Σάββατο 13 Απρίλη 2024 - Κυριακή 14 Απρίλη 2024
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 31
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Παράξενοι «θερμοί Δίες» συνεχίζουν να εκπλήσσουν τους αστρονόμους

Καλλιτεχνική απεικόνιση του καυτού γίγαντα εξωπλανήτη WASP-47, που περιφέρεται πολύ κοντά στο άστρο του
Καλλιτεχνική απεικόνιση του καυτού γίγαντα εξωπλανήτη WASP-47, που περιφέρεται πολύ κοντά στο άστρο του
Τέσσερις δεκαετίες πριν από την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη, ο αστρονόμος Ο. Στρούβε διατύπωσε τη θεωρία ότι πλανήτες με τη μάζα του δικού μας Δία θα μπορούσαν να περιφέρονται έως και 50 φορές πιο κοντά στο άστρο τους απ' ό,τι η Γη γύρω από τον Ηλιο. Αν υπήρχαν τέτοιοι εξωπλανήτες, θα ήταν δυνατό να εντοπιστούν από τη βαρυτική επίδραση που θα είχαν στο άστρο τους, κάνοντάς το άλλοτε να επιταχύνεται και άλλοτε να επιβραδύνεται λίγο καθώς κινείται μέσα στον Γαλαξία, ή από τη μείωση της φωτεινότητάς του καθώς θα περνούσαν μπροστά του, ως προς τη δική μας θέση παρατήρησης.

Αρχικά η ιδέα αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό. Η κυρίαρχη θεωρία εκείνη την εποχή ήταν ότι οι μεγάλοι πλανήτες σχηματίζονται στο εξωτερικό τμήμα του πλανητικού συστήματος, έξω από τη λεγόμενη γραμμή του πάγου, όπου ο αναπτυσσόμενος πλανήτης μπορεί να βρει διαθέσιμο πολύ παγωμένο υλικό. Θεωρούσαν ότι κάθε πλανητικό σύστημα θα έμοιαζε πάνω - κάτω με το ηλιακό, με τους μικρούς βραχώδεις πλανήτες στο εσωτερικό του μέρος, μέσα από τη γραμμή του πάγου, και τους μεγάλους αεριώδεις πλανήτες έξω απ' αυτή. Αν αυτό ήταν αλήθεια, τότε οι αστρονόμοι θα έπρεπε να συλλέξουν δεδομένα επί δεκαετίες μέχρι να εντοπίσουν έναν εξωπλανήτη, καθώς οι μεγάλοι πλανήτες στη θέση που βρίσκεται ο Δίας χρειάζονται 12 χρόνια για να κάνουν μια περιφορά, που θα μπορούσε να αποκαλύψει τη βαρυτική έλξη ή το κατά τύχη πέρασμα μπροστά από το άστρο, ως προς τη γραμμή παρατήρησης από τη Γη.

Το 1995 όλα άλλαξαν με την ανακάλυψη του 51 Πήγασου β, ενός εξωπλανήτη με τη μισή μάζα του Δία, που έκανε μια περιφορά γύρω από το άστρο του μέσα σε μόλις 4,2 γήινες μέρες, ακολουθώντας τροχιά που ήταν μόλις 10 φορές μεγαλύτερη σε διάμετρο από την ακτίνα του άστρου του. Οι επιστήμονες άρχισαν να διατυπώνουν νέες θεωρίες για το πώς θα μπορούσε να έχει σχηματιστεί ένας τέτοιος «θερμός Δίας». Σύμφωνα με την επικρατέστερη απ' αυτές, αυτοί οι πλανήτες ναι μεν σχηματίζονται έξω από τη γραμμή του πάγου, αλλά αργότερα μεταναστεύουν προς το εσωτερικό, ως αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων με τον πρωτοπλανητικό δίσκο, τον δίσκο υλικών που απομένει μετά τον σχηματισμό του άστρου και από τον οποίο σχηματίζονται στη συνέχεια οι πλανήτες του. Η θεωρία φαινόταν βάσιμη, αφού οι γίγαντες εξωπλανήτες μπορούσαν να σχηματιστούν στην περιοχή όπου υπήρχε πολύ υλικό και στη συνέχεια να πλησιάσουν στο άστρο. Ομως, η πραγματικότητα αποδείχτηκε πιο πολύπλοκη.

Σύντομα ανακαλύφθηκαν δεκάδες και μετά εκατοντάδες εξωπλανήτες με το ίδιο προφίλ: Διάμετρο παρόμοια με αυτήν του Δία και τροχιακή περίοδο λίγων ημερών σε σχεδόν κυκλικές τροχιές. Οταν, όμως, τέθηκε σε λειτουργία το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ», το 2009, διαπιστώθηκε η ύπαρξη εκατοντάδων πολυπλανητικών συστημάτων και ταυτόχρονα το απρόβλεπτο φαινόμενο ότι οι «θερμοί Δίες» ήταν πάντα μοναχικοί. Μια νέα θεωρία διατυπώθηκε για να εξηγήσει το φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτή, οι γίγαντες πλανήτες σχηματίζονται έξω από τη γραμμή πάγου, αλλά μετά τον σχηματισμό τους ένα βίαιο φαινόμενο, όπως το κοντινό πέρασμα ενός άλλου άστρου, τους οδηγεί σε πολύ ελλειπτικές τροχιές. Μέχρι αυτές να εξομαλυνθούν σταδιακά από την απώλεια Ενέργειας του πλανήτη σε κάθε κοντινό πέρασμα στο άστρο του, ο γίγαντας προκαλεί χάος στο πλανητικό σύστημα, εκτοξεύοντας στο Διάστημα τους άλλους πλανήτες, έτσι που τελικά απομένει μόνος του.

Τον Ιούλη του 2015, νέες παρατηρήσεις από το «Κέπλερ» ανέτρεψαν και πάλι τα δεδομένα. Στον WASP-47, εκτός από έναν «θερμό Δία» εντοπίστηκαν και δύο άλλοι πλανήτες: Ενας «θερμός Ποσειδώνας», λίγο πιο έξω από την τροχιά του «θερμού Δία» και ένας βραχώδης πλανήτης λίγο μεγαλύτερος από τη Γη, σε τροχιά πιο εσωτερική από αυτήν του «θερμού Δία». Δεν άργησε να βρεθεί και ένας τέταρτος πλανήτης, ο WASP-47 c, με μέγεθος επίσης σαν του Δία και τροχιά πολύ πιο μακρινή από αυτήν των τριών πρώτων. Πώς επέζησαν αυτοί οι πλανήτες, αν ο «θερμός Δίας» είχε μεταναστεύσει απότομα στο εσωτερικό του συστήματος; Πώς έμεινε στη θέση του ο «ψυχρός Δίας»;

Μια τρίτη θεωρία διατυπώθηκε, σύμφωνα με την οποία ένας «θερμός Δίας» σχηματίζεται σε τρεις φάσεις. Πρώτα οικοδομείται ο πετρώδης πυρήνας του πέρα από τη γραμμή του πάγου, μετά αυτός ο πυρήνας μεταναστεύει προς το εσωτερικό έως την τροχιά του «θερμού Δία» και στη συνέχεια συσσωρεύει υλικό που τον κάνει «θερμό Δία». Τα χρόνια που ακολούθησαν βρέθηκαν και άλλοι τέσσερις «θερμοί Δίες», μέλη πολυπλανητικών συστημάτων. Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν και οι τρεις θεωρίες να εξηγούν η καθεμιά ένα υποσύνολο των περιπτώσεων «θερμών Διών».


Κορυφή σελίδας
Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