Το ζήτημα της μαζικής συσπείρωσης των μισθωτών επιστημόνων, της συμμετοχής τους μαζί με άλλα τμήματα της διανόησης στην οικοδόμηση του ΑΑΔΜ, αναδεικνύεται και από τις Θέσεις, σαν ένα πεδίο όπου το Κόμμα πρέπει να αναπτύξει τη δράση του. Συνδέεται αυτό το ζήτημα και πώς με την ανάγκη της στροφής της δουλιάς του Κόμματος στην εργατική τάξη που έχει διαπιστωθεί και τονιστεί ήδη από το 16ο Συνέδριο;

Σύμφωνα με τη μαρξιστική αντίληψη, διανόηση είναι η κοινωνική ομάδα των ανθρώπων που ασχολούνται με την πνευματική εργασία, μηχανικοί, τεχνικοί, γιατροί, δικηγόροι, καλλιτέχνες, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί δάσκαλοι των θετικών και κοινωνικών επιστημών. Με τις ιδιομορφίες του κοινωνικού τους στρώματος, άλλοι διανοούμενοι ανήκουν ή τάσσονται με την εργατική τάξη, άλλοι ανήκουν ή τάσσονται με την αστική τάξη και οι υπόλοιποι ανήκουν στα μεσαία στρώματα και τάσσονται συνήθως με την κυρίαρχη τάξη.

Η επιστημονικο - τεχνική πρόοδος αυξάνει το μέγεθος της διανόησης και ανεβάζει το ρόλο της στη ζωή της κοινωνίας. Ο καπιταλισμός όλο και περισσότερο εμποδίζει την ανάπτυξη των δημιουργικών δυνάμεών της. Ομως η δραστηριότητα της διανόησης καθορίζεται από τα συμφέροντα της τάξης που υπηρετεί, τόσο σαν στρώμα (στην πλειοψηφία του), όσο και μεμονωμένα. Η διανόηση που δεν έχει ταχτεί με την αστική τάξη έχει κάθε συμφέρον να ταχτεί με την εργατική και να δέσει την τύχη της μ' αυτήν, αλλά για να κερδηθεί χρειάζεται ειδική δουλιά.

Εχει ιδιαίτερη σημασία να αλλάξουμε την κατάσταση που επικρατεί στα σύγχρονα αυτά τμήματα της εργατικής τάξης που ανήκουν στη διανόηση, αλλά και στους αυτοαπασχολούμενους τεχνικούς και επιστήμονες, μεσαίο στρώμα από τους κοντινότερους συμμάχους του προλεταριάτου.

Να παρέμβουμε στη σπέκουλα που γίνεται και στη σύγχυση που επιχειρείται με τα κάθε λογής ιδεολογήματα αστών, αλλά και ψευτομαρξιστών, περί μεταβιομηχανικής κοινωνίας, περί κοινωνίας των πληροφοριών, περί άυλης οικονομίας, περί μετα-φορντικής οργάνωσης της παραγωγής, τελικά περί του υποτιθέμενου περάσματος σε ένα νέο στάδιο του καπιταλισμού, θολό και απροσδιόριστο, αλλά ό,τι πρέπει για να συνεχιστεί η κυριαρχία του εκμεταλλευτικού συστήματος. Ιδεολογήματα που φτάνουν από ανεκδιήγητους αστούς υφυπουργούς Εργασίας να βάζουν την πραγματικότητα με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω, ισχυριζόμενοι ότι λόγω των νέων τεχνολογιών υπάρχουν τώρα εργοστάσια που μπορούν να δουλέψουν χωρίς εργάτες, αλλά δεν υπάρχουν εργάτες που μπορούν να δουλέψουν χωρίς εργοστάσια!

Να χτυπήσουμε την ελιτίστικη αντίληψη μέσα στις γραμμές της εργατικής τάξης από μη ταξικά συνειδητά τμήματά της, τον κατακερματισμό της κοινωνικής συνείδησης μέσα στην παραγωγή που επιδιώκουν οι δυνάμεις του κεφαλαίου μέσα από τον κατακερματισμό και τις διαφοροποιήσεις των όρων πώλησης της εργατικής δύναμης ιδιαίτερα εκείνων που ασκούν πνευματική εργασία, τόσο μεταξύ τους όσο και σε αντιπαράθεση με τους χειρώνακτες.

