Πρόκειται για μια εμβληματική προγραμματική δέσμευση της κυβέρνησης της ΝΔ. Για πολλούς λόγους.

Αποτελεί πάγια επιδίωξη της αστικής τάξης και βασικό στοιχείο της εκπαιδευτικής πολιτικής της ΝΔ τα τελευταία 30+ χρόνια. Η ΝΔ ποτέ δεν έκρυψε την επιθυμία της να ξεμπερδεύει με το άρθρο 16 και να ανοίξει την αγορά της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Στη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2018 ο ΣΕΒ είχε επίσης ζητήσει ανοιχτά την αναθεώρηση του άρθρου 16 «προκειμένου να διασφαλιστεί η προσφορά πληθώρας άρτιων και αξιόλογων υπηρεσιών εκπαίδευσης. Μεγαλύτερη προσφορά σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες για όλους». Αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί ως εξής: «Προκειμένου να διασφαλιστεί η προσφορά απασχολήσιμων εργαζομένων πολλών κατηγοριών - μεγαλύτερη προσφορά σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες για όλους τους εργοδότες».

Παραδίδει σε επιχειρηματικούς ομίλους άλλο ένα πεδίο με μεγάλους τζίρους και εγγυημένη κερδοφορία. Που οφείλεται στην εγγυημένη πελατεία. Επειδή ακριβώς πρόκειται για κοινωνική ανάγκη - όπως οι μεταφορές (σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι) και η Ενέργεια (παραγωγή και προμήθεια). Αυτό σημαίνει «απελευθέρωση από το κρατικό μονοπώλιο».

Μειώνει τη συμμετοχή της κρατικής δαπάνης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η αλματώδης επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη, δηλαδή η άνοδος των δυνάμεων παραγωγής, απαιτεί και άνοδο του μορφωτικού επιπέδου στον πληθυσμό. Είτε μιλάμε για τεχνολογικό αλφαβητισμό στον γενικό πληθυσμό είτε για υψηλή εξειδίκευση στο εργατικό δυναμικό. Τα αστικά επιτελεία βάζουν στόχους για αύξηση του ποσοστού των πτυχιούχων. Αυτό σημαίνει και μεγαλύτερη δαπάνη - επένδυση κοινωνικών πόρων συνολικά στην εκπαίδευση αλλά και ειδικότερα στην επαγγελματική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο ότι το... μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης στην Παιδεία ξεκίνησε από την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (Ν. 5082/2024), θα συνεχίσει με την Τριτοβάθμια (ν/σ για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια) και θα καταλήξει στη Δευτεροβάθμια (Εθνικό Απολυτήριο) και την Πρωτοβάθμια (Ανοιχτό Σχολείο). Πώς μπορεί όμως να μειωθεί η κρατική δαπάνη και ταυτόχρονα να αυξηθεί η κοινωνική δαπάνη στην Εκπαίδευση; Ενας τρόπος υπάρχει: Με ιδιωτική δαπάνη, με απευθείας χρηματοδότηση από τα νοικοκυριά¹. Δηλαδή με πληρωμή διδάκτρων, τροφείων, μετακινήσεων κ.λπ. από την τσέπη μας. Παρόλο που οι τραγικές ελλείψεις στη φοιτητική μέριμνα αυξάνουν τη δαπάνη αυτή χρόνο με τον χρόνο, και οι σπουδές ενός παιδιού μακριά από το σπίτι του μπορεί και να κοστίζουν ακόμα και 1.000 ευρώ τον μήνα, το άρθρο 16 έχει φρενάρει την επιβολή διδάκτρων στο προπτυχιακό επίπεδο. Η «απελευθέρωση από την κρατική γραφειοκρατία» θα αναγκάσει τα πανεπιστήμια να αναζητήσουν ιδιωτικούς πόρους για τη συνέχιση της λειτουργίας τους: Επενδύσεις και χορηγίες από επιχειρήσεις, εκποίηση περιουσίας, ανάπτυξη εμπορικών προϊόντων έρευνας, δίδακτρα από ντόπιους και ξένους φοιτητές (εκπαιδευτικός τουρισμός).

