Η ιστορία, παρά τις εξελίξεις και τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, συχνά επαναλαμβάνεται όπως και η αντιμετώπιση των μικρών λαών από τους αποικιοκράτες και τους ισχυρούς της γης! Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει, για μια ακόμα φορά, μια επίκαιρη μελέτη της Ζακυνθινής εκπαιδευτικού ιστορικού και φιλολόγου Νίκης Σπαθάτου. Τίτλος της μελέτης: «Επτάνησα : Από την Ενωση με την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Μέσα από την έρευνά της περνάει - ανάμεσα σε άλλα - το παρασκήνιο της Ενωσης των Επτανήσων , οι μεθοδεύσεις των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, οι ανταγωνισμοί τους και γίνονται παραλληλισμοί με το σήμερα όπως λ.χ. οι μεθοδεύσεις με το «σχέδιο Ανάν» στην Κύπρο και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

-- Πώς ξεκίνησε η ίδια η Νίκη Σπαθάτου;

Μας απαντά η ίδια:

«Σαν μαθήτρια Γυμνασίου και Λυκείου, κάθε φορά που έβλεπα να υψώνεται στο κάστρο της Ζακύνθου η σημαία την επέτειο της 21ης Μαΐου 1864, σκεπτόμουνα τη "φίλη" Αγγλία που υποτίθεται ότι "προσέφερε" τα Επτάνησα στην Ελλάδα. Αυτή την εικόνα μας έδινε το σύστημα της διδασκαλίας. Αγνοια των διδασκόντων, εθελούσια ή ακούσια δεν ξέρω. Πάντως, τα εκπαιδευτικά βιβλία δε μας έλεγαν σχεδόν τίποτα γι' αυτό το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Επιγραμματικά μόνο κάποια στοιχεία...

Ετσι μου είχε μείνει από τότε ένα κενό! Αποκαλυπτικά ήταν λοιπόν τα επίσημα έγγραφα που αφορούσαν τις διαπραγματεύσεις για το επτανησιακό ζήτημα που εξέδωσε η Βουλή των Ελλήνων το Μάη του 2001 επί προεδρίας του Απόστολου Κακλαμάνη (με την ευκαιρία του εορτασμού της επετείου της Ενωσης με την Ελλάδα).

Μελέτησα τα έγγραφα - που είναι γραμμένα σε γλώσσα καθαρεύουσα - αρχαΐζουσα - και τα βρήκα πολύ ενδιαφέροντα. Ετσι σκέφθηκα να συνδέσω τα Επτάνησα με την Ευρωπαϊκή Ενωση».

«Αναφέρεται σε κάποιο σημείο του κειμένου: "Είμαστε Ευρωπαίοι"!

Πραγματικά, μπήκαμε στην "Ενωμένη Ευρώπη". Αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος. Την Ευρώπη τη σημερινή τη θέλουμε; Δεν τη θέλουμε! Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι, οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί είπαν "όχι" στο Ευρωσύνταγμα. Αυτό πάω να δώσω. Αλλά ας πάρουμε τη μελέτη από την αρχή: Στο πρώτο μέρος μιλάω σαν Ελλάδα για τις επτά μου θυγατέρες, τα Επτάνησα , τι πέρασαν κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν.

Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν οι επιστολές με τα επίσημα κείμενα, το παρασκήνιο, περιλήψεις των κειμένων και από κάτω σχόλια από τις εφημερίδες της εποχής μέχρι το 1864. Στο τρίτο μέρος, γίνεται η συζήτηση με τους μαθητές. Μέσα στο κείμενο γίνεται επίσης μια σύντομη αναφορά στους αγώνες των ριζοσπαστών, πώς χωρίστηκαν σε ενωτικούς και ορθοδόξους. Εδώ φαίνεται πως για πάνω από 150 χρόνια λίγα έχουν αλλάξει στο χαρακτήρα και τις μεθόδους των ατόμων που κατέχουν την εξουσία: Αυτοί ξεχνάνε τα δικαιώματά μας σε διάφορες εποχές και τα απεμπολούνε, όπως έγινε και με την Κύπρο. Αυτοί περιφρονούνε τους μικρούς λαούς»...

-- Πραγματικά, ανάμεσα στους ριζοσπάστες ήταν πολλοί που ήθελαν διακαώς την Ενωση με την Ελλάδα και μετά άλλαξαν στάση. Γιατί;

