Επιτρέπουν στους εαυτούς τους να γευτούν την ηδονή του ακροβάτη, αποφεύγουν την έπαρση, θεωρούν την παράστασή τους δοκιμή, απευθύνονται σε νέους ανθρώπους και τους καλούν, ανάμεσα στις άλλες μορφές ψυχαγωγίας τους, να δοκιμάσουν και το θέατρο. Είναι οι συντελεστές της ομάδας «f-ΗΒΗ», με «μαέστρο» τον Γιάννη Καλατζόπουλο, η οποία απευθύνεται στους εφήβους. Πρόκειται για την πρώτη στην Ελλάδα Εφηβική Σκηνή, που απευθύνεται αποκλειστικά σε νέους από 13 έως 20 χρόνων.

Δημιούργημα της «Σύγχρονης Αυλαίας», συνέχεια της «Παιδικής Αυλαίας», έμπνευση του Γιάννη Καλατζόπουλου που ξέρει να πρωτοπορεί - κι ας μην το δέχεται με τη σεμνότητα που τον διακρίνει - η ομάδα «f-ΗΒΗ» ξεκίνησε την πορεία της με την παράσταση «Ανθρωπος εν πολέμω», που παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη (8.30 μ.μ.), στο θέατρο «ΗΒΗ». Ενα μοντέρνο, νεανικό θέαμα, που εξηγεί με τρόπο ευχάριστο και συναρπαστικό όλες τις γνωστές και άγνωστες πλευρές της αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας στους νέους.

Η παράσταση έχει τη μορφή ανοιχτής πρόβας. Οι θεατές έχουν την εντύπωση ότι παρακολουθούν μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών που δουλεύουν μαζί με τον σκηνοθέτη τους. Δοκιμάζουν διάφορους τρόπους υποκριτικής. Συζητούν, αναλύουν, διαφωνούν, αστειεύονται. Ο σκηνοθέτης εξηγεί, προτείνει λύσεις και παρέχει τις απαραίτητες ιστορικές, φιλολογικές και ψυχολογικές πληροφορίες για τα έργα, τους χαρακτήρες, τις καταστάσεις. Οι μουσικοί δοκιμάζουν διάφορα είδη ρυθμικής και μελωδικής επένδυσης των χορικών - από παραδοσιακά μοτίβα μέχρι ροκ - ενώ παράλληλα σε μια οθόνη προβάλλεται πλούσιο υλικό που φωτίζει απ' όλες τις πλευρές το αρχαίο δράμα και την ερμηνεία του.

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος διάλεξε και μετέφρασε αποσπάσματα από αριστοφανικές κωμωδίες και τραγωδίες των Αισχύλου, Σοφοκλή και Ευριπίδη, με γενικό άξονα τον πόλεμο και το πώς αυτός επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων. Το εικαστικό περιβάλλον και τα κοστούμια υπογράφει η Εύα Νάθενα, τη μουσική ο Γιούρι Στούπελ και τις χορογραφίες η Κατερίνα Ανδριοπούλου. Παίζουν: Γιάννης Καλατζόπουλος, Στέλιος Γούτης, Ζωή Αβραμίδου, Ελενα Αρβανίτη, Στέλλα Δρογγίτη, Μαρία Κατριβέ, Βάσια Λακουμέντα, Εφη Λογγίνου, Μαρία Πάτσου, Αυγουστίνος Ρεμούνδος.

«Είναι ένα θέαμα που ψάχνει να βρει τον εαυτό του» - λέει ο Γιάννης Καλατζόπουλος. «Με αυτή την έννοια είναι σκόπιμα ατελές. Παραμένει ανοιχτό σε ιδέες και λύσεις που μπορεί να προκύψουν στην πορεία από την επικαιρότητα, από τις αντιδράσεις του κοινού, από τη στιγμιαία έμπνευση των ηθοποιών και των μουσικών, από την ωριμότερη αντιμετώπιση που χαρίζει η επανάληψη, από το συνδυασμό όλων αυτών και άλλων αστάθμητων παραγόντων. Το πολύτιμο υλικό που μας πρόσφερε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, οι μεταφράσεις του αρχαίων κειμένων, αλλά και τα δικά του συνδετικά κείμενα, ήταν για όλους τους συντελεστές της παράστασης μια πολλαπλή πρόκληση. Τόσο το ίδιο το θέμα, ο παραλογισμός και η απάνθρωπη φύση του πολέμου, όσο και η καλλιτεχνική δύναμη με την οποία το προσεγγίζουν οι μεγάλοι τραγικοί και ο Αριστοφάνης, μας έθεταν κάθε στιγμή δυσεπίλυτα προβλήματα, που έπρεπε να ξεπεράσουμε χωρίς να ξεχνάμε ότι απευθυνόμαστε σ' ένα κοινό ιδιαίτερα δύσπιστο».

