Ο καπιταλισμός απέτυχε... Ζήτω ο καπιταλισμός! Σ' αυτήν τη φράση, συνοψίζεται η παρέμβαση του - γνωστού και από το βιβλίο του «Το τέλος της Εργασίας» - οικονομολόγου Τζέρεμι Ρίφκιν, στο διεθνές συνέδριο για την απασχόληση, που οργάνωσε χτες η Ελληνική Προεδρία, με τη συμμετοχή υπουργών, στελεχών της Κομισιόν, εκπροσώπων των «κοινωνικών εταίρων» και κρατικών λειτουργών. Στο συνέδριο, ενώ, από τη μια, επιβεβαιώθηκε η προσήλωση των εκπροσώπων της ΕΕ, αλλά και των λεγόμενων κοινωνικών εταίρων στη στρατηγική της Λισαβόνας, στην επέκταση, δηλαδή, των νέων μορφών ευελιξίας και υποαπασχόλησης, από την άλλη, εκφράστηκε η βαθιά ανησυχία των ηγετικών της κύκλων, για την πορεία της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, «ενόψει του πολέμου, των παγωμένων επενδύσεων, αλλά και των δημοσιονομικών προβλημάτων που διαπιστώνονται σε μεγάλες χώρες της Ευρώπης», όπως χαρακτηριστικά σημείωσε η επίτροπος Α. Διαμαντοπούλου.

Η τελευταία, αφού παρουσίασε αναλυτικά τους στόχους της αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Απασχόλησης (ΕΣΑ ), που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τις πολιτικές «ενεργητικής γήρανσης», δηλαδή την αύξηση του πραγματικού εργάσιμου χρόνου κατά πέντε χρόνια, την «προσαρμοστικότητα στο νέο περιεχόμενο εργασίας», την «ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος» κλπ., δεν παρέλειψε να χαρακτηρίσει αυτό το μοντέλο, το μοντέλο των 14 και πλέον εκατομμυρίων καταγεγραμμένων ανέργων, ως «παράδειγμα διεθνούς πολιτικής για την απασχόληση»..!

Το «νόημα της πλήρους απασχόλησης» επιχείρησε να δώσει ο υπουργός Εργασίας, Δ. Ρέππας, ο οποίος σημείωσε ότι «αυτό δεν μπορεί να είναι ίδιο με εκείνο της δεκαετίας του 1960». Ουσιαστικά, δηλαδή, αναγνώρισε ότι πλέον η ΕΕ δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη σταθερή εργασία, κάτι, άλλωστε, που δεν το έδωσε ο καπιταλισμός ούτε στην προαναφερθείσα περίοδο. Ομως, γίνεται φανερό ότι οι κυρίαρχοι κύκλοι της ΕΕ έχουν εγκαταλείψει προ πολλού το καθεστώς της σταθερής εργασίας και προωθούν απροκάλυπτα το μοντέλο της υποαπασχόλησης.

Με το γνωστό διφορούμενο λόγο του - γνωστό πλέον σε τέτοιου είδους ακροατήρια -, εμφανίστηκε ο Χρ. Πολυζωγόπουλος, πρόεδρος της ΓΣΕΕ. Ενώ, δηλαδή, στα λόγια «κατηγόρησε» τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, που ανάγει σαν κύρια συνιστώσα την ανταγωνιστικότητα μέσω της προώθησης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και της μείωσης του εργατικού κόστους, πρότεινε ως απάντηση τη διαμόρφωση μιας άλλης πολιτικής με κοινωνικά χαρακτηριστικά, στα πλαίσια, όμως, της κυρίαρχης πολιτικής που ασκεί η ΕΕ.

Τις «αυταπάτες» που προσπαθεί να καλλιεργήσει ο Χρ. Πολυζωγόπουλος στους εργαζόμενους διέλυσε με την ομιλία του ο Ο. Κυριακόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒ. Ο εκπρόσωπος των βιομηχάνων έκανε καθαρό ότι το καθεστώς της μεγαλύτερης ευελιξίας είναι αναπόφευκτο και πως αυτό «ξεπερνά τα υπάρχοντα θεσμικά και κανονιστικά πλαίσια». Ως εκ τούτου, τάχτηκε αναφανδόν υπέρ νέων μέτρων, που θα επιτρέπουν μια διαφορετική «διαχείριση του χρόνου εργασίας», αλλά και ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι έτοιμοι να αλλάζουν συχνά εργοδότες ή επάγγελμα. Δε δίστασε, μάλιστα, να δώσει και μαθήματα γλωσσολογίας, λέγοντας «η ευελιξία είναι μια πλούσια λέξη». Θα προσθέταμε: Τόσο πλούσια, ώστε να κάνει τους πλούσιους ακόμα πλουσιότερους.

