Από την πρόσφατη υπογραφή της τουρκολιβυκής συμφωνίας

Βασικό θέμα στην επίσκεψη Στόλτενμπεργκ εμφανίζεται η επιτάχυνση της ένταξης των Σουηδίας - Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ (η Ουγγαρία και η Τουρκία δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα την επικύρωση του σχετικού συμφώνου), ωστόσο το αλισβερίσι για τη συμβολή της Αγκυρας στην «αντιμετώπιση» της Ρωσίας γενικά, αλλά και ειδικά στη «διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού» της Ευρώπης είναι ευρύτερο, «αγγίζοντας» και τις διευθετήσεις σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή.

Την ένταση άλλωστε των σχετικών διεργασιών ήρθαν να επιβεβαιώσουν και οι αντιδράσεις σε ό,τι αφορά την ομόφωνη απόφαση που ενέκρινε την Παρασκευή το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ για την επικύρωση διορισμού του ειδικού απεσταλμένου του διεθνούς οργανισμού στη Λιβύη, Σενεγαλέζου διπλωμάτη Αμπ. Μπαθίλι, την ανανέωση της αποστολής του ΟΗΕ στη χώρα για 12 μήνες (ως τον Οκτώβρη του 2023). Η απόφαση κάνει λόγο για την ανάγκη ενοποίησης των δύο παράλληλων κυβερνήσεων με σκοπό τη διεξαγωγή εκλογών στη χώρα στο πλαίσιο του λεγόμενου πολιτικού «οδικού χάρτη», ενώ σε άλλα σημεία της απευθύνεται έκκληση σε όλους τους λιβυκούς φορείς για υπαγωγή όλων των κοιτασμάτων της χώρας στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία, NOC.

Την απόφαση του ΣΑ του ΟΗΕ χαιρέτισε και η Γαλλία, ενώ στη στήριξη στις προσπάθειες της αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη για τη διεξαγωγή εκλογών προχώρησαν στις 28 Οκτώβρη ανώτεροι διπλωμάτες από Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ, Βρετανία, Αίγυπτο και Τουρκία, στο πλαίσιο διήμερης συνάντησης που έγινε στο Λονδίνο, υπό την αιγίδα του ΥΠΕΞ (Φόρεϊν Οφις).

Σημειωτέον, στην απόφαση του ΟΗΕ δεν υπάρχει σαφής αναφορά στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, όπως ισχυρίζονταν λίγο - πολύ χτες ελληνικές διπλωματικές πηγές, παραπέμποντας στο ότι «στο κείμενο της απόφασης γίνεται, για πρώτη φορά, ρητή αναφορά στο άρθρο 6 της Συμφωνίας του φόρουμ πολιτικού διαλόγου της Λιβύης, η οποία προβλέπει ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να συνάπτει συμφωνίες που θα δεσμεύουν τη χώρα στο μέλλον και μπορεί να είναι επιβλαβείς για την εξωτερική πολιτική της χώρας». «Η υπογραφή μεταξύ της κυβέρνησης της Τρίπολης και της Τουρκίας του "memorandum" για τους υδρογονάνθρακες εμπίπτει ακριβώς σε αυτήν την κατηγορία», έλεγαν, παρουσιάζοντας ως «εγγύηση» για τα κυριαρχικά δικαιώματα τις επίτηδες «θολές» διατάξεις της Συμφωνίας ώστε αυτές να χωράνε στα ιμπεριαλιστικά παζάρια και «διευθετήσεις» που δρομολογούνται στην περιοχή.

Στο μεταξύ, ερωτηθείς χτες σχετικά στην ενημέρωση των δημοσιογράφων, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γ. Οικονόμου, απέφυγε να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει την πληροφορία - πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» ότι η κυβέρνηση ζήτησε από την Ουάσιγκτον να «μεσολαβήσει» για να υπάρξουν συνομιλίες με τη Λιβύη.

Σε κάθε περίπτωση, ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Δένδιας, σε συνέντευξή του στη «Real News» ανέφερε ότι δεν πρέπει «να υποδαυλίζουμε την ένταση στο εσωτερικό της Λιβύης, με περαιτέρω "συμφωνίες", από μία κυβέρνηση που δεν έχει λαϊκή εξουσιοδότηση. "Συμφωνίες" που είναι προδήλως προϊόν εκβιασμού της Τουρκίας επί μιας κυβέρνησης που έχει χάσει τη νομιμοποίησή της».

Σε σχετική ερώτηση χαρακτήρισε εύλογο τον «προβληματισμό» στα Ελληνοτουρκικά για «το ενδεχόμενο ενός "θερμού" επεισοδίου, μίας εσκεμμένης πρόκλησης ή και ενός "ατυχήματος", που υπό συνθήκες έντασης θα μπορούσε να λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις».

