Σάββατο 2 Μάρτη 2024 - Κυριακή 3 Μάρτη 2024
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 35
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ «INTUITIVE MACHINES»
Πρώτη προσεδάφιση σκάφους ιδιωτικής εταιρείας των ΗΠΑ στη Σελήνη

Η στιγμή που το σκάφος αποχωρίζεται από τον πύραυλο φορέα της «SpaceX»
Η στιγμή που το σκάφος αποχωρίζεται από τον πύραυλο φορέα της «SpaceX»
Η επαναφορά των ΗΠΑ στο έδαφος της Σελήνης, για πρώτη φορά μετά την αποστολή «Απόλλων 17» της NASA το 1972, έγινε από ένα μη επανδρωμένο σκάφος ιδιωτικής εταιρείας, την άκατο «Οδυσσέας» της «Intuitive Machines». Στην πρώτη αποστολή της εταιρείας στο φεγγάρι, την IM-1, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της χρηματοδοτούμενης από τη NASA προώθησης του ιδιωτικού τομέα στο Διάστημα και συγκεκριμένα της μεταφοράς φορτίων στην επιφάνεια της Σελήνης, η άκατος «Οδυσσέας» πάτησε στις 22 Φλεβάρη με 5 από τα 6 πόδια της στο σκούρο έδαφος του κρατήρα Μάλαπερτ Α, κοντά στον νότιο πόλο του φυσικού δορυφόρου της Γης. Το έκτο πόδι είχε σπάσει κατά την κάθοδο, με αποτέλεσμα η διαστημοσυσκευή να προσσεληνωθεί μεν ομαλά, αλλά να σταθεί με κλίση. Ηταν η δεύτερη συνεχόμενη αποστολή στο φεγγάρι που αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα, καθώς λειτουργική αλλά γυρτή στο πλάι είχε βρεθεί στο έδαφος της Σελήνης και η ιαπωνική διαστημοσυσκευή SLIM τον Γενάρη.

Συνέπεια της κλίσης της ακάτου ήταν η προβληματική επικοινωνία του «Οδυσσέα» με τη Γη. Για 15 λεπτά μετά την επαφή με το έδαφος, οι ελεγκτές πτήσεις προσπαθούσαν μάταια να επικοινωνήσουν με το σκάφος. Τελικά η επικοινωνία έγινε εφικτή, αλλά με σήμα ασθενές, που δεν επέτρεπε πλήρη ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων. Ομως το σπασμένο πόδι δεν ήταν το μόνο πρόβλημα που αντιμετώπισε η αποστολή. Λίγες ώρες πριν την προσσελήνωση, τα δύο λέιζερ που έφερε ο «Οδυσσέας», ώστε να υπολογίζει την απόσταση από το σεληνιακό έδαφος, χάλασαν. Με ευρηματικότητα και ταχύτητα οι μηχανικοί της εταιρείας στη Γη έφτιαξαν και έστειλαν στο σκάφος μια τροποποίηση του λογισμικού του υπολογιστή του, ώστε στη θέση των ελαττωματικών λέιζερ να χρησιμοποιήσει τα δύο λέιζερ ενός πειραματικού συστήματος πλοήγησης της NASA. Με αυτήν την έννοια, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η προσσελήνωση δεν ήταν απολύτως επιτυχία της «Intuitive Machines», καθώς η ...ευτυχής συγκυρία της ύπαρξης του συγκεκριμένου επιστημονικού φορτίου της NASA ήταν εκείνη που τελικά την επέτρεψε.

Τέχνη

Η διαστημοσυσκευή πάνω από τη Σελήνη, λίγο πριν επιχειρήσει την προσεδάφιση

Intuitive Machines

Η διαστημοσυσκευή πάνω από τη Σελήνη, λίγο πριν επιχειρήσει την προσεδάφιση
Πέρα από τα φορτία της NASA, η IM-1 μεταφέρει και αρκετά φορτία ιδιωτών, μεταξύ των οποίων 125 μικρά γλυπτά του καλλιτέχνη Τζεφ Κουνς και μια ρομποτική κάμερα για λήψη φωτογραφιών «σέλφι» του σκάφους, που κατασκεύασαν σπουδαστές του Αεροναυτικού Πανεπιστημίου Εμπρι - Ριντλ. Δεν πρόκειται για την πρώτη μεταφορά έργων Τέχνης στην επιφάνεια της Σελήνης, καθώς είχαν προηγηθεί άλλες δύο τέτοιες άτυπες μεταφορές, μία με την αποστολή «Απόλλων 12» το 1969 και μια δεύτερη με την αποστολή «Απόλλων 15» το 1971, όταν μαζί με αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των 14 Αμερικανών αστροναυτών και Σοβιετικών κοσμοναυτών που είχαν βρει το θάνατο μέχρι τότε, κατά τη διάρκεια εκτοξεύσεων, είχε αποτεθεί στον σεληνιακό ρεγόλιθο και ένα μικρό αγαλματίδιο του «πεσόντα εξερευνητή του Διαστήματος».

