ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Το μαρτύριο των ομοεθνών του, καθώς είναι επιζώσα σάρκα από τις ξεσχισμένες σάρκες τους, δεν αναλώνεται σε ειρηνιστικά μηνύματα - ποιήματα. Κυματίζει σαν καταματωμένη σημαία, η οποία δεν πρόλαβε να πλαταγίσει κάτω από τον ανέφελο ουρανό της Μεσογείου. Γιατί, ήδη από το 1948, οπότε χαράζεται το ισραηλινό έθνος-κράτος, τα τέσσερα χρώματά της - το πράσινο, το κόκκινο, το λευκό, το μαύρο - παραμένουν «φυλακισμένα» στην κατοχική σιωπή του μακελάρη-επικυρίαρχου.

Μετά τη βουτηγμένη σε αίμα αθώων αμάχων ίδρυσή του, ο γεννημένος στις 13 Μάρτη του 1941 Μαχμούντ Νταρουίς θα πάρει, σε ηλικία επτά ετών, τον ανηλεή δρόμο της δύστηνης εξορίας. Το χωριό του, Αλ Μπάρουα, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της Δυτικής Γαλιλαίας, ολοσχερώς ισοπεδώνεται από τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις.

Οταν είσαι ακόμη παιδί, μ' ελάχιστες λίγες λέξεις στη γραμματική του πόνου, δεν έχεις προλάβει να συνειδητοποιήσεις ότι δεν έχεις πατρίδα. Εχεις, όμως, νιώσει στο πετσί σου τον άδικο κι αναίτιο εκτοπισμό.

Μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου, καθώς αξημέρωτα ηχούν οι σειρήνες του πολέμου και δεν μπορείς να βρεις ησυχία κάτω από τα σκεπάσματα του κρεβατιού σου, σηκώνεσαι μέσα στον πανικό που ενσπείρει ο απρόσκλητος επισκέπτης - εχθρός με τα ρούχα παραλλαγής.

Είναι το δεύτερο παιδί μιας μουσουλμανικής, σουνιτικής οικογένειας γαιοκτημόνων, με τέσσερις αδελφούς και τρεις αδελφές. Ολη η οικογένεια, μέσα στα ερείπια, ακολουθεί το καραβάνι θλιμμένων και ξεριζωμένων ανθρώπων, που όλων τα μάτια κοιτούν προς τα κάτω, προσπαθώντας να βαδίσουν πάνω στο χώμα της Μέσης Ανατολής, αυτό το αφιλόξενο, αυτό το κατακαμένο.

Ο γειτονικός Λίβανος φαντάζει μία κάποια λύση, αλλά δεν θεραπεύει την πληγή, γιατί ο γενέθλιος τόπος εξακολουθητικά εκπέμπει το σήμα επιστροφής. Ετσι, η οικογένεια Νταρουίς, μετά από έναν χρόνο, με το νυστέρι του νόστου να του ξεσχίζει τα σωθικά, επιλέγει την παράνομη επανεγκατάστασή του.

Αλλά τι τα θέλετε, μέσα σ' έναν χρόνο, το γνωστό κι αναγνωρίσιμο κατοικημένο τοπίο έχει καταστραφεί. Στη θέση του παλαιστινιακού χωριού, έχει χτιστεί ένα κιμπούτς, με Ισραηλινούς εποίκους.

Πλέον, δεν ακούγονται οι πυροβολισμοί, προσωρινά έχουν σιγάσει, αλλά τι να το κάνεις, όταν το δωμάτιο της παιδικής σου ηλικίας έχει χαθεί διά παντός. Ομως, ο Μαχμούντ διαθέτει ταλέντο, βγαλμένο κατευθείαν από το ορυχείο της αραβικής ποίησης. Πρέπει να σκάψει βαθιά για να βγάλει το μέταλλο, το πολύτιμο του στίχου.

Γι' αυτό περνάει από τη σπουδή, που χωρίς αυτή δεν διαμορφώνεται ο μετέπειτα εθνικός ποιητής, ωστόσο του μαθαίνει την αλφαβήτα της επικοινωνίας, στον συγκεκριμένο γεωπολιτικό χώρο. Πάντα, υπό το φάσμα της σύλληψής του από τις πανταχού παρούσες ισραηλινές αρχές. Την πρωτοβάθμια μάθηση, στα εβραϊκά, την ολοκληρώνει στο Νταρ Αλ Ασαντ και τη δευτεροβάθμια στο Καφρ Γιασίφ.