Τέλος, ζήτησε τη διαιώνιση της πολιτικής της σκληρής λιτότητας, γι' αυτό η κυβέρνηση θα πρέπει να ακολουθήσει μια πολιτική μισθών, που να ευνοεί την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, δηλαδή να ακολουθήσει μια πολιτική παραπέρα μείωσης της τιμής της εργατικής δύναμης.

Την πλήρη χρεοκοπία του αγγλοσαξονικού μοντέλου στην απασχόληση υπογράμμισε στην ομιλία του ο Τζ. Ρίφκιν, που επικοινώνησε με τους συνέδρους μέσω τηλεδιάσκεψης. Με στοιχεία για την πραγματική κατάσταση της αμερικάνικης οικονομίας και της αγοράς εργασίας, ο γνωστός οικονομολόγος απομυθοποίησε το «αμερικανικό θαύμα». Και ενώ υποστήριξε ότι και για την Ευρώπη η απάντηση στην ανεργία δεν είναι η μεγαλύτερη ευελιξία, εντούτοις η συνταγή που πρότεινε παραπέμπει σε έναν καπιταλισμό, όπου τις θέσεις εργασίας θα τις δώσει η λεγόμενη «κοινωνική οικονομία»..! Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες δεν μπορούν να απορροφήσουν τις νέες μάζες ανέργων που δημιουργούνται από τη χρήση των νέων τεχνολογιών στους δύο βασικούς τομείς, γι' αυτό ευκαιρίες για δουλιά μπορεί να δώσει «ο τεράστιος χώρος της μη κερδοσκοπικής απασχόλησης», δηλαδή ο «τρίτος τομέας» της αναψυχής, της αλληλεγγύης, των κοινωνικών σχέσεων και του πολιτισμού. Επί της ουσίας, ο τρίτος λεγόμενος πυλώνας της οικονομίας δεν είναι καινούριος, ήδη αναπτύσσεται στην Ευρώπη, ενώ στην αναθεωρημένη ΕΣΑ, προβλέπεται η ενίσχυση της «κοινωνικής οικονομίας», μέσα από τη «σύνδεση απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας», όπου, βέβαια, οι εργαζόμενοι θα αμείβονται με ένα ελάχιστο εισόδημα, χωρίς να απολαμβάνουν τα εργασιακά δικαιώματα που πρέπει.

Αφού υποστήριξε ότι η λύση δεν είναι η «ευελιξία», τάχθηκε υπέρ της μείωσης του χρόνου εργασίας στις 35 ώρες και αργότερα στις 30 ώρες. Ομως, έθεσε αυτήν τη μείωση του χρόνου εργασίας, υπό την προϋπόθεση φοροαπαλλαγών στις επιχειρήσεις. Ειδικότερα δε, υποστήριξε ότι για να μπορούν να διαθέτουν οι επιχειρήσεις το απαραίτητο εργατικό δυναμικό όταν τους χρειάζεται, αυτό μπορεί να γίνεται, αν μέσα από τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου, θα καλύπτεται ένα ελάχιστο αναγκαίο εισόδημα για τους εργαζόμενους, για το χρόνο που δε θα εργάζονται, αλλά και οι ανάλογες κοινωνικές παροχές, όπως η κοινωνική ασφάλιση και τα επιδόματα.

Επί της ουσίας και πέρα από τις αντιφάσεις του προτεινόμενου μοντέλου, ο γνωστός θεωρητικός του «τέλους της εργασίας» σε ένα πράγμα επιμένει: Να μη δοθεί τέλος στο καπιταλιστικό σύστημα. Οι προτάσεις του κινούνται στα πλαίσια αυτού του συστήματος, αλλά επειδή δεν μπορεί να αγνοήσει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, τα επικαλείται για να προωθηθούν ορισμένες μεταρρυθμίσεις, πάντα μέσα στα όρια του καθεστώτος εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας.

Αν κάτι έχει σημασία να υπογραμμιστεί από αυτήν την παρέμβαση, είναι η εικόνα που μετέφερε για την πραγματική κατάσταση στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ, όπου, λόγω των ευέλικτων μορφών εργασίας, των χαμηλών μισθών, ενώ η ανεργία εμφανίζεται ότι στις ΗΠΑ είναι 4%, στην πραγματικότητα φθάνει στο 10%. Και ακόμα ότι περίπου το 5% του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ βρίσκεται στη φυλακή, καθώς εργαζόμενοι οδηγούνται στην εγκληματικότητα λόγω της αυξημένης ένδειας. Μάλιστα, όπως σημείωσε, δύο εκατομμύρια εργαζόμενοι οριστικά εγκατέλειψαν τις αγορές εργασίας, αποθαρρυμένοι από τους όρους που δημιουργήθηκαν, με αποτέλεσμα να μην περιλαμβάνονται στις στατιστικές της ανεργίας.