Η αποστολή IM-1 πέτυχε, φυσικά, πέρα από την πρώτη προσσελήνωση ιδιωτικού σκάφους, και την πρώτη προσεδάφιση σε άλλο ουράνιο σώμα. Χρησιμοποίησε για πρώτη φορά κινητήρα υγρού μεθανίου - υγρού οξυγόνου σε προσσελήνωση, ενώ πέτυχε και τη νοτιότερη προσσελήνωση από κάθε άλλη διαστημοσυσκευή. Η άκατος «Τσαντραγιάαν 3» της Ινδίας είχε πατήσει στο έδαφος σε νότιο γεωγραφικό πλάτος 69 μοιρών, που στη Γη θα αντιστοιχούσε σε προσεδάφιση στη Χερσόνησο της Ανταρκτικής, ενώ η IM-1 ακούμπησε σε γεωγραφικό πλάτος 80 μοιρών, το ισοδύναμο με το εσωτερικό της Ανταρκτικής σε μεγάλο βάθος. Η NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες επικεντρώνουν στον νότιο πόλο της Σελήνης, επειδή μερικές αιώνια σκοτεινές περιοχές του περιέχουν πάγο νερού, κρίσιμο πόρο για μακράς διάρκειας παραμονή ανθρώπων στο φεγγάρι. Εκεί αναμένεται να προσεδαφιστεί και η πρώτη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος «Αρτεμις», το 2026.

Πειραματικές αποστολές

Το ένα από τα πόδια του μη επανδρωμένου σκάφους φαίνεται στη φωτογραφία αυτή να έχει σπάσει κατά τη διαδικασία προσέγγισης στο σεληνιακό έδαφος
Το ένα από τα πόδια του μη επανδρωμένου σκάφους φαίνεται στη φωτογραφία αυτή να έχει σπάσει κατά τη διαδικασία προσέγγισης στο σεληνιακό έδαφος
Τα επιστημονικά όργανα της NASA που μεταφέρει ο «Οδυσσέας» θα έστελναν μετρήσεις αυτού του μη εξερευνημένου μέχρι τώρα σεληνιακού περιβάλλοντος, όπου ο Ηλιος ίσα που φαίνεται πάνω από τον ορίζοντα και οι διακυμάνσεις της επιφανειακής θερμοκρασίας είναι μεγάλες. Θα μετρούσαν ακόμα κρίσιμες ραδιοπαρεμβολές που προκαλεί η αλληλεπίδραση του ηλιακού ανέμου (φορτισμένα υποατομικά σωματίδια) με την επιφάνεια της Σελήνης. Είναι άγνωστο ακόμα τι πληροφορίες κατάφερε να στείλει ο «Οδυσσέας» στη Γη πριν διακόψει τη λειτουργία του. Η κλίση του σκάφους μείωσε την ικανότητα των φωτοβολταϊκών του να φορτίζουν τις μπαταρίες του, αλλά τελικά λειτούργησε τις επτά μέρες που ήταν προγραμματισμένο. Οι ελεγκτές πτήσης ελπίζουν ότι όταν περάσει η σεληνιακή νύχτα και ξαναπέσουν πάνω στο σκάφος οι ακτίνες του Ηλιου, αυτό θα επανέλθει σε λειτουργία και θα επικοινωνήσει με τη Γη.

Τον περασμένο Γενάρη η αποστολή «Peregrine 1» της «Astrobotic», η πρώτη του προγράμματος CLPS, εμπορικών πτήσεων στη Σελήνη τις οποίες χρηματοδοτεί η NASA, δεν αποπειράθηκε καν να προσσεληνωθεί, καθώς σε πρώιμο στάδιο της πτήσης είχε σημειωθεί σημαντική απώλεια καυσίμων. Η NASA αναμένει ότι μία στις δύο αποστολές αυτού του προγράμματος θα αποτυγχάνει. Σειρά έχει νέα αποστολή της «Astrobotic», με το ρόβερ «Viper», που θα αναζητήσει πάγο νερού στον νότιο πόλο της Σελήνης. Αργότερα μέσα στο 2024 θα πραγματοποιηθεί η αποστολή IM-2 της «Intuitive Machines», που θα μεταφέρει τρυπάνι για να διερευνηθεί τυχόν ύπαρξη πάγου στο υπέδαφος της Σελήνης. Ολες αυτές οι αποστολές αντιμετωπίζονται από την αμερικανική διαστημική υπηρεσία ως πειραματικές, για τη δοκιμή τεχνολογιών πριν την απόπειρα μεταφοράς υψηλότερης σημασίας φορτίων.


Η άκατος της «Intuitive Machines» γυρτή πάνω στο έδαφος της Σελήνης, σε μια αυτοφωτογράφιση που πρόλαβε να στείλει μαζί με μερικές φωτογραφίες της γύρω περιοχής, πριν αδειάσουν οι μπαταρίες της και πάψει να λειτουργεί
Η άκατος της «Intuitive Machines» γυρτή πάνω στο έδαφος της Σελήνης, σε μια αυτοφωτογράφιση που πρόλαβε να στείλει μαζί με μερικές φωτογραφίες της γύρω περιοχής, πριν αδειάσουν οι μπαταρίες της και πάψει να λειτουργεί

Η πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων αστροναυτών και κοσμοναυτών και το αγαλματίδιο του «πεσόντα εξερευνητή του Διαστήματος», που είχε μεταφέρει η αποστολή «Απόλλων 15»
Η πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων αστροναυτών και κοσμοναυτών και το αγαλματίδιο του «πεσόντα εξερευνητή του Διαστήματος», που είχε μεταφέρει η αποστολή «Απόλλων 15»

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Scientific American», www.nasa.gov


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