Με την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, λόγω της εισαγωγής νέων τεχνολογιών και μεθόδων στην παραγωγή, μειώνεται σχετικά το ποσοστό των ασχολούμενων στην υλική παραγωγή και αυξάνονται οι μη παραγωγικοί τομείς της οικονομίας. Στον καπιταλισμό, η θετική επίδραση που θα μπορούσε να έχει η επιστημονικο - τεχνική επανάσταση, με τη μείωση της σκληρής εργασίας και του εργάσιμου χρόνου και παράλληλα με την αύξηση των διαθέσιμων αγαθών, λόγω της αύξησης της παραγωγικότητας, διαστρέφεται, εξαιτίας των ανταγωνιστικών κοινωνικών σχέσεων. Οι εργάτες παραδοσιακών επαγγελμάτων πετιούνται στο δρόμο και η εφαρμογή της νέας τεχνολογίας οδηγεί στο μεγαλύτερο ξεζούμισμα, στη μεγαλύτερη ανασφάλεια και την υποβάθμιση της ζωής των εργαζομένων. Αντί να ενισχυθούν οι μη παραγωγικοί τομείς, που έχουν να κάνουν με την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, ενισχύονται οι παρασιτικές δραστηριότητες (διαφήμιση, αστυνομικοί μηχανισμοί, χρηματαγορές κτλ.).

Στο σοσιαλισμό, υπάρχει τάση μείωσης της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και τη σωματική εργασία. Η εργατική τάξη πρέπει να χρησιμοποιήσει την παλιά διανόηση, τη γαλουχημένη στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα και να διαμορφώσει την καινούρια, τη σοσιαλιστική. Η ραγδαία ανάπτυξη της επιστημονικο - τεχνικής επανάστασης οδηγεί σε μεγέθυνση του ρυθμού αύξησης της διανόησης και ιδιαίτερα του επιστημονικο - τεχνικού τμήματός της, μέχρι που, φτάνοντας στον κομμουνισμό, να πάψει να υπάρχει σαν ξεχωριστό κοινωνικό στρώμα, με την οργανική συνένωση της πνευματικής και της σωματικής εργασίας.

Ποια πρέπει να είναι σήμερα η παρέμβασή μας στο χώρο των επιστημόνων, για να πετύχουμε βήματα στην ισχυροποίηση του Κόμματος μέσα σ' αυτό το κοινωνικό στρώμα; Οργανωμένο στη βάση της κάθε επιστημονικής ειδικότητας, συντεχνιακό απ' την αρχή και με Επιμελητήρια αντί για δευτεροβάθμιες οργανώσεις, το κίνημα των επιστημόνων, που αναπτύχθηκε μετά τη χούντα, απομαζικοποιήθηκε και αλλοτριώθηκε, σε μια πολιτική πορεία, που οι αμερικανικές βάσεις έφευγαν μένοντας και η φιλολαϊκή αναπτυξιακή πορεία της πατρίδας μας, που πολλοί ονειρεύτηκαν, πρότειναν και διεκδίκησαν, αντικαταστάθηκε από τη φιλομονοπωλιακή, εκσυγχρονιστική εκδοχή των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Η οργάνωση των επιστημονικών συλλόγων παρέμεινε στη βάση της ειδικότητας και η δεκαετία που πέρασε είδε πολλές διαμάχες για τα επαγγελματικά δικαιώματα, την ίδια στιγμή που τα εργασιακά δικαιώματα δέχονταν συλλήβδην σκληρή επίθεση και αμφισβήτηση από το κεφάλαιο.