Η μετατροπή των δημόσιων πανεπιστημίων από αποδέκτες κρατικής χρηματοδότησης σε κερδοφόρες επιχειρήσεις είναι ίσως ο βασικότερος στόχος του νομοσχεδίου. Η σχετική επιχειρηματολογία αναφέρεται στη δυνητική συνεισφορά των πανεπιστημίων (ιδιωτικών και δημόσιων) στο ΑΕΠ και στον δυνητικό ρόλο της χώρας μας ως περιφερειακού κέντρου εκπαίδευσης. Η εξωστρέφεια με όρους εμπορικής πιάτσας και η δημιουργία εκπαιδευτικών πόλων αποτελεί στόχο της στρατηγικής της ΕΕ μέσα από τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης². Το ερώτημα εδώ είναι ποιο είναι το όφελος για την κοινωνική πλειοψηφία; Η εισροή φοιτητικών πληθυσμών θα επιδεινώσει τους όρους ζωής και εργασίας για τους πολλούς, όπως γίνεται με τον τουρισμό. Επιπλέον θα προσανατολίσει τη λειτουργία των πανεπιστημίων στην εξυπηρέτηση των πελατών και όχι των κοινωνικών αναγκών. Αυτό μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για ολόκληρους επιστημονικούς κλάδους αλλά και για την αναπαραγωγή του επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας.

Οι εργαζόμενοι θα αναγκαστούν να χρηματοδοτήσουν άλλη μια ανάγκη τους. Αυτή της εκπαίδευσης και της μετεκπαίδευσής τους. Οχι ως αυταξία αλλά ως απαραίτητο εφόδιο για να μπουν και να παραμείνουν σε μια όλο και πιο σκληρά ανταγωνιστική αγορά εργασίας. Οπως και με τις υπηρεσίες Υγείας (διαγνωστικές εξετάσεις, απογευματινά χειρουργεία επί πληρωμή, αύξηση συμμετοχής στα φάρμακα κ.λπ.), οι εργαζόμενοι θα κληθούν να πληρώνουν όλο και περισσότερα για να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες όχι ανάλογα με τις ανάγκες τους, αλλά ανάλογα με την τσέπη τους. Με «ατομική ευθύνη». Ας είχαν γίνει μεγαλοεπιχειρηματίες και όχι εργάτες... «Ελεύθεροι» ήταν...

Την ίδια στιγμή, τα ίδια αυτά νοικοκυριά καλούνται να σηκώσουν όλο και μεγαλύτερα φορολογικά βάρη. Γιατί;

Γιατί με αύξηση των εσόδων (φόροι) και μείωση των εξόδων (κοινωνικές δαπάνες) προκύπτουν τα πλεονάσματα στον κρατικό προϋπολογισμό και δημιουργείται «δημοσιονομικός χώρος». Ποιον όμως ωφελεί αυτό το ξεζούμισμα από παντού, όταν ο χώρος αυτός δεν χωράει ποτέ τις δικές μας ανάγκες κι όταν διεκδικούμε τη ζωή μας - όπως τώρα οι αγρότες - μας λένε ότι πρέπει να ξύσουν τον πάτο του βαρελιού; Μα, τους επενδυτές, τους τραπεζίτες, τους εφοπλιστές, τους μονοπωλιακούς κολοσσούς. Που τσακώνονται κιόλας μεταξύ τους για το πώς θα μοιράσουν την πίτα που εμείς ζυμώσαμε και ψήσαμε. Κι επειδή δεν τα βρίσκουν με διαπραγματεύσεις, έχουν βγει τα μαχαίρια. Γι' αυτό και η καλή μας ΕΕ επιτρέπει στα κράτη - μέλη να εξαιρούν τις αμυντικές δαπάνες από την εξίσωση των πλεονασμάτων που τρέχουν με σπασμένα φρένα. Δηλαδή θα μας ξεζουμίζουν ΚΑΙ για τη χρηματοδότηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων - όπου η χώρα μας είναι από τους καλύτερους πελάτες.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η δρομολογούμενη εξέλιξη δεν αποτελεί ιδιοκτησία της παρούσας κυβέρνησης - άσχετα αν αυτή έχει κληθεί να την τρέξει στην παρούσα φάση.

