Σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών προσφύγων της Τασκένδης έχει επιστρέψει στην πατρίδα. Την ίδια ώρα όμως ένα κομμάτι τους παραμένει εκεί. Μαζί με τους Ελληνες ποντιακής καταγωγής υπολογίζεται πως στη χώρα αυτή ζουν σήμερα περίπου 10.000 Ελληνες. Με τα μέλη των οικογενειών τους, μπορεί να είναι πολλοί περισσότεροι.

Σήμερα, βέβαια, οι ελληνικές πολιτείες στις οποίες κάποτε έμεναν οι πολιτικοί πρόσφυγες, δε «βουίζουν» από τις φωνές των Ελλήνων, που πλέον δεν αποτελούν σε αυτές την πλειοψηφία, αλλά είναι διάσπαρτοι σε διάφορες γωνιές της πρωτεύουσας του Ουζμπεκιστάν και εκτός αυτής.

Ο ελληνικός σύλλογος, αν και έχει περιοριστεί μόνο σε ένα μικρό οίκημα, προσπαθεί να διατηρήσει τις ελληνικές ρίζες και διατηρεί 3 μικρές αίθουσες διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Οπως μας είπαν, η βοήθεια του ελληνικού κράτους περιορίζεται στην αποστολή τροφίμων (συχνά ληγμένης ημερομηνίας), ρούχων κακής ποιότητας, ενώ από την τελευταία οικονομική ενίσχυση έχουν περάσει κάμποσα χρόνια.

Την ίδια ώρα οι εναπομείναντες πολιτικοί πρόσφυγες έρχονται αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα.

Καταρχήν, ένα μεγάλο μέρος από αυτούς δεν έχει πάρει και δεν μπορεί να πάρει την ελληνική υπηκοότητα. Κι αυτό γιατί το 1982 ψηφίστηκε το Υπουργικό Διάταγμα για τον επαναπατρισμό, αλλά με πνεύμα μισαλλοδοξίας. Ο όρος να γίνονται δεκτοί «Ελληνες το γένος» έδωσε την πρώτη αρνητική απάντηση στο πρόβλημα του επαναπατρισμού, αφού με αυτόν τον τρόπο αποκλείστηκε μια μεγάλη μερίδα των πολιτικών προσφύγων. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, σήμερα περίπου 1.500 πρόσφυγες και οι συγγενείς τους αντιμετωπίζουν σχετικό πρόβλημα στην Τασκένδη και δεν τους δίνεται η ιθαγένεια. Πολλοί από αυτούς είναι «απάτριδες», αφού δεν έχουν ούτε την ιθαγένεια του Ουζμπεκιστάν.

Επίσης, το 1985 ψηφίστηκαν οι νόμοι 1539/85 και 1540/84, για τη μεταφορά των συντάξεων και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των πολιτικών προσφύγων, καθώς και για την επιστροφή των περιουσιών. Αλλά και πάλι βρέθηκε τρόπος για να κλείσει ο δρόμος της επιστροφής σε αρκετές χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες, με αποτέλεσμα αυτοί να πεθαίνουν σήμερα στην προσφυγιά. Κι τούτο γιατί αυτοί οι νόμοι είχαν ισχύ μόνο για 5 χρόνια. Διάστημα που αποδείχτηκε ιδιαίτερα μικρό για να μπορέσουν όλες οι οικογένειες των πολιτικών προσφύγων να επιστρέψουν. Ετσι, όσοι πολιτικοί πρόσφυγες επαναπατρίζονται μετά τις σχετικές προθεσμίες θεωρούνται εκπρόθεσμοι και δε δικαιούνται ούτε συντάξεις, ούτε ασφαλιστικά δικαιώματα ή περιουσίες. Πολλοί πολιτικοί πρόσφυγες, που δεν μπόρεσαν να γυρίσουν, ιδιαίτερα οι υπερήλικες, εξαιτίας αυτής της κατάστασης βρίσκονται σήμερα στην Τασκένδη στα όρια της οικονομικής εξαθλίωσης!

