Στην εκπνοή τ' Αυγούστου, με αρκετή ζέστη και έναν εντελώς διαφορετικό αέρα από την ιδιαίτερη πατρίδα μας, επισκεφτήκαμε το Λαογραφικό - Ιστορικό Μουσείο Αγίου Κηρύκου. Λιτό εξωτερικά, κάπως παληά η βαφή του, με ελάχιστα ξεφτίσματα στους σοφάδες από τους αέρηδες και την αλμύρα της θάλασσας και με την πόρτα της κεντρικής εισόδου μισάνοιχτη με μια καρέκλα, σ' έμπαζε μέσα σε μια ιδιότυπη κινηματογραφική σκηνή της cinecitta του '50. Μια συμπαθέστατη κυρία μας υποδέχεται, που το στόμα της στάζει μέλι από την ευγένεια και τη γλύκα -ίδιον των πιο μεγάλων κυρίως Ικαριωτών, ενθυμούμενος την μακαρίτισσα τη θεία μου, Ισαβέλλα Δεμπόν, το γένος Μούγιαννη, που όταν με αποκαλούσε «γιόκα μου», «έλιωνες» από τη γλύκα των λέξεών της - η οποία μας καλωσορίζει και μας λέει δυο λόγια για το τι πρόκειται να δούμε στο Μουσείο, αφήνοντάς μας να το περιδιαβούμε με την ησυχία μας.

Ετσι, το πρώτο έκθεμα, στο έμπα του Μουσείου, ένας παληός αποστακτήρας, με τα τέσσερα τμήματά του, τον λέβη, τον άμπικα, τον αυλό και το ταγάρι, δηλ. τον ψυκτήρα, τραβάει αμέσως την προσοχή μας μένοντας με το στόμα ανοιχτό κυριολεκτικά, αφού οι δωρητές είναι τα αδέρφια Βάλια και Λεωνίδας Δραγατάκης. Δηλ. τα παιδιά του ΕΑΜίτη συνθέτη, της Εθνικής μας Σχολής, Δημήτρη Δραγατάκη (1914-2001), από την Πλατανούσα της Ηπείρου, γενέτειρα και του ΕΛΑΣίτη αγωνιστή της Εθνικής μας Αντίστασης, ποιητή, λογοτέχνη, θεατρικού συγγραφέα και κριτικού, Γιώργου Κοτζιούλα (1909-1956) ο οποίος μάλιστα οργάνωσε και διηύθυνε (1943-45) το ιστορικό καλλιτεχνικό τμήμα της VIIΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου και, κατόπιν (1944), την «Λαϊκή Σκηνή», που ήταν ο θεατρικός θίασος με τον οποίο περιόδευσε στην ελεύθερη Ηπειρο παίζοντας πλούσιο ρεπερτόριο φτάνοντας στις μέρες μας ως, θέατρο του Βουνού. Μαζί του φυσικά ήταν κι ο συνθέτης της «Αντίστασης», Αλέκος Ξένος (1912-1995), φτιάχνοντας και διευθύνοντας χορωδίες φαντάρων - ανταρτών και Λαού, στις απελευθερωμένες περιοχές, οι συγγραφείς Βασίλης Ρώτας, Νίκος Καρβούνης κ.ά. Ο δε Δραγατάκης, νυμφευμένος με Ικαριώτισσα, μας έδωσε την «1η Συμφωνία» του αφιερωμένη στη νεολαία της Εθνικής Αντίστασης, γραμμένη στα 1959, για την οποία τιμήθηκε με το 2ο βραβείο στο Διαγωνισμό Σύνθεσης του ΕΙΡ στα 1962 (1ο βρ. δεν δόθηκε). Ολη η στάση ζωής του Ηπειρώτη συνθέτη αντικατοπτρίζει τα ιδανικά ενός αγνού κομμουνιστή, ενός ΕΑΜίτη αγωνιστή, που έκανε τον ιστορικό Γιώργο Λεωτσάκο (1935-2024) να μου εκμυστηρευτεί σε ανύποπτο χρόνο, ότι «εάν στη Νεοελληνική μας Εντεχνη Μουσική υπάρχουν κάποιοι Αγιοι, ένας από αυτούς ήταν σίγουρα κι ο Δραγατάκης, ο οποίος δυστυχώς θα πάρει μαζί του πολλά μυστικά για πρόσωπα και πράγματα από την Κατοχή και τον Εμφύλιο».

Το Μουσείο ήταν ένας χώρος «πνιγμένος» στην ιστορία του τόπου από το 1821 έως το 1945 με εκατοντάδες εκθέματα παντός τύπου και θεματικής. Το όλον (ιδρ. 1966) ήταν μια σκέψη του ιστορικού-αρχαιολόγου, Θεμιστοκλή Κατσαρού. Βρίσκεται στο ισόγειο της 100ετούς Φιλαρμονικής Αγ. Κηρύκου και όπως διαβάζουμε, «απώτερος σκοπός του Μουσείου είναι η απόκτηση, αποδοχή, φύλαξη, καταγραφή, τεκμηρίωση, συντήρηση, έκθεση και προβολή στο κοινό των αντικειμένων των συλλογών του, με στόχο την εκπαίδευση, τη μελέτη και την επιμόρφωση των επισκεπτών του». Και μόνο που στον σκοπό επιδιώκεται και γράφεται η «επιμόρφωση των επισκεπτών του», αξίζει της επίσκεψης μικρών και μεγάλων και στο «εύγε» στη δημοτική αρχή εκλεγμένη με τη «Λαϊκή Συσπείρωση». Ετσι, διδάσκεται ο Λαός, αντίστοιχα με την μουσική στα Επτάνησα και δη στην Κέρκυρα. Τα εκθέματα της καθημερινότητας των γεωργών, της νοικοκυράς και των βρεφών - παιδιών είναι εντυπωσιακά. Συγκλονιστικά παραμένουν τα έργα τέχνης των εξορίστων αγωνιστών κομμουνιστών στα πέτρινα χρόνια, αλλά και οι φωτογραφίες μέσα στον 20ό αι. παραδοσιακών μουσικών συγκροτημάτων.

Οσο για το Αρχείο Παραδοσιακής Μουσικής, δυστυχώς δεν εκτίθεται φυσικά, αλλά καταγράφεται στην ιστοσελίδα http://www.apmi.ikaria.gov.gr/με αποτέλεσμα όλοι να έχουμε δωρεάν πρόσβαση. Πρόκειται για εξαιρετική δουλειά με ιστορικά ηχητικά αποσπάσματα, πάμπολλες φωτογραφίες και επεξηγήσεις και μια ατελείωτη έρευνα και μελέτη της μουσικής της νήσου από το 1900 έως σήμερα, με πανεπιστημιακές πτυχιακές εργασίες φοιτητών να δεσπόζουν και να σε προτρέπουν: «Sempre Studia», δηλ. «να μελετάς πάντα», που πρόκειται για τα δύο -S- του καπακιού του βιολιού.