Ο επόμενος σταθμός είναι η Χάιφα, η μεγάλη πόλη, όπου δοκιμάζεται η δυναμική της ποίησής του. Ετσι, στα 1960, στα δεκαεννιά του χρόνια, δημοσιεύει την πρώτη ποιητική συλλογή του, «Πουλιά χωρίς φτερά», και τέσσερα χρόνια αργότερα, διεθνώς αναγνωρίζεται ως η φωνή της παλαιστινιακής αντίστασης, χάρη στο ποίημα «Δελτίο ταυτότητας», που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Φύλλα Ελιάς».

Πρόκειται για έναν μονόλογο, που τον λέει ένας εργάτης λατομείου, ο οποίος απευθύνεται σ' έναν Ισραηλινό αξιωματικό, πιθανότατα σε έλεγχο για το πέρασμα από κάποιο απαγορευμένο σημείο ή μετά τη σύλληψή του και την κράτησή του, σε αστυνομικό τμήμα. Ας το παραθέσουμε ολόκληρο:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Γράψε. Είμαι Αραβας. Αριθμός ταυτότητας: πενήντα χιλιάδες. Τα παιδιά μου είναι οχτώ. Το ένατο θα 'ρθει μετά από το καλοκαίρι. Θυμώνεις;

...

Γράψε. Είμαι Αραβας. Δουλεύω με τ' αδέλφια μου του μόχθου σ' ένα νταμάρι, τα παιδιά μου είναι οκτώ, τραβάω από την πέτρα τα ρούχα, το ψωμί και τα βιβλία τους, αλλά στην πόρτα σου δε ζητιανεύω. Θυμώνεις;

...

Γράψε. Είμαι Αραβας. Ονομα δίχως τίτλο, υπομονετικός σ' ένα τόπο που βράζει, οι ρίζες μου αγκυροβόλησαν πριν απ' τη γέννηση του χρόνου, πριν απ' των αιώνων το ξετύλιγμα, πριν από τις ελιές κι από τα κυπαρίσσια και πριν φυτρώσει το χορτάρι. Ο πατέρας μου απ' τη φαμίλια είναι τ' αλετριού, ο παππούς μου αγρότης δίχως αξίωμα, το σπίτι μου καλύβα από καλάμια. Ονομα είμαι δίχως τίτλο.

...

Γράψε. Είμαι Αραβας. Το χρώμα των μαλλιών μου είναι μαύρο, το χρώμα των ματιών μου καστανό. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μου: κεφίγιε πάνω στο κεφάλι μου, σκληρή να 'ναι σαν πέτρα η παλάμη μου που γρατζουνάει όποιον την αγγίζει, ό,τι αγαπάω για φαΐ είναι το θυμάρι και το λάδι. Η διεύθυνσή μου: χωριό απόμακρο και ξεχασμένο, δίχως ονόματα οι δρόμοι του κι όλοι οι άντρες του στο νταμάρι και στο χωράφι. Θυμώνεις;

...

Γράψε. Είμαι Αραβας. Λήστεψες τ' αμπέλια των προγόνων μου και τα χωράφια που τα δούλευα με όλα τα παιδιά μου. Δεν άφησες στους απογόνους μου παρά αυτές τις πέτρες. Μήπως θα τις πάρει η κυβέρνησή σας όπως λένε; Λοιπόν, Γράψε στην αρχή της πρώτης σελίδας: εγώ δεν μισώ τους ανθρώπους, κανέναν δεν κλέβω, μα αν πεινάσω τρώω τη σάρκα του σφετεριστή μου. Φυλάξου. Από την πείνα μου φυλάξου κι απ' την οργή μου.

(Επιμέλεια μετάφρασης: Καμάλ Κατάν, «Ποιείν» / Poiein.gr)

Μετά το πέρας των σπουδών του, ο Μαχμούντ Νταρουίς άρχισε να δημοσιεύει σε προοδευτικά έντυπα, όπως τα «Αλ Τζαντίντ» και «Αλ Φατζρ». Το 1961, προσχωρεί στο τότε παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα του Ισραήλ, έχοντας ενεργό ρόλο, στην έκδοση της αραβόφωνης εφημερίδας του «Αλ Ιτιχάντ» («Η Ένωση»). Για αυτή την πολιτική επιλογή του, συνυφασμένη με την προλεταριακή επανάσταση, την υπεράσπιση της διεθνιστικής ταυτότητας και την παγκόσμια αλληλεγγύη, κατ’ επανάληψη συλλαμβάνεται και φυλακίζεται.

(Συνεχίζεται)

ΥΓ. Ποιο φίδι γύρω από το σώμα περιστρέφεται / Γύρω από το δικό μου σώμα τυλίγεται / Ξετυλίγεται με πνίγει αγκαλιαζόμαστε / Χλαίνες ξεσχισμένες κι ακόμη αργεί / Ο χειμώνας κι όμως όλοι με την / Κοιλιά σερνόμαστε με άκρα κομμένα / Στο φώσφορο τυφλωνόμαστε απάτριδες

(Συνεχίζεται)