Εξυπηρετεί κεντρικές στρατηγικές επιλογές της ΕΕ και αποτελεί μονόδρομο για κάθε καπιταλιστική οικονομία που ετοιμάζεται για νέο γύρο κρίσης, ενώ ηχούν τα τύμπανα του πολέμου.

Γι' αυτό και τα υπόλοιπα κόμματα του ευρωμονόδρομου δεν παίρνουν ξεκάθαρη θέση απέναντι στο νομοσχέδιο. Ζητούν την ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου και λένε ναι στα δίδακτρα (βλ. βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ). Κρύβονται πίσω από την προφανή παραβίαση του άρθρου 16, ενώ στην ουσία συμφωνούν με την άλωση του δημόσιου πανεπιστημίου και ζητούν να μπουν κανόνες στον ανταγωνισμό με τα ιδιωτικά που να ωφελούν το δημόσιο.

Ολα έχουν επιβάλει δίδακτρα (ΕΑΠ, μεταπτυχιακά, ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών), έχουν στηρίξει και υλοποιήσει τη διαδικασία της Μπολόνια, έχουν ψηφίσει τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης στην Ευρωβουλή, είναι υπέρ της επιχειρηματικής λειτουργίας του δημόσιου πανεπιστημίου. Και πια έχουμε εμπειρία: Κανόνες στη ζούγκλα δεν μπαίνουν. Οι νόμοι της αγοράς είναι αμείλικτοι. Από τη στιγμή που θα καταργηθεί και το τελευταίο χαρακτηριστικό της δωρεάν Εκπαίδευσης - η απαγόρευση επιβολής διδάκτρων στα προπτυχιακά - το κόστος σπουδών μόνο θα αυξάνεται, όπως έχει γίνει κι αλλού. Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών θα εξαρτάται από την αγοραστική δυνατότητα του πελάτη. Οι ταξικοί φραγμοί θα γίνουν θεόρατα τείχη για τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας. Οπως έχει γίνει κι αλλού.

Η περασμένη δεκαετία σημαδεύτηκε από τις αντιδράσεις φοιτητών και εργαζομένων σε χώρες της ΕΕ απέναντι στις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις. Τα πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας, της Σκανδιναβίας είναι σήμερα πολύ διαφορετικά σε δομή, οργάνωση και λειτουργία από ό,τι ήταν 20 χρόνια πριν. Είναι πιο εχθρικά προς τις κοινωνικές ανάγκες, προς τους φοιτητές, προς τους εργαζόμενους σε αυτά. Αυτό μαρτυρούν οι μεγάλες κινητοποιήσεις που ξεσπούν κάθε τόσο, με πιο πρόσφατες τις απεργίες των συμβασιούχων διδασκόντων στα αγγλικά πανεπιστήμια, όπου ζουν κι εργάζονται σε άθλιες συνθήκες - προάγγελος για το τι έρχεται και στη χώρα μας. Η ταξική διάρθρωση των πανεπιστημίων έχει αλλάξει εις βάρος των λαϊκών οικογενειών. Ολο και μεγαλύτερο ποσοστό του φοιτητικού πληθυσμού εργάζεται. Τα φοιτητικά δάνεια αυξάνονται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη συζήτηση στη Βουλή του νόμου - πλαισίου της Κεραμέως, ο ΣΥΡΙΖΑ - διά στόματος Φίλη - υπεραμυνόταν του «συμμετοχικού» μοντέλου στη διοίκηση των δημόσιων πανεπιστημίων, σε αντίθεση με το «επιχειρηματικό» της Κεραμέως. Πρόκειται για το μοντέλο διοίκησης που έχει υιοθετηθεί για την ώρα στη Γερμανία. Ο όρος «συμμετοχικό» αναφέρεται στη συμμετοχή παραγόντων της αγοράς στη διοίκηση των πανεπιστημίων, με μεγαλύτερο χώρο για διοίκηση από το ΔΕΠ. Αυτό εννοούν όταν υποστηρίζουν το «δημόσιο αυτοδιοίκητο πανεπιστήμιο». Δεν λένε όχι στη συμμετοχή των επιχειρήσεων στη στοχοθεσία, στις προγραμματικές συμφωνίες, στη διαφοροποίηση των εσόδων, δηλαδή στα δίδακτρα. Δεν λένε όχι στην εμπορική δραστηριότητα, στην επιχειρηματικότητα.