-- «Ναι, αυτό συνέβη με δύο από τους αρχηγούς - ο Ζερβός ο Ιακωβάτος και σε συνέχεια ο Μομφεράτος, ο θεωρητικός και απόλυτος. Γιατί; Αρχικά είχαν σαν όραμά τους την εθνική αποκατάσταση - Ενωση με την Ελλάδα και στη συνέχεια τον αγώνα για την περαιτέρω απελευθέρωση όλου του ελληνισμού - αλλά συγχρόνως και κοινωνική αλλαγή με ανακατανομή του πλούτου της γης από τους αφεντάδες στους χωρικούς. Οταν όμως διαπίστωσαν (από το 1858 - 59) ότι αυτό δε θα γινόταν, άλλαξαν διαθέσεις. Είδαν και τη στάση των ενωτικών ριζοσπαστών του Κ. Λομβάρδου, που προκειμένου να σωθεί και το κόμμα του δεχόταν την Ενωση των Επτανήσων ακόμα και με ικεσίες και παρακλήσεις προς τη βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας. Ετσι το κόμμα του έγινε σιγά σιγά εθνικιστικό. Από την άλλη πλευρά κατάλαβαν ότι δε θα γίνει εθνική αποκατάσταση του ελληνισμού, αφού οι Εγγλέζοι με το να δώσουν τα Επτάνησα στην Ελλάδα, δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να μεταφέρουν την έδρα της επιρροής τους από την Κέρκυρα στην Αθήνα, αφού είχαν εξασφαλίσει ότι ο βασιλιάς θα ήταν έρμαιο και όργανό τους»...

-- Μελετώντας την ιστορία των Επτανήσων διαπιστώσατε πολλά κοινά σημεία με το Κυπριακό...

-- «Ναι, η ιστορία επαναλαμβάνεται με μικρότερες ή μεγαλύτερες αποκλίσεις. Το Κυπριακό θα 'πρεπε να λυθεί με βάση τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα: Και με τα Επτάνησα είχαμε ένα "σχέδιο Ανάν". Και τότε, ετοίμαζαν μια λύση για μας χωρίς εμάς.

Οι τότε πέντε μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης είχαν φτιάξει αρχικά μια συνθήκη που μας κάλεσαν όχι να τη συνδιαπραγματευτούμε, αλλά να την αποδεχτούμε - όπως πρόσφατα ζήτησαν από την Κύπρο να δεχτεί το "σχέδιο Ανάν". Τότε ήταν οι Βρετανοί "προστάτες" και άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι. Σήμερα έχουμε πάλι Βρετανούς "προστάτες" στην Κύπρο και άλλους και τον πλανητάρχη.

Και στα Επτάνησα , η Τουρκία ήταν φίλη της Αγγλίας και προπύργιό της κατά της Ρωσίας. Και στην Κύπρο, η Αγγλία συνεργάζεται με την Τουρκία για τα κοινά συμφέροντά τους στη Μ. Ανατολή.

Και στα Επτάνησα έγιναν κλοπές και παράνομος αφοπλισμός των φρουρίων όλων των νησιών - και στην Κύπρο έκλεψαν θησαυρούς, περιουσίες καταστράφηκαν και συλήθηκαν πάνω από 540 ναοί.

Και η Κέρκυρα είχε θέση κλειδί στην είσοδο της Αδριατικής και η θέση της Κύπρου έχει μεγάλη στρατηγική σημασία αλλά το δικαίωμα αξιοποίησής της εκχωρείται στην Αγγλία και στην Τουρκία και όχι στους νόμιμους δικαιούχους - Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.

Η Κύπρος είναι κράτος εδώ και πάνω από 40 χρόνια - όπως και η Ιόνια Πολιτεία ήταν κράτος από το 1800. Και στο κρατίδιο της Επτανήσου που ανήκε στο υπουργείο των Αποικιών αναγνώρισαν κρατική οντότητα οι τότε μεγάλες δυνάμεις. Από την Κύπρο, που είναι δημοκρατία ανεξάρτητη, γιατί αφαιρούν με το "σχέδιο Ανάν" βασικά στοιχεία της κυριαρχίας της και θέλουν να την υποβάλουν σε παντοτινή διεθνή διευθέτηση, σαν να ήταν αποικία;

Οταν τότε ο Ελληνας πληρεξούσιος, ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν υπέγραψε τη συνθήκη που είχαν ετοιμάσει μόνες τους οι πέντε δυνάμεις σχεδιάστηκε για τα Επτάνησα μια νέα συνθήκη από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) που το 1830 είχαν υπογράψει στο Λονδίνο το πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας και αυτή τη φορά υπογράφτηκε και από την Ελλάδα.

Τώρα, όμως, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν κάνουν το ίδιο, γιατί ενδιαφέρονται οι ΗΠΑ για την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση».

-- Ενα σημαντικό μέρος του διαλόγου με τους μαθητές αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση...

-- «Ναι, εδώ προσπαθώ να ενημερώσω για κάποια πράγματα που "έχουμε μεσάνυχτα" λόγω έλλειψης ενημέρωσης. Για παράδειγμα, λέει ο μαθητής: "Ο πατέρας μου υποστηρίζει πως ο φορολογούμενος λαός επιστρέφει στο τριπλάσιο αυτά που του δανείζουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Για ένα ευρώ, επιστρέφει τρία ευρώ". Και αυτό είναι αλήθεια αλλά δεν το ξέρει ο πολύς κόσμος. Υστερα, γίνονται νύξεις ότι μας περιφρονούν οι Ευρωπαίοι της εξουσίας ή ότι "ξεχάσαμε τον άνθρωπο". Δε θέλουμε την Ευρώπη να είναι δορυφόρος των ΗΠΑ, ούτε την αμερικανική ηγεμονία...».

Το βιβλίο σύντομα θα εκδοθεί. Η έρευνα έχει ήδη τελειώσει...