-- Με αυτά τα δεδομένα, πόσο δύσκολο είναι για έναν μέσο πολίτη να αντεπεξέλθει σ' όλα αυτά;

-- Είναι πολύ δύσκολο. Ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 250 ευρώ. Υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις ανά Δημοκρατία, αλλά αυτός είναι ο μέσος όρος. Οι βασικές ανάγκες, στις οποίες δεν καταμετρούνται οι ανάγκες για Παιδεία, Πολιτισμό κλπ., κοστολογούνται σε περίπου 300 ευρώ. Ετσι, κάθε οικογένεια δεν έχει τα απαραίτητα χρήματα, ούτε για τις βασικότερες ανάγκες. Τώρα, όσον αφορά στο σχολείο, η φοίτηση στις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι δωρεάν. Τα κρατικά πανεπιστήμια έχουν το δικό τους προϋπολογισμό και συνήθως χορηγούν υποτροφίες στο 50% των φοιτητών, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι μισοί να πρέπει να πληρώσουν τα δίδακτρά τους, τα οποία διακυμαίνονται ανάλογα με τις σχολές. Παραδείγματος χάρη, σε αρκετές σχολές τα πιο χαμηλά ετήσια δίδακτρα κυμαίνονται στα 300 ευρώ. Στη χώρα έχουμε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο.

Τώρα, όσον αφορά στην ιατροφαρμακευτική και συνταξιοδοτική ασφάλιση, θα πρέπει να γνωρίζετε πως οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό, κυρίως, τομέα δεν έχουν κανενός είδος ασφάλιση! Αυτοί που εργάζονται σε κρατικές επιχειρήσεις έχουν κάποια ασφάλιση, αλλά χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, γιατί δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών στις υπηρεσίες υγείας... Επιπλέον, υπάρχουν κάποιοι εργαζόμενοι, που δεν έχουν πληρωθεί τους μισθούς τριών ή τεσσάρων χρόνων, με αποτέλεσμα να μην ασφαλίζονται για το συγκεκριμένο διάστημα! Αλλά ακόμη και εάν έχεις υγειοφαρμακευτική ασφάλιση, ακόμη και τότε, θα πρέπει να πληρώσεις ένα σημαντικό μέρος των δαπανών.

-- Επομένως, εάν είσαι φτωχός και ασθενής, δεν έχεις και πολλές ελπίδες επιβίωσης;

-- Ακριβώς! Και όχι μόνον... Εάν είσαι φτωχός, δεν έχεις πρόσβαση σε αξιοπρεπή εκπαίδευση και, επομένως, εάν καταφέρεις να τελειώσεις το σχολείο δεν μπορείς να βρεις μια αξιοπρεπή δουλιά. Εάν είσαι άρρωστος τότε «πρέπει» να πεθάνεις, εάν είσαι συνταξιούχος τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα... Είτε θα προσεύχεσαι για γρήγορο θάνατο ή θα γίνεις αυτόχειρας... Δεν είναι σχήμα λόγου αυτό που λέω. Ξέρετε, τα τελευταία χρόνια, σημειώνονται στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη πολλές περιπτώσεις αυτοκτονίας συνταξιούχων! Γιατί; Επειδή η μέση σύνταξη δεν ξεπερνά τα 90 ευρώ, ενίοτε περιορίζεται και σε 50 ευρώ το μήνα...

-- Υποθέτω πως σ' αυτές τις περιπτώσεις τα άλλα μέλη της οικογένειας βοηθούν όσο μπορούν...

-- Ναι. Πρέπει να τους στηρίξουμε, γιατί δε γίνεται αλλιώς... Βέβαια, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σκληρά για τους συνταξιούχους, που δεν έχουν παιδιά ή συγγενείς εν ζωή. Οσοι απ' αυτούς ζουν στις μεγάλες πόλεις, πηγαίνουν τουλάχιστον στις λεγόμενες «κουζίνες του λαού» του Ερυθρού Σταυρού, για να βρουν ένα πιάτο ζεστό φαΐ. Ομως, ακόμη και αυτές οι «κουζίνες του λαού» υπάρχουν μόνο σε τρεις ή τέσσερις μεγάλες πόλεις, π.χ., Σεράγεβο, Μπάνια Λούκα... Το κράτος, δηλαδή, δε δείχνει κανενός είδους πρόνοια για τους συνταξιούχους, γι' αυτό και το κόμμα μας πρότεινε τη δημιουργία τέτοιων κέντρων σε όλες τις πόλεις, που να λειτουργούν με τη χρηματοδότηση, όχι οργανώσεων πρόνοιας, αλλά του κράτους ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.