Είναι γνωστό ότι στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας - και στα νησιά - ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα άρπαξε νέους άντρες και γυναίκες τη δεκαετία του '60 και τους έριξε στην ξενιτιά - Αμερική, Αυστραλία, Βέλγιο, Γερμανία και αλλού. Πόσοι, όμως, γνωρίζουν ότι στη χώρα μας υπάρχουν κάποια νησάκια ακριτικά, πανέμορφα, που παρότι είναι πραγματικοί παράδεισοι οι κάτοικοί τους ξενιτεύτηκαν χρόνια ολόκληρα, όλες σχεδόν οι οικογένειες; Πρόκειται για τα Διαπόντια, νησιά που βρίσκονται βορειοδυτικά της Κέρκυρας και είναι τα έσχατα ελληνικά νησιά στην περιοχή. Ελάχιστοι συμπατριώτες μας τα γνωρίζουν, αλλά και πολλοί Κερκυραίοι δεν έχουν καν ταξιδέψει μέχρι εκεί. Κι όμως... Τα νησάκια αυτά, καταπράσινα, με οργιαστική βλάστηση και ονειρεμένες αμμουδιές θυμίζουν ερημονήσια εξωτικά.

Κάποτε διέθεταν ολόκληρο στόλο από ιστιοφόρα. Αργότερα, όταν πέρασε η εποχή αυτών των καραβιών, οι περισσότεροι άντρες έγιναν ναυτεργάτες και οι γυναίκες έμεινα στο νησί να καλλιεργήσουν την - εύφορη - γη και να αναστήσουν την οικογένεια. Την εποχή της μετανάστευσης έφυγαν πρώτα οι άντρες και μετά οι γυναίκες μαζί με τα παιδιά. Στις περισσότερες οικογένειες έμειναν πίσω μόνο οι ηλικιωμένοι γονείς να περιμένουν... Σήμερα, οι περισσότεροι μετανάστες, έχοντας ζήσει χρόνια στην Αμερική, έχουν επιστρέψει. Εχτισαν σπίτια στα νησιά τους, όμως τη γεωργία σχεδόν την εγκατέλειψαν...

«Είχαμε φτώχεια, μας λέει μια γυναίκα, μητέρα οικογένειας. Στην ξενιτιά δουλέψαμε σκληρά - οι περισσότεροι σε εστιατόρια αλλά και σε εργοστάσια - από «πιατάς» μετά από χρόνια άνοιγες εστιατόριο... Εγώ, σε ηλικία δεκαεξίμισι χρόνων έφυγα και δούλεψα σε εργοστάσιο με γουναρικά. Εκανα όλες τις δουλιές, μάθαινα γρήγορα. Υστερα πήγα σε άλλο εργοστάσιο, δούλεψα αλυσίδα... Πέντε χρόνια εργάστηκα έτσι, στα 18 μου ήμουν παντρεμένη. Αποκτήσαμε τρία παιδιά. Πηγαίναμε βάρδιες στη δουλιά με τον άντρα μου, αργότερα όταν έφευγα έδινα οδηγίες στα παιδιά να μην ανοίξουν σε κανέναν και τους τηλεφωνούσα συνεχώς να δω τι κάνουν. Ανησυχούσα με την εγκληματικότητα. Δούλεψα και σε σούπερ μάρκετ. Μετά τη δουλιά βοηθούσα τον άντρα μου - σε κάποια φάση που πουλούσε λουκάνικα στο δρόμο. Ανοιξε δική του πιτσαρία, εγώ στο ταμείο. Ημουν έγκυος στο μήνα μου και όταν δεν είχε δουλιά έγερνα σε μια γωνιά και ψιλοκοιμόμουν: «Δεν αντέχω άλλο» έλεγα στον άντρα μου. Εναν που μπήκε μέσα να ληστέψει του μάγκωσα τα δάχτυλα με το συρτάρι του ταμείου... και δεν ήταν η πρώτη φορά που γινόταν απόπειρα ληστείας... Αναγκάστηκα να σταματήσω τη δουλιά όταν αρρώστησε η πεθερά μου...

Σήμερα τα δυο από τα τρία παιδιά μας βρίσκονται στην Αμερική... Πολλοί νέοι, με την ανεργία, ξαναγυρίζουν στην ξενιτιά».