Πώς, όμως, ξεκίνησε η ιδέα μιας εφηβικής σκηνής;

Οπως λέει ο Γιάννης Καλατζόπουλος «το καλό θέατρο "φτιάχνει" θεατές, που μόλις γίνουν 12 ετών δε θέλουν πια να θεωρούνται παιδιά και με το δίκιο τους. Αρχίζουν να αποκόπτονται συνειδητά από τον ομφάλιο λώρο, αμφισβητούν, δυσπιστούν, ψάχνονται, ερωτεύονται, έχουν άγχος για τα μαθήματα, τις πανελλήνιες, το μέλλον τους, πάνε σε φροντιστήρια, γυμναστήρια, "βγαίνουν", ανακαλύπτουν τα καφέ, το σινεμά, τις ροκ συναυλίες, το κλάμπινγκ, τα τσιγάρα και - μερικές φορές - κάποιους σκληρότερους τρόπους αντίδρασης και φυγής από την πραγματικότητα. Το θέατρο παύει να είναι στα ενδιαφέροντά τους. Το θέατρο για παιδιά το σνομπάρουν, το θέατρο για μεγάλους το βαριούνται. Από την άλλη, υπάρχει και κάτι προσωπικό. Δεν μπορώ το συνωστισμό. Οι άνθρωποι στο χώρο του παιδικού θεάτρου έχουν γίνει αρπαχτικοί και άγριοι. Δε μ' αρέσει να κάνω αυτό που αγαπάω ματώνοντάς το, ούτε ματώνοντας τους γύρω μου. Δεν μπορώ τον ανταγωνισμό όταν γίνεται τόσο άγριος και εξοντωτικός. Υπάρχει και μια έλλειψη κριτηρίων στο τι επιλέγουν οι γονείς για να δουν τα παιδιά τους που με απογοητεύει. Πράγματα βλαβερά για την παιδική ψυχή, περνάνε για "συν" γιατί προβάλλονται από την τηλεόραση, όταν το μάρκετινγκ καθοδηγεί το ποια παράσταση θα δουν τα παιδιά. Οχι δε θέλω! Η "Παιδική Αυλαία" έκλεισε τον κύκλο της. Βάζει, προς το παρόν, μια άνω τελεία. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο πολύ σημαντικό που με οδήγησε σ' αυτή την επιλογή. Τα παιδιά που γαλούχησε η "Παιδική Αυλαία" μεγάλωσαν και θέλω να κάνω κάτι καινούριο γι' αυτά».

Η «Παιδική Αυλαία» του Γιάννη Καλατζόπουλου, είναι ο πιο παλιός επαγγελματικός θίασος παιδικού θεάτρου. Σήμερα συγκεντρώνοντας πια την πείρα και το δυναμισμό, τον ενθουσιασμό και την ωριμότητα, την εγκυρότητα και τη νεανική ανησυχία συνεχίζει πιο αποφασιστικά τον αγώνα για ένα ποιοτικό και ταυτόχρονα λαϊκό θέατρο για παιδιά και νέους.

Θυμίζουμε ότι η ίδρυση της «Παιδικής Αυλαίας» χρονολογείται από το 1961, όταν ο αξέχαστος ηθοποιός Γιώργος Δήμου και η ηθοποιός και συγγραφέας Μαρούλα Ρώτα, δημιούργησαν τον πρώτο επαγγελματικό θίασο για το παιδικό κοινό. Ανέβαζε παραστάσεις με ψυχαγωγικό αλλά και διδακτικό περιεχόμενο και λειτούργησε μέχρι το 1967, οπότε και η χούντα το έκλεισε. Στο θίασο, παιδάκι τότε, συμμετείχε και ο Γιάννης Καλατζόπουλος, ο οποίος το 1987, «άνοιξε» και πάλι την «Παιδική Αυλαία», με στόχο τα έργα που θα παρουσιάζει να μιλούν στα παιδιά για τις αξίες που φώτισαν την ανθρωπότητα στο δύσκολο δρόμο της. Για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ειρήνη, την ανθρωπιά, τη συλλογικότητα. Παρουσίασε έργα των Αριστοφάνη, Σαίξπηρ, Μπρεχτ, Αντερσεν και Λόρκα, διασκευασμένα κατάλληλα για παιδιά και ευαίσθητους μεγάλους.