Με προσωρινές αναβολές της επερχόμενης κρίσης, τουλάχιστον για μια μερίδα της τεχνικής διανόησης, όπως η αναβολή που πρόσφεραν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, φτάσαμε στο σήμερα. Σήμερα που, όπως και πριν, αλλά με μεγαλύτερη απόσταση από ποτέ, συνυπάρχουν στον ίδιο σύλλογο ο επιστήμονας διευθυντικό στέλεχος, ακόμα και ιδιοκτήτης επιχείρησης, με τον επιστήμονα που κατάφερε μετά από αρκετά χρόνια ανεργίας ή περιστασιακής απασχόλησης να βρει δουλιά με το βασικό μισθό, που είναι μεν μεγαλύτερος από των χειρώνακτων εργατών, αλλά μικρότερος από τα 1.200 ευρώ. Δουλιά που συχνά ούτε αντιστοιχεί στις ικανότητές του, ούτε προσφέρει στο λαό, ούτε γεμίζει τον ίδιο. Τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν οι κομμουνιστές, που δουλεύουν μέσα από την Πανεπιστημονική σε ένα σύλλογο που είναι και οι δύο μέλη; Η κυριότερη συμβολή τους, κατά τη γνώμη μου, είναι να βοηθήσουν να καταλάβουν όσο γίνεται περισσότεροι από τους επιστήμονες που ανήκουν στην εργατική τάξη και στα μεσαία στρώματα ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα φιλολαϊκής ανάπτυξης του τόπου σε συνθήκες καπιταλισμού. Αυτή η ανάπτυξη μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε συνθήκες λαϊκής εξουσίας, σε συνθήκες οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Και να τραβήξουν όσο γίνεται περισσότερους σ' αυτό τον αγώνα.

Οι επιστήμονες είναι συνήθως μέλη και κλαδικών σωματείων, όπως ο Σύλλογος Τεχνικών Επιστημόνων Βιομηχανίας. Και εδώ, εργάτες, μεσαία στρώματα, ίσως ακόμα και αστοί, ανακατεμένοι σε ομοιοεπαγγελματική, συντεχνιακή βάση, χώρια από τα κλαδικά σωματεία των χειρώνακτων εργατών και των υπαλλήλων χαμηλότερης μόρφωσης. Η ίδρυση του ΣΤΕΒ το 1982 ήταν ένα βήμα ενάντια στον κατακερματισμό και τον απόλυτο συντεχνιασμό της ειδικότητας. Μπορούμε σήμερα να παραμείνουμε σ' αυτό; Η στροφή στην εργατική τάξη για την οποία μιλάμε, σημαίνει στροφή και σ' αυτό το κομμάτι της, που έχει επιστημονική παιδεία. Η παρέμβαση σε κρίσιμα και δυναμικά τμήματα της εργατικής τάξης, που μπορούν να βοηθήσουν το σήμερα του κινήματος, αλλά ιδιαίτερα το αύριο, την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής Ελλάδας, σημαίνει παρέμβαση και στη διανόηση, στο κομμάτι της που ανήκει και σε κείνο που μπορεί να ταχθεί στο πλευρό της εργατικής τάξης. Συνδικάτα, όπως το «Σωματείο Νέων Τεχνολογιών και Επικοινωνιών - η Ενότητα» που ιδρύθηκε στην Πάτρα και συσπειρώνει από τηλεφωνητές του ΟΤΕ, εργαζόμενους σε σέρβις ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθηγητές σε φροντιστήρια, μέχρι μεταπτυχιακούς μηχανικούς Η/Υ, δείχνουν σαν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Η επανάσταση αποδειγμένα μπορεί να γίνει με ελάχιστους διανοούμενους στον κινητήρα της. Αλλά η κατοπινή πορεία θα είναι δύσκολη χωρίς ισχυρή παρουσία του κινήματος σ' αυτό το χώρο. Πρέπει να ανοίξουμε διόδους επικοινωνίας ανάμεσα στη μισθωτή διανόηση και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, οδούς επικοινωνίας και κοινής δράσης του Κόμματος με τους επιστήμονες, που θέλουν οι γνώσεις τους να αξιοποιούνται στην υπηρεσία των αναγκών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Σταύρος Ξενικουδάκης

ΚΟΒ «Ριζοσπάστη»