Ενας εν ενεργεία Κεφαλονίτης γλύπτης που έχει προσφέρει τα μέγιστα στην Κεφαλονιά είναι ο γεννηθείς το 1941 Μεμάς Καλογηράτος, μαζί με τον οποίο περιηγηθήκαμε μερικά μόνο - και μάλιστα κάποια από τα λιγότερα γνωστά - από τα πάνω από 25 γλυπτά και μνημεία του στον δημόσιο χώρο της Κεφαλονιάς, όπου έχει εγκατασταθεί μόνιμα από τη δεκαετία του '80. Πριν αποφασίσει να γυρίσει μόνιμα στο νησί του, έζησε αρχικά στην Πάτρα, όπου μεγάλωσε, λαμβάνοντας τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής δίπλα στον νεορομαντικής και ναζαρηνής τεχνοτροπίας Φάονα, κατά κόσμον Γεώργιο Παπαδημητρίου, ο οποίος έφυγε για ένα διάστημα στην Αμερική, ήδη το 1918, όπως μας πληροφορεί ο Μεμάς. Αργότερα ο Μεμάς μετακόμισε στην Αθήνα και σπούδασε στην ΑΣΚΤ τη δεκαετία του '60, από όπου αποφοίτησε με διάκριση στη σύνθεση, με δάσκαλο τον Θανάση Απάρτη. Εκείνος μεγέθυνε τα γλυπτά του τελευταίου, ο οποίος τα φιλοτεχνούσε σε κλίμακα 1/5 της κανονικής, όπως έκανε με τον γιγάντιο ανδριάντα του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου Σμύρνης στη Νέα Σμύρνη αλλά και με τον φυσικού μεγέθους ανδριάντα του Λασκαράτου στο Ληξούρι. Εχοντας ανοίξει νωρίς σχετικά, τη δεκαετία του '70, το δικό του χυτήριο, υλοποίησε και τις χυτεύσεις του έτερου μεγάλου γλύπτη της περιόδου, Χρήστου Καπράλου. Ο Μεμάς είχε την ατυχία όμως να απολυθεί από τον στρατό μέσα στη χούντα, έχοντας πολιτική δράση στις μεγάλες φοιτητικές διαδηλώσεις τη δεκαετία του '60, με συνέπεια τρεις δημόσιοι διαγωνισμοί που κέρδισε τότε να μην προχωρήσουν. Ακόμα και βραβείο που κέρδισε τότε, σε έκθεση νέων στον Παρνασσό, έγινε από πρώτο βραβείο πρώτος έπαινος, τον οποίο και δεν ενδιαφέρθηκε να παραλάβει καν από τη χούντα. Ετσι, οδηγήθηκε να ανοίξει το δικό του χυτήριο και άρχισε να λαμβάνει αυτόνομα παραγγελίες για γλυπτά στον δημόσιο χώρο. Εκείνος ήταν εξάλλου που μαζί με τον Δημήτρη Γαβαλά μετέφεραν στο μέταλλο τον άγγελο που κοσμεί τον τάφο του Χαλεπά, «του δασκάλου όλων» όπως τον χαρακτηρίζει, γλυπτό από την κάπως άκομψα επονομαζόμενη μετα-λογική του περίοδο, μετά δηλαδή από την πολύχρονη ταλαιπωρία του εγκλεισμού και της περιθωριοποίησής του στο νησί του.

Το πρώτο γλυπτό που προσεγγίσαμε μαζί, πολλά χρόνια μετά την τοποθέτησή του εκεί το 1986, ήταν και το πρώτο που χύτευσε στην Κεφαλονιά, στο αυτοσχέδιο χυτήριό του στο σπίτι - μουσείο που διατηρεί στα Μαζαρακάτα. Η λεπτή και ψηλή γυναικεία μορφή, την οποία συναντούμε και σε άλλα γλυπτά του, συμβολίζει τον βαθύ σεβασμό και τη ζωντανή ιστορική μνήμη, την ολόψυχη ευλάβεια και την ειλικρινή συγκίνηση απέναντι στους αδικοχαμένους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και στα αθώα θύματα της γερμανικής κατοχής. Η σεμνή φιγούρα, κρατώντας με αξιοπρέπεια στο χέρι της το κλαδί δάφνης, δείχνει να αντιστέκεται και η ίδια στο να παραδοθεί στη θλίψη. Το γλυπτό βανδαλίστηκε από αγνώστους, που έριξαν μαύρη και κόκκινη μπογιά, από την οποία έχουν μείνει ελάχιστα υπολείμματα, χωρίς να γίνει οποιαδήποτε παρέμβαση, όπως θέλησε ο γλύπτης. Τα υπόλοιπα γλυπτά που επισκεφτήκαμε στα δύο απογεύματα που είχαμε στη διάθεσή μας φαντάζουν ξεχασμένα κι αυτά από τον χρόνο που πέρασε, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν δείγμα της προηγμένης γνώσης της προσωπογραφίας που έχει κατακτήσει στην τέχνη του ο Μεμάς Καλογηράτος. Στην προτομή του Παναγή Δ. Μαρκεσίνη, ευεργέτη του χωριού των Προκοπάτων, το περιβάλλον έχει αποδώσει ένα άλλο - ίσως πιο ενδιαφέρον από το αρχικό - πρασινωπό χρώμα στην πατίνα του γλυπτού, αυξάνοντας