Βασική αρχή και πίστη της «Παιδικής Αυλαίας» όλα αυτά τα χρόνια ήταν ότι το παιδί έρχεται στον κόσμο αθώο και ανύποπτο. Είναι θύμα κατ' αρχήν των ίδιων των γονιών του, οι οποίοι είτε με την αδιαφορία τους, είτε από μια κακώς εννοούμενη αντίληψη περί πλουραλισμού, «εγκαταλείπουν» τα παιδιά τους στο έλεος όλων αυτών που προβάλλονται. Το παιδί, ό,τι του δώσεις το αφομοιώνει. Εξαρτάται από το χώρο στον οποίο θα βρεθεί για να ανθίσει μέσα του το λουλούδι ή το αγκάθι. Μικρούς και μεγάλους, μας έχουν βάλει σε ένα μονόδρομο που αν δεν υπάρξει αντίσταση, θα γίνουμε όλοι ρομπότ. Γι' αυτό ο Γιάννης Καλατζόπουλος, όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τις δουλιές του, αντιπροτείνει την ποίηση, την κριτική και τον αγώνα που συνεπάγεται μια τέτοια στάση ζωής και με αυτό το κριτήριο επιλέγει πάντα τα έργα.

Αυτό είναι, άλλωστε, το θέατρο. Κατάθεση ψυχής, οραμάτων, παιδεία, μόχθος, ελπίδα. Και αυτό αφορά και απευθύνεται με τον ίδιο τρόπο, σε ενήλικες και παιδιά. Αλλο, αν το θέατρο για παιδιά είναι υποτιμημένο και για εφήβους ανύπαρκτο. Ετσι κι αλλιώς, ο κυρίαρχος διαχωρισμός θεάτρων μικρών και μεγάλων, είναι ανάμεσα στο θέατρο που αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία και αισθητική και στο θέατρο που επιχειρεί να αρθρώσει έναν πραγματικά λαϊκό, διαφωτιστικό, καλαίσθητο και ανατρεπτικό λόγο.

Το θέατρο για παιδιά κατέκτησε βασανιστικά τη θέση του στη συνείδηση του κοινού, περνώντας κι αυτό τις φάσεις του. Φιλότιμες προσπάθειες πλάι σε αρπαχτές, ωραία οράματα και νεοπλουτίστικη «γκλαμουριά», στείρος φορμαλισμός, φλύαρος διδακτισμός, εξαιρετικές παραστάσεις... Με ένα τσιγκούνικο και μεροληπτικό υπουργείο Πολιτισμού και με ένα άτολμο (ανύπαρκτο στο θέμα της θεατρικής αγωγής των μαθητών) υπουργείο Παιδείας, η ευθύνη έπεφτε αποκλειστικά σε όσους ασχολούνταν με το είδος, στους γονείς, σε κάποιους συνειδητούς εκπαιδευτικούς.

