνομικών (Μακίθ) και τη συμμορία του, την εκμετάλλευση στρατιάς ζητιάνων από δύο άθλια υποκείμενα (το ζεύγος Πίτσαμ), την εγκληματικότητα, την ατιμωρησία και φυγάδευση από τις φυλακές των εγκληματιών, ακόμα και το μαφιόζικο, επίσης, οικονομικό - ερωτικό ανταγωνισμό μεταξύ γυναικών, λχ της Πόλι Πίτσαμ με τη Λούσι (κόρη τραπεζίτη), για τον έρωτα του Μακίθ. Αυτό το μπρεχτικό αριστούργημα ανέβασε το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας, αρχικά στην έδρα του, και τώρα στο θέατρο «Βεάκη», σε διασκευή και σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη. Μια παράσταση που «εκσυγχρονίζει» το έργο, ρέποντας προς το μιούζικαλ, πάντως ελκυστική και θεαματική, χάρη και στην έξοχη σκηνογραφική και ενδυματολογική δουλιά του Γιώργου Πάτσα, την εκφραστική χορογραφία - κίνηση του Φωκά Ευαγγελινού, την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ζωντανής ορχήστρας από τους Ανδρέα Ζαφειρόπουλο και Θοδωρή Οικονόμου. Στο πολύ καλό υποκριτικό επίπεδο του πολυπρόσωπου θιάσου, κυριαρχεί η ερμηνεία της πολυτάλαντης (υποκριτικά, τραγουδιστικά, χορευτικά) Τάνιας Τρύπη (Πόλι). Επίσης ξεχωριστές είναι οι ερμηνείες του εκφραστικότατου (φωνητικά, κινησιολογικά) Αγγελου Μπούρα, του Γιάννη Μπέζου (παρότι δεν του ταιριάζει υποκριτικά ο Μακίθ) και του Ταξιάρχη Χάνου (Πίτσαμ).

«Η όπερα της πεντάρας» από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας

«Ανήθικο» και «ακατάλληλο για σκηνή» θεώρησε η μητρόπολη του καπιταλισμού, το 19ο αιώνα, Αγγλία, το έργο του σοσιαλιστικών ιδεών Τζορτζ Μπέρναρ Σο «Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν», που ενώ γράφτηκε το 1893, παίχτηκε το 1925. Με το δίκιο... της η άρχουσα τάξη της Αγγλίας απαγόρευσε το έργο και χαρακτήρισε «ασυνείδητο και φαύλο» τον συγγραφέα, γιατί ξεγύμνωνε τη δική της βρώμικη οικονομικά και φαύλη ηθικά «συνείδηση». Γιατί αποκάλυψε ότι, είναι μια τάξη «πόρνη» και «μαστροπός». Οτι ο καθωσπρεπισμός, ο πουριτανισμός, η ευγένειά της, κρύβουν λογής λογής ανήθικα μυστικά και ψέματα και συνειδητή σκληρότητα. Οτι η πιο ύπουλη εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι το εμπόριο της σαρκός. Ο Σο ήθελε να καταγγείλει ότι «η πορνεία δεν έχει την πηγή της στη γυναικεία φαυλότητα, αλλά στα χαμηλά ημερομίσθια και τον υπερβολικό φόρτο εργασίας των γυναικών που αναγκάζει τα δύστυχα αυτά πλάσματα να εκπορνεύονται για να μπορέσουν να ζήσουν ανθρωπινά», όπως έγραφε αναφερόμενος σ' αυτό το έργο του. Κεντρικό πρόσωπο του έργου του είναι η πάμπλουτη κυρία Γουόρεν. Ορφανή και φτωχή εργάτρια, αρχικά, έγινε πόρνη και έπειτα μαστροπός, με συνέταιρο έναν πλούσιο πόρνο αριστοκράτη. Οντας ακόμη πόρνη, γέννησε ένα νόθο κορίτσι. Πατέρας, όπως αποκαλύπτεται, είναι ένας πόρνος, πλην πουριτανός επίσκοπος, του οποίου το γιο ερωτεύεται η κοπέλα. Η κοπέλα, μεγαλωμένη ως εσώκλειστη στα ακριβότερα σχολεία, στερημένη τη θωπεία της μάνας της και αγνοώντας τη ζωή της και την «πηγή» του πλούτου της, αλλά πλάσμα έξυπνο, φιλομαθές, ελεύθερο, θέλει να χειραφετηθεί με την εργασία της, ενώ η μάνα της την παντρολογεί με τον γέρο πορνο-συνεταίρο της. Οταν η σύγκρουση μάνας - κόρης οδηγεί στην αποκάλυψη της μισής αλήθειας για τη ζωή της μάνας, η κόρη τη συμπονά. Οταν, όμως, αποκαλύπτεται ότι ο γιος του πάστορα είναι αδελφός της και η επικερδέστατη επιχείρηση της μάνας της είναι απλούστατα ένα μεγάλο πορνείο, η κοπέλα με φρίκη γυρίζει την πλάτη σ' αυτόν τον παρασιτικό και ανήθικο κόσμο, επιλέγοντας την τιμή και αξιοπρέπεια της μισθωτής εργασίας. Το έργο ευτύχησε μεταφραστικά. Η κυριολεκτική και καίρια νοηματικά, άμεση, ζωντανή, «νευρώδης» γλώσσα της μετάφρασης ανέδειξε και τη μεγάλη δραματουργική τέχνη του Μπέρναρ Σο και τη διαχρονική κοινωνική αξία αυτού του έργου του. Αξία, που με σεμνότητα, σεβασμό και ρεαλιστική ακρίβεια υπηρετήθηκε από τη σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσόγκα και από τις ερμηνείες που προβάλουν αδρά το χαρακτήρα κάθε προσώπου. Η Μαίρη Ραζή πλάθει μια Γουόρεν που αγαπά το παιδί της, αλλά επιλέγει να συνεχίσει το κερδοφόρο επάγγελμά της. Ο Σωτήρης Τσόγκας «αποκαλύπτει» τη φαρισαϊκή «ηθική» του πάστορα. Ο Τέλης Ζώτος αναδείχνει την κυνικότητα της εκπορνευτικής αριστοκρατίας. Ο Πάνος Κατέρης μορφοποιεί την ανοχή απέναντι στη σάπια αστική κοινωνία της «φευγάτης» διανόησης. Ο Γιώργος Δεπάστας με μέτρο και απλότητα ερμήνευσε τον αμόλυντο νεαρό γιο του πάστορα. Ιδιαίτερη υπογράμμιση αξίζει η γεμάτη αλήθεια, φυσικότητα και δύναμη, ερμηνεία της νέας, ελπιδοφόρας ηθοποιού Χρύσας Παπαδοπούλου.