Προκλητικά μάλιστα παρουσίασε την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ως τάχα «εγγυητές» της ασφάλειας, της ειρήνης, των κυριαρχικών δικαιωμάτων, λέγοντας ότι απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα η χώρα «καλύπτεται από τρεις συμφωνίες αμοιβαίας συνδρομής, στην περίπτωση που δεχθεί επίθεση. Η παλαιότερη προβλέπεται στη Συνθήκη της ΕΕ και αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών - μελών να βοηθήσουν μια χώρα που είναι θύμα επίθεσης. Οι άλλες δύο προβλέπονται σε διμερείς συμφωνίες που είχα την τιμή να υπογράψω με τους ομολόγους μου της Γαλλίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Καλυπτόμαστε και από μία τέταρτη συμφωνία, την παλαιότερη όλων, τη Συνθήκη του ΝΑΤΟ. Βεβαίως, δεν μας καλύπτει από το ενδεχόμενο επίθεσης από την Τουρκία, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι οι λοιποί σύμμαχοι, αρχής γενομένης από τον στρατηγικό μας εταίρο, τις ΗΠΑ, θα κάνουν ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να μην διαρραγεί η συνοχή του ΝΑΤΟ». «Σήμερα, με την κατάσταση στην Ουκρανία ως έχει, ίσως αυτό να είναι περισσότερο επιτακτικό από ποτέ άλλοτε», ισχυρίστηκε, κάνοντας το μαύρο άσπρο για τον ρόλο αυτών των συμφωνιών που μπλέκουν τον λαό ακόμα βαθύτερα στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, όπως και για το τι σηματοδοτεί η περιβόητη διασφάλιση της «ΝΑΤΟικής συνοχής»...

Αλλωστε και ο υπουργός άφησε ανοιχτή την «πόρτα» του παζαριού με την Αγκυρα επαναλαμβάνοντας πως «το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η τουρκική πλευρά, με δική της υπαιτιότητα, έχει σταματήσει όλες τις θεσμοθετημένες επαφές, σε όλα τα επίπεδα», στηλιτεύοντας τη στάση της γείτονος.

Ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κ. Φραγκογιάννης, θύμισε, από το «Βήμα», τη λεγόμενη «Θετική Ατζέντα» στα Ελληνοτουρκικά αναφέροντας ότι «ακόμα και στην παρούσα συγκυρία, τολμώ να πω ότι κρίνεται επιτυχημένη. Πέραν του ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των 25 σημείων της, είτε έχει ολοκληρωθεί είτε βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης, σαν εργαλείο χαμηλής διπλωματίας έχει καταφέρει να δημιουργήσει νέους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου των δύο πλευρών. Και παρά το γεγονός ότι έχει υπάρξει αναβολή στον επόμενο γύρο των συζητήσεων, δεν έχει τεθεί ζήτημα ακύρωσης της πρωτοβουλίας. Αντιθέτως, επιδιώκουμε να ενεργοποιήσουμε εκ νέου αυτούς τους διαύλους, εφόσον υπάρξει βελτίωση του γενικότερου κλίματος», βάζοντας τις διμερείς μπίζνες σε πρώτο πλάνο και οδηγό εξελίξεων.

Στο μεταξύ, την περαιτέρω όξυνση των παζαριών στην Ανατολική Μεσόγειο αναδεικνύουν και οι δηλώσεις του Αιγύπτιου ΥΠΕΞ, Α. Σούκρι, ο οποίος αναφερόμενος στην προσπάθεια αναθέρμανσης των τουρκο-αιγυπτιακών σχέσεων σημείωσε ότι «οι δύο διερευνητικές συναντήσεις έδωσαν την ευκαιρία να εκφράσουμε τις ανησυχίες μας για τις περιφερειακές καταστάσεις. Αυτός ο δρόμος δεν έχει ξανανοίξει, καθώς δεν υπάρχουν αλλαγές όσον αφορά τις πρακτικές της Τουρκίας στη Λιβύη».

Σημειωτέον πάντως ότι οι τουρκικές αρχές προχώρησαν στη σύλληψη 34 μελών των «Αδελφών Μουσουλμάνων» (που στήριζαν την κυβέρνηση που ανέτρεψε ο σημερινός Πρόεδρος της Αιγύπτου, Φατάχ αλ Σίσι), που καλούσαν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, στην Αίγυπτο. Η είδηση ερμηνεύτηκε ως ένα ακόμα «σήμα καλής θέλησης» από την κυβέρνηση Ερντογάν.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι φετινές εκδηλώσεις που έγιναν για την επέτειο ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας (29/10), πλαισιώθηκαν και με βίντεο στα οποία ακούγονται φράσεις του τύπου «Το Αιγαίο είναι δικό μας (...) Στις θάλασσές μας χαράξαμε τη Γαλάζια Πατρίδα (...) Στη Μεσόγειο υπάρχουμε εμείς. Στη Μαύρη Θάλασσα κυματίζει η περήφανη σημαία μας».

Την ίδια στιγμή, ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μιλώντας σε εκδήλωση του Πανεπιστημίου Ακντενίζ, στην Αττάλεια, σημείωσε ότι «η αποδυνάμωση της Ευρώπης ως ηπείρου δεν μπορεί να αποβεί προς όφελός μας. Θα είναι κάτι αντίθετο στα οικονομικά μας συμφέροντα».

Ενώ με φόντο την απειλή της Μόσχας να «αποσυρθεί» από τη συμφωνία του Ιούλη για τις εξαγωγές σιτηρών, ο Τούρκος ναύαρχος ε.α. Τζιχάτ Γιαϊτζί έκανε λόγο για «ιστορική ευκαιρία» που εμφανίζεται για την Τουρκία. Υποστήριξε ότι αν η Τουρκία αγοράζει σιτηρά και παράγωγά τους από Ρωσία και Ουκρανία «ίσως θα μπορεί η ίδια να τα προμηθεύει στις διεθνείς αγορές» και τόνισε ότι «η γεωπολιτική και γεωοικονομική θέση της Τουρκίας την καθιστά ικανή γι' αυτό, όπως καμία άλλη χώρα, για να μετατραπεί σε διεθνή κόμβο σιτηρών και αερίου».