Για να κρυφτεί αυτή ακριβώς η στρατηγική σύμπλευση, παραποιούνται οι έννοιες πρόοδος και συντήρηση. Πρόοδος βαφτίζεται οποιαδήποτε αλλαγή βάλλει ενάντια σε κεκτημένα, όπως το 8ωρο, η σταθερή εργασία, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίες. Δηλαδή κάθε αντιδραστική μεταρρύθμιση που προωθεί τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Συντήρηση χαρακτηρίζεται κάθε προσπάθεια υπεράσπισης δικαιωμάτων όπως η σύνταξη, η δωρεάν Εκπαίδευση, υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας. Με λέξεις όπως αριστεία και συμπερίληψη επιχειρούν να προωθήσουν πλαστές διαχωριστικές γραμμές. Με την επίκληση της αριστείας δεν εννοούν τη συνεχή προσπάθεια βελτίωσης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο αλλά την αποδοχή της εξουσίας των λίγων πάνω στους πολλούς - ο ορισμός της αριστοκρατίας ως πολίτευμα, τι αναχρονισμός... Η συμπερίληψη εκμεταλλεύεται χαρακτηριστικά συγκεκριμένων υποεκπροσωπούμενων ομάδων για να τραβήξει το βλέμμα από τις όλο και πιο έντονες ταξικές διακρίσεις. Απανθρωπιά κι υποκρισία.

Το πραγματικά σύγχρονο και προοδευτικό είναι η δωρεάν, δημόσια εκπαίδευση υψηλού επιπέδου για όλους.

Είναι η σταθερή και μόνιμη δουλειά για όλους σε μια κοινωνία που καμιά και κανείς δεν περισσεύει.

Κι αυτό προϋποθέτει σύγκρουση με τις δυνάμεις που στηρίζουν τον σημερινό δρόμο ανάπτυξης.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. https://www.healthpolicycenter.gr/el/articles/istologio/9-nfographic

2. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1743

Αφιέρωμα στον ζακυνθινής καταγωγής χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό (1894 - 1957) διοργανώνεται από την Τομεακή Επιτροπή Ζακύνθου του ΚΚΕ, στις 10 Μάρτη, ημέρα Κυριακή και ώρα 7 μ.μ., στο ξενοδοχείο «Παλατίνο» στην πόλη της Ζακύνθου.

Η εκδήλωση αυτή της Κομματικής μας Οργάνωσης παραμένει πρωτοπόρα, γιατί τον τιμάμε και συγχρόνως βοηθάμε να συνειδητοποιηθεί το γεγονός ότι ο πολιτισμός παραμένει - στην ουσία του - μια επαναστατική διαδικασία. Με την παρέμβασή του αυτήν το ΚΚΕ αναδομεί τον χρόνο, πλαταίνει το σήμερα και στήνει ένα σκηνικό μνήμης για τον επαναστατημένο άνθρωπο - καλλιτέχνη Γιάννη Κεφαλληνό, ιδιαίτερο Δάσκαλο, καθηγητή της έδρας Χαρακτικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, από το 1931 και διευθυντή της Σχολής από το 1954 μέχρι τον θάνατό του.

Στη δημιουργική και πρωτοπόρα στέγη του Εργαστηρίου του, ο Δάσκαλος με τις τεχνικές και ιδιαίτερες καλλιτεχνικές και ιδεολογικές του φροντίδες θα προσφέρει ένα ασφαλές, προοδευτικό περιβάλλον κατανόησης, που θα χαρίσει απλόχερα στους μαθητές του, ακόμη και σε εκείνες τις τραγικές ιστορικές συνθήκες (πολέμου, Κατοχής, Αντίστασης), την απόλυτη ελευθερία έκφρασης. Αυτό βοήθησε να απογειώσουν και οι ίδιοι τα εκφραστικά τους μέσα και να καταθέσουν στην ελληνική χαρακτική την απόλυτα δική τους σφραγίδα και ταυτότητα. Πολλοί, όντας αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπως η Βάσω Κατράκη, ο Τάσσος (Αλεβίζος) και ο αγαπημένος μαθητής του Κεφαλληνού Γιώργης Βαρλάμος διώχτηκαν ανηλεώς από το κράτος της μισαλλοδοξίας, γιατί συμπορεύτηκαν με το ΚΚΕ και τη λαϊκή πάλη του για κοινωνική απελευθέρωση.