Κοντά σ' αυτά εμφανίζεται και το ζήτημα της ανάγκης πληρωμής του ελληνικού προξενείου στη Μόσχα, για την προετοιμασία μιας σειράς εγγράφων, που χρειάζονται για να επιστρέψει κάποιος στην πατρίδα. Πώς όμως να τα καταφέρουν όσοι έχουν απομείνει, όταν παίρνουν συντάξεις που φτάνουν το «αστρονομικό» ύψος των 20 δολαρίων;

Τα παραπάνω προβλήματα, που περιγράφονται και σε σχετική και πρόσφατη επιστολή της Πανελλήνιας Ενωσης Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων, προς τον υπουργό Εσωτερικών, Πρ. Παυλόπουλο,, μας τα έθεσαν και αρκετοί πολιτικοί πρόσφυγες στην Τασκένδη.

Δεν μπορεί παρά να προκαλεί επίσης μεγάλη εντύπωση το γεγονός πως οι πρασινο-γάλαζες ελληνικές κυβερνήσεις κρατούν χιλιάδες Ελληνες που ζουν στο Ουζμπεκιστάν χωρίς την άμεση βοήθεια διπλωματικής αρχής, αφού γι' αυτούς λογοδοτεί η ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, που βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Κι όμως, στο ΦΕΚ Νο55, από τις 22/3/1999, έχει δημοσιευτεί η απόφαση σύστασης ελληνικής πρεσβείας στο Ουζμπεκιστάν. Μάλιστα το ελληνικό Δημόσιο έχει αποκτήσει ιδιόκτητο κτίριο στην Τασκένδη, για να στεγαστεί η πρεσβεία. Κι όμως πέρασαν 5 χρόνια και η απόφαση αυτή παραμένει ανενεργός, παρά την άμεση ανάγκη της εξυπηρέτησης χιλιάδων ανθρώπων. Γιατί; Μήπως επειδή υπήρξε «αναδίπλωση» των μεγαλόπνοων ελληνικών επιχειρηματικών σχεδίων στην περιοχή; Είναι βέβαια γνωστό πως το αστικό κράτος πρώτα απ' όλα κοιτά να ικανοποιήσει τα ταξικά συμφέροντα των μεγαλοεπιχειρηματιών, αλλά εδώ πλέον δεν κρατούνται ούτε τα προσχήματα! 'Η μήπως, όπως λέγεται, τώρα προηγείται στις προτεραιότητες του ΥΠΕΞ η ίδρυση πρεσβειών στις χώρες της Βαλτικής, επειδή αυτές εντάχθηκαν στην ίδια «ευρωπαϊκή οικογένεια» της ΕΕ, αν και εκεί δεν υπάρχει ούτε κατά προσέγγιση τέτοιος αριθμός Ελλήνων.

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τους εναπομείναντες πολιτικούς πρόσφυγες, αλλά και τους Ελληνες ποντιακής καταγωγής. Χαρακτηριστικά μετά την επιστροφή από την Τασκένδη επικοινώνησε μαζί μας η Ελένη Κυριάκου, εργάτρια σε βιομηχανία της Λάρισας, για να μας εκφράσει την αγανάκτησή της για τη διαδικασία απόκτησης ιθαγένειας των συγγενών της, που ζούνε στην Τασκένδη. Αν και πέρασαν τη σχετική διαδικασία για την απόκτηση ιθαγένειας το 2001, μόνο πριν μερικές μέρες κατάφεραν να την πάρουν και μόνο αφού η ίδια επικοινώνησε αρκετές φορές με το ελληνικό προξενείο στη Μόσχα και έστειλε στους συγγενείς της το σχετικό ΦΕΚ. Μια χαρακτηριστική περίπτωση της κατάστασης που επικρατεί, είναι ότι ενώ η ίδια πήρε εδώ και πολλά χρόνια την ιθαγένεια, στην αδελφή της πρόσφατα αρνήθηκαν να τη δώσουν!

Ποιος θα βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τέτοια ή άλλου είδους προβλήματα, που είναι αρμοδιότητας των προξενικών αρχών; Ως πότε οι άνθρωποι θα γίνονται «μπαλάκι» από την Τασκένδη στη Μόσχα;

Τελικά το ελληνικό κράτος θα καταφέρει κάποτε να σκύψει στα προβλήματα αυτών των ανθρώπων (πολιτικών προσφύγων και Ποντίων) ή θα συνεχίσει να δείχνει απροκάλυπτα, την αναλγησία και τις ταξικές προτιμήσεις του;