...Ερείκουσα, Μαθράκι, Οθωνοί, είναι τα τρία Διαπόντια νησιά που σχηματίζουν μεταξύ τους ένα τρίγωνο. Τεσσεράμισι περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα η Ερείκουσα, τρία το Μαθράκι, κάπως μεγαλύτεροι και πιο ορεινοί οι Οθωνοί. Τα δύο πρώτα εύκολα τα περπατάς με τα πόδια. Σαράντα λεπτά απέχουν μεταξύ τους και συνήθως τα καραβάκια που έρχονται από το Σιδάρι ή από τον Αγιο Στέφανο της Κέρκυρας, αφήνουν τους επισκέπτες για λίγες ώρες ίσα ίσα να κάνουν μπάνιο στις τεράστιες παραλίες. Πιο βορειοδυτικό νησί η Ερείκουσα, με πλούσια βλάστηση, πιο αραιοκατοικημένο στα παράλια το Μαθράκι - δεν μπορεί καν να μιλήσει κανείς για οικισμό, αλλά για λίγα σπίτια μαζί με δυο τρία μικρά ξενοδοχεία και το γραφικό εστιατόριο - καφενείο στο λιμάνι. Ακόμα πιο απομακρυσμένοι οι Οθωνοί, 14 ναυτικά μίλια από την Κέρκυρα, με απόκρημνους βράχους, πράσινο και μικρές αμμουδιές - ανάμεσά τους και αυτή της «Καλυψούς», στο πίσω μέρος του νησιού. Ολα τα Διαπόντια αποτελούν ξεχωριστές κοινότητες και διαθέτουν αγροτικά ιατρεία. Οι Οθωνοί διαθέτουν λιμενικό σταθμό και φάρο, η Ερείκουσα ελικοδρόμιο για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, οι μόνοι μήνες που μπορεί να μιλήσει κανείς για τουρισμό είναι ο Ιούλης και ο Αύγουστος. «Φέτος, όπως και παντού, η κίνηση ήταν πιο περιορισμένη από πέρσι. Στην Ερείκουσα, στο Δημοτικό Σχολείο φοιτούν σήμερα μόνο δύο παιδιά» θα μας πει η κα Σταυρούλα Κατέχη, που διευθύνει το μοναδικό ξενοδοχείο του νησιού. Αντιπρόεδρος, παλιότερα, της κοινότητας μας μιλά σαν άνθρωπος, που έχει ζήσει στο πετσί του τα προβλήματα του νησιού, το πονάει. «Είμαστε, λέει με πίκρα, ακριτικά νησιά κι όμως τα ξενοδοχεία τα φορολογούν όπως τα μεγάλα ξενοδοχεία σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Αυτό που προέχει είναι να φτιαχτούν τα λιμάνια μας, ώστε να μπορούν να προσεγγίσουν υδρόπτερα, κάτι που θα διευκολύνει την τουριστική ανάπτυξη των Διαπόντιων».

Καταπράσινο το νησί, με ωραίους κήπους, οπωροφόρα και δάση. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η καθαριότητα που επικρατεί παντού! Πού οφείλεται η οργιαστική βλάστηση; Μα, στις πολύ συχνές βροχοπτώσεις. Ο καθένας έχει πηγάδι με τη δική του γεώτρηση...

Εδώ, σ' αυτό το βορειότερο νησάκι των Διαπόντιων, μια χρυσή αμμουδιά πάνω από ένα χιλιόμετρο ξεκινάει από το λιμάνι, «το πόρτο», και αγκαλιάζει την παραλία. Μια άλλη θαυμάσια αμμουδιά βρίσκεται στην ακτή Μπραγκίνι, στο πίσω μέρος του νησιού, όπου η βλάστηση φτάνει σχεδόν μέχρι τη θάλασσα. Στο δάσος ψηλά ζούσαν κάποτε πλήθος αγριοκούνελα, αλλά οι κυνηγοί τα εξολόθρευσαν. «... Κουνέλια Ερείκουσας», έβλεπες κάθε μέρα στα κρεοπωλεία της Κέρκυρας... Εντυπωσιάζει η γεωλογική εμφάνιση του νησιού: Εδώ κάποτε οι γυναίκες για να χτίσουν το σπίτι τους, φορτώνονταν τις πέτρες που έβγαζαν οι άντρες με το δυναμίτη από το λόφο «Κάτεργο». Για να τις μεταφέρουν φορούσαν μια πετσέτα στο κεφάλι, τον «ποδολό» κι ύστερα έπαιρναν το μακρύ δρόμο μέχρι τον τόπο όπου θα στέριωναν το σπίτι τους βδομάδες. Περπατούσαν μήνες ολόκληρους. Ηταν η εποχή που οι γυναίκες φορούσαν συχνά μαύρα, γιατί το κύμα είχε καταπιεί τον άνθρωπό τους... Τότε, το «Φύκι» ήταν το λιμανάκι του νησιού στη δυτική ακτή. Ενα λιμανάκι που, εγκαταλειμμένο σήμερα στην ερημιά του, δέχεται μόνο ρομαντικούς επισκέπτες, κυρίως τα δειλινά...