Με την κήρυξη του πολέμου του 1940, ο Κεφαλληνός έθεσε το Εργαστήριό του και τους μαθητές του στην υπηρεσία της μαχόμενης Ελλάδας εκδίδοντας αφίσες με πατριωτικό και αντιστασιακό περιεχόμενο. Τον Ιούλιο του 1942, οι ιταλικές αρχές κατοχής θα τον συλλάβουν μαζί με τρεις μαθητές του, επειδή σε έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών παρουσίασαν έργα εμπνευσμένα από την πείνα.

Μεταπολεμικά, χάραξε μερικές από τις πιο καλαίσθητες σειρές γραμματοσήμων που κυκλοφόρησαν ποτέ από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία. Για παράδειγμα, το γραμματόσημο που είχε ως θέμα τον «Εφηβο του Μαραθώνα» βραβεύθηκε το 1950 ως το ωραιότερο σε όλο τον κόσμο γραμματόσημο της αναμνηστικής έκδοσης και αργότερα ως ένα από τα δέκα ωραιότερα γραμματόσημα της χρονιάς από τη Φιλοτελική Επιθεώρηση Stamp Collector's Annual του Λονδίνου.

Παράλληλα, στη θρυλική πρέσα του Κεφαλληνού θα τυπωθεί από τον Δάσκαλο και τους μαθητές του το μνημειώδες και πρωτοπόρο για την παγκόσμια χαρακτική λεύκωμα «Δέκα λευκές λήκυθοι» του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Το αριστουργηματικό αυτό έργο του θα εκτεθεί στην εκδήλωση της 10ης Μάρτη στη Ζάκυνθο, συγχρόνως με άλλα έργα της συλλογής μας, όπως το λεύκωμα «Το Παγώνι», οι σειρές γραμματοσήμων του, βιβλία που επιμελήθηκε, καθώς και επτά χαρακτικά του έργα.

Τελικά, σήμερα που ο Πολιτισμός εμπορευματοποιείται και τα αντιδραστικά - αστικά καλλιτεχνικά σκουπίδια κυριαρχούν, είναι μονόδρομος η αυτόνομη παρέμβαση του Κόμματος στον Πολιτισμό.

Συνηγορούν τα λόγια του Μπρεχτ: «Σαν διάβασα "Το Κεφάλαιο" του Μαρξ, κατάλαβα τα θεατρικά μου έργα»!

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

-- Ο Κώστας Βάρναλης, ακριβός φίλος του χαράκτη, αναφέρει με συγκίνηση: «Το Σολωμό χωρίς μεταφυσική, τους Σκλάβους Πολιορκημένους (...) τα έγραψα στη Γαλλία, στο χωριό Σεν-Μαρ-λα-Πιλ της Τουραίνης. Εκεί είχε σπίτι ο ξυλογράφος Γιάννης Κεφαλληνός, ο οποίος με φιλοξενούσε κάθε φορά που οι ιδέες μου με τιμωρούσαν για τις αταξίες μου (...) Ποτέ μου δεν έζησα πλουσιότερη πνευματική και υλική ζωή. Το χωριό μας δίπλα στην δεξιά όχθη του Λίγηρα (...) Η Τουραίνη, "ο κήπος της Γαλλίας", η πατρίδα του Ραμπελαί και του Καρτέσιου. Διαβάζαμε τους συγγραφείς της και πίναμε τα κρασιά της».

-- Ο κ. Νίκιας Λούντζης, συγγραφέας, έχει την ευγένεια να παραχωρήσει στην εκδήλωσή μας, για να εκτεθούν, τρία έργα του υπογεγραμμένα με μολύβι, δώρο του Χαράκτη προς τον αδελφικό του φίλο, Ερμάνο Λούντζη, ο οποίος τον φιλοξένησε κατά τη μοναδική επίσκεψή του στη Ζάκυνθο.