Πάντα αντιμετωπιζόταν σα να είναι ο φτωχός συγγενής. Υπάρχει μια πλήρης σύγχυση των ανθρώπων, ένας φαύλος κύκλος που ανατροφοδοτεί συνεχώς την κρίση. Βλέπουν ότι τέσσερα - πέντε θέατρα για παιδιά, κάθε χρόνο, πάνε καλά. Δε σκέφτονται, όμως, ότι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έχουν χρόνια μια προσφορά και αυτή αναγνωρίζεται, είτε ότι δαπανούν τεράστια χρηματικά ποσά, είτε από μεράκι, είτε επειδή τα έχουν, όπως το Εθνικό, για παράδειγμα. Βλέποντας, λοιπόν, ότι πάνε καλά, νομίζουν ότι είναι εύκολο κέρδος. Γι' αυτό κάθε χρόνο βλέπουμε και περισσότερους καινούριους θιάσους, που έφτασαν να είναι όσοι και οι θίασοι για ενήλικες που έτσι κι αλλιώς είναι πάρα πολλοί. Ετσι, επειδή στοχεύουν στο κέρδος, λειτουργούν με οικονομικά - εμπορικά κριτήρια. Χαμηλό κόστος, φτηνιάρικο σκηνικό, με έργο προχειρογραμμένο, με ηθοποιούς που δεν είναι επαγγελματίες, όταν μάλιστα ξέρουμε ότι οι ηθοποιοί που παίζουν θέατρο για παιδιά χρειάζονται μια πείρα, μια ωριμότητα, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ένα τόσο δύσκολο κοινό, όπως είναι τα παιδιά. Ετσι, όσο χαμηλό κι αν είναι το κόστος, με ένα τόσο χαμηλό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και με έναν τέτοιο ανταγωνισμό, δε βγάζουν το κέρδος που υπολόγιζαν. Δεν πληρώνουν τους ηθοποιούς τους και αν τους πληρώνουν δεν είναι με βάση τις συλλογικές συμβάσεις, δεν πληρώνουν ΙΚΑ και πάλι μπαίνουν μέσα ή δε βγάζουν όσα πίστευαν. Ετσι, και έχουν κάνει τη ζημιά σε κάποιους θιάσους και, αφ' ετέρου, έχουν γίνει το παράδειγμα σε άλλους. Είναι μια κατάσταση, η οποία, όχι μόνο δε λύνει κανένα πρόβλημα, αλλά, αντίθετα, πολλαπλασιάζει τα προβλήματα. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια ηλικία που για το θέατρο είναι ανύπαρκτη.

«Επειδή όντως, αυτή ηλικία» - επισημαίνει ο Γιάννης Καλατζόπουλος - «είναι ένα μη κοινό, ένα κοινό που δεν πάει στο θέατρο, μπορεί να μοιάζει η φωνή μας "φωνή βοώντος" μέχρι να εκπαιδευτεί αυτό το κοινό και να πιστέψει ότι υπάρχει ένα θέατρο που τους αφορά. Γι' αυτό και καλούμε τα σχολεία σ' αυτή την παράσταση. Γιατί στα σχολεία έρχονται σε επαφή με αρχαία κείμενα που πραγματεύονται θέματα που τους ενδιαφέρουν όπως ο έρωτας, πόλεμος, η μάχη για εξουσία, το χάσμα ιδεών, αλλά δυσκολεύονται με τον τρόπο που τα μαθαίνουν. Εμείς προσπαθούμε με γλώσσα που κατανοούν να αγαπήσουν τα αρχαία κείμενα που τους αποκαλύπτουν πράγματα που δεν υποψιάζονται. Καλούμε, λοιπόν, τους εκπαιδευτικούς να αξιοποιήσουν τις πολιτιστικές εκδρομές και να φέρουν τα παιδιά στο θέατρο».

Αλλά και για τους γνώριμους φίλους του Γιάννη Καλατζόπουλου, τους μικρούς του φίλους ετοιμάζει μια παράσταση στο θέατρο «Λαμπέτη» που κάνει πρεμιέρα στις 15 του Νοέμβρη. Πρόκειται για το έργο «Προσδεθείτε απογειωνόμαστε», που έγραψε ο ίδιος σε συνεργασία με την Μαρία Μπουράνη. Το έργο ακολουθεί το ταξίδι στο χρόνο που κάνει ο νεαρός Αϊνστάιν για να συναντήσει τον Νεύτωνα, τον Γαλιλαίο και τον Θαλή τον Μιλήσιο και να μάθει ότι κι εκείνοι στην εποχή τους αντιμετωπίζονταν σαν μάγοι, τσαρλατάνοι και στην καλύτερη περίπτωση ως παράξενοι, γιατί πήγαιναν κόντρα στο ρεύμα. Στο ταξίδι αυτό θα αντλήσει τη δύναμη και θα διατυπώσει τη θεωρία της σχετικότητας που άλλαξε τον κόσμο. Είναι μια παράσταση της ομάδας «Παίδαις εν δράσει» που επιχειρούν να εκλαϊκεύσουν την επιστήμη.