Από εκείνη την εποχή ίσως και η μεγάλη πέτρινη σφαίρα, πελεκημένη στο χέρι, που είδαμε στην είσοδο του ξενοδοχείου «Ερείκουσα». Με περίμετρο δύο μέτρα και βάρος γύρω στα 280 κιλά χρησίμευε στο παρελθόν - όπως και άλλες παρόμοιες πέτρες - για να ξεχωρίζει τα όρια των ιδιοκτησιών, αφού δεν ήταν εύκολο να μετακινηθεί.

Στην Ερείκουσα είχαμε έρθει από το Σιδάρι με το καραβάκι «Νέαρχος». Φεύγουμε με τον «Αλέξανδρο» που έρχεται στα Διαπόντια από την πόλη της Κέρκυρας και είναι το πιο μικρό και χαριτωμένο φέρι μποτ που έχουμε δει ποτέ. Πλησιάζοντας στο Μαθράκι, το μικρότερο από τα Διαπόντια, εντυπωσιάζει η τεράστια παραλία του, μήκους ενάμισι χιλιομέτρου, που περιβάλλει την ανατολική πλευρά του νησιού, αμμουδιά φαρδιά με χρώμα κοκκινόχρυσο. Αριστερά, όπως πλησιάζουμε το μικρό γραφικό λιμάνι ένα μικροσκοπικό νησάκι, ο Διάπλους. Πολύ κοντά του δύο βράχοι: Ο θρύλος θέλει να είναι το καράβι και η βάρκα πειρατών που προσπάθησαν να κλέψουν το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και πέτρωσαν. Σκούρο πράσινο το Μαθράκι - με τα κυπαρισσοειδή και τις ελιές να κυριαρχούν μπορεί να γίνει η ευτυχία του ησυχαστή: Ψάρεμα και πορείες στην ακρογιαλιά την απέραντη, αλλά και στον ορεινό δρόμο που ενώνει τους δύο συνοικισμούς του νησιού. Την «Ανω Πάντα» και την «Κάτω Πάντα». Καταπράσινα δάση, όπως και στην Ερείκουσα, νερά μοβ, γαλάζια, πράσινα, εκπληκτικής διαφάνειας. Η βλάστηση φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Μόνο που στη θάλασσα τα ψάρια έχουν λιγοστέψει δραματικά. Να φταίει μόνο η υπεραλίευση με μέσα που καταστρέφουν το γόνο - ακόμα και σε εποχές που το ψάρεμα απαγορεύεται;

Ισως όμως δεν είναι μόνο η υπεραλίευση που ευθύνεται για τη μείωση των ψαριών. Αντρες και γυναίκες μας είπαν ότι την εποχή του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία ακούγανε κάθε νύχτα τους βομβαρδισμούς και ότι αεροπλάνα του ΝΑΤΟ άδειαζαν το φορτίο τους στη θάλασσα πριν φτάσουν στις ακτές τις Ιταλίας. Λένε, μάλιστα, ότι είχαν έρθει με τα καράβια του ΝΑΤΟ και έκαναν έρευνες στο βυθό μέσα στη νύχτα... στις πιο βόρειες περιοχές. Οι ναυτικοί στο μαγαζί του κυρ- Κώστα, στο λιμάνι, μιλάνε για παλιές ιστορίες της θάλασσας και της ξενιτιάς, όπως και οι ναυτικοί στην Ερείκουσα. «Ημαστε ενενήντα παιδιά όταν πήγαινα στο σχολείο, εδώ, μας λέει ο ίδιος. Σήμερα κανένα παιδί δεν πηγαίνει σχολείο. Εκλεισε...».

Δύσκολη η ζωή για τους κατοίκους που πηγαινοέρχονται στην Κέρκυρα, παράδεισος για τους λίγους τυχερούς τουρίστες η επίσκεψη στα Διαπόντια. Με τον «Νέαρχο» είχαμε έρθει, με τον «Πήγασο» επιστρέφουμε στον Αγιο Στέφανο της Κέρκυρας - περνώντας πρώτα και κάνοντας στάση στους Οθωνούς. Νησί λιγότερο ήμερο από τα προηγούμενα, με ψηλότερες κορυφές και γωνιές που σε προκαλούν να τις ανακαλύψεις. Ομως, η θάλασσα δυναμώνει και φεύγεις «διψασμένος». Μια άλλη φορά.