μάλλον τη θετική επίδραση που αυτό ασκεί στον θεατή που το αντικρίζει. Ο Μεμάς φρόντιζε πάντα και για τη βάση των γλυπτών του και - όπου του επιτρεπόταν - και για τον περίβολο του έργου, χαρίζοντάς του έτσι μια αρμονική θέση στο δημόσιο χώρο που το περιβάλλει και το αγκαλιάζει, αν και πολλές φορές ασφυκτικά, όπως στην περίπτωση της προτομής αυτής, όπου το δέντρο έχει σχεδόν καλύψει τη μορφή του απεικονιζόμενου. Οπως και στην προτομή του ευεργέτη Παύλου Μαρινάκη στα Φαρκακλάτα, ή ακόμα στην πιο πρώιμη του αδικοχαμένου σε νεαρή ηλικία από καρκίνο Αποστόλη Μπερδεμπέ στο νεκροταφείο στα Μακριώτικα, ο απεικονιζόμενος έχει και εδώ τη χαρακτηριστική εκφραστική και αξιοπρεπή όψη με την οποία πλάθει ο γλύπτης τα ανθρωποκεντρικά θέματά του. Ο ίδιος άλλωστε μας είπε ότι προτιμά το μέταλλο από το μάρμαρο, ακριβώς γιατί η τεχνική του μετάλλου μπορεί να αποδώσει ακόμα και το αποτύπωμα του γλύπτη στο τελικό αποτέλεσμα. Τελευταίο γλυπτό κεφάλι που θα συναντήσουμε περιηγούμενοι με τον Μεμά είναι εκείνο του Γεράσιμου Παπαδάτου Μπόλου, που απεβίωσε το 1988, στο πανοραμικό νεκροταφείο των Φαρακλάτων. Ο Μεμάς αποδίδει και εδώ με μεγάλη ζωντάνια τα χαρακτηριστικά, μια εκφραστική τάση του προσώπου που αποδίδεται από ελάχιστους γλύπτες με τόση ενάργεια σε προτομές σήμερα. Ο ίδιος είχε θείο έναν από τους καλύτερους φωτογράφους του νησιού, και ίσως γνώριζε και από εκεί τη σημασία και την ιδιαίτερη αξία που έχει το νεκρικό πορτρέτο, ακόμα και στη φωτογραφία. Μια παράδοση με αρχαϊκές καταβολές, με ιδιαίτερη έκφραση στα ζωγραφικά πορτρέτα Φαγιούμ της ελληνιστικής Αιγύπτου, η οποία συνεχίζει μέχρι τις προτομές που τοποθετούν σεβαστικές οικογένειες, όπως αυτές που συναντήσαμε στην περιπλάνησή μας στην Κεφαλονιά, για να τιμήσουν σημαίνοντα για την τρέχουσα συλλογική μνήμη πρόσωπα.

Ο Μεμάς μπορεί να αρνήθηκε, όταν ήταν νέος στην Αθήνα, να κάνει έκθεση στο Παρίσι την οποία του είχε κλείσει τότε στη διάσημη γκαλερί του εκεί ο επιφανής Κύπριος γκαλερίστας Παύλος Πετρίδης, αφήνοντας ανεκμετάλλευτη ίσως μια ευκαιρία για πιο στρωμένη καριέρα, πάλεψε όμως με όλες του τις δυνάμεις και έζησε πάντα από και για την τέχνη του, προσφέροντας στον τόπο του όσο λίγοι αυτό που μόνο η τέχνη μπορεί να προσφέρει, την πνευματική ανάταση που έχουμε όλοι ανάγκη στους χαλεπούς αυτούς καιρούς. Εξάλλου, πέρα από τα γλυπτά του, ανέβασε τραγωδίες στο θέατρο 400 θέσεων που ο ίδιος είχε κατασκευάσει στο Αργοστόλι, βοήθησε στη διενέργεια εικαστικών μαθημάτων, συμβάλλοντας στη δημιουργία εργαστηρίου στη ΝΕΛΕ του Αργοστολίου, Σχολή επιμόρφωσης με σημαντική δράση, και, κυρίως, διατήρησε ένα χυτήριο που κρατάει ζωντανή την αρχαϊκή τεχνική του χαμένου κεριού, πλάθοντας ακόμα και σήμερα με τα ίδια του τα χέρια το κάθε του γλυπτό στο κερί, στο τελευταίο στάδιο πριν την οριστική μεταφορά του στο μέταλλο. Ας ελπίσουμε πως η Ελλάδα δεν θα επαναλάβει τις ασέβειες του παρελθόντος, αφήνοντας μεγάλους γλύπτες, όπως ο Λάζαρος Φυτάλης και ο Δημήτριος Φιλιππότης, να υποφέρουν από τη φτώχεια, βοηθώντας έμπρακτα την άνθιση της δημόσιας γλυπτικής και τη διατήρηση και προστασία της. Ο ίδιος ο Μεμάς, άλλωστε, σε μια αποστροφή του μας περιέγραψε με έμφαση και πικρία, μεταξύ άλλων, τη χαρακτηριστική περίπτωση του Λ. Φυτάλη, φερόμενου και ως συνδημιουργού του βανδαλισμένου ανδριάντα του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε' έξω από το Πανεπιστήμιο, ο οποίος «πέθανε σε μια κουβέρτα έξω από το νοσοκομείο, καθώς δεν τον έβαζαν μέσα. Αυτό ήταν το κράτος, και αυτό είναι ακόμα».