Η μαγεία της Γιούλικας Σκαφιδά δεν περιορίζεται στη θεατρική σκηνή, στο τηλεοπτικό πλατό και το κινηματογραφικό στούντιο. Εχει καταφέρει να «μαγέψει» και τον χωροχρόνο, αφού στο υπερτεντωμένο 24ωρό της χωρούν άπειρα γυρίσματα, πρόβες, διάβασμα και παραστάσεις σε πολλούς διαφορετικούς χώρους, πόλεις, χώρες. Ενα κορίτσι γεννημένο για Μαραθώνιους!

-- Από το 2004 που μας πρωτοσυστήθηκες μέσα από τα «Παιδιά της Νιόβης», τι είναι αυτό που δεν έπαψε να είναι το ζητούμενο στην τέχνη σου;

-- Ημουν δευτεροετής στη δραματική σχολή του Ωδείου, όταν ο Κώστας Κουτσομύτης μου έδωσε τον πρώτο μου ρόλο στη σειρά. Δεν περίμενα ότι θα κάνω καριέρα. Δεν είχα κανέναν καλλιτεχνικό προσανατολισμό και με χαρακτήριζε μία παιδική αφέλεια. Ημουν ανοιχτή, όμως, σε καθετί που θεωρούσα δημιουργικό και είχα μία φοβερή περιέργεια να δω και να μάθω, να εξερευνήσω τεχνικές, να ακούσω τους ανθρώπους, να ρουφήξω τη ζωή. Αυτό με έσωσε κι αυτό εξακολουθεί να με συντηρεί στη δουλειά μου.

Η περιέργεια για το άγνωστο, που δεν σου επιτρέπει ποτέ να βαρεθείς. Μόνο περπατώντας μέσα από καινούργια μονοπάτια κάθε φορά, μπορείς να εξελιχθείς, και αυτό είναι βασικό ζητούμενο στη δουλειά μου όλα αυτά τα χρόνια. Αυτή η περιέργεια μου φέρνει εξέλιξη. Σε αυτήν τη δουλειά η συνήθεια, όσο ασφαλείς κι αν μας κάνει να νιώθουμε, είναι εχθρός. Με αυτό πορεύομαι όλα αυτά τα χρόνια και με την ευχή που μου έδωσε κάποτε ένας δάσκαλος, να μην προδώσω ποτέ τις προσδοκίες των ανθρώπων που με εμπιστεύτηκαν.

-- Και το ζητούμενο στη ζωή σου;

-- Στη ζωή, θυμάμαι τη μητέρα μου να λέει πως αυτό που θέλει από εμάς είναι να σπουδάσουμε και να γίνουμε καλοί και δημιουργικοί άνθρωποι στην κοινωνία. Μέσα από την τέχνη μου, με τον δικό μου τρόπο, αυτό προσπαθώ να πετύχω όλα αυτά τα χρόνια. Δεν είμαι βέβαια από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η Τέχνη μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή. Πιστεύω όμως ακράδαντα πως μπορεί να της ανοίξει ένα παράθυρο, να δώσει την ευκαιρία να ρίξεις μια ματιά σε έναν κόσμο που δεν είχες φανταστεί, να σου χαλάσει λίγο τη σιγουριά που σε νεκρώνει. Και αυτό είναι που προσπαθώ να επιτύχω σε κάθε ρόλο, μέσα από μία θεατρική παράσταση, μία σειρά ή μία ταινία. Φυσικά, για να το πετύχω αυτό, επιβάλλεται να έχω μία ενδιαφέρουσα ζωή.

-- Ο ηθοποιός οφείλει, δηλαδή, να είναι ένα άγραφο χαρτί;

-- Ακριβώς, ένα χαρτί το οποίο αποτυπώνει τις εντυπώσεις και τα ερεθίσματα από το περιβάλλον. Γι' αυτό έχω ανάγκη να ζω με τις κεραίες μου ανοιχτές μέσα στην κοινωνία, να την αφουγκράζομαι.

-- Ποια είναι η πιο σωστή κουβέντα που θυμάσαι από δάσκαλό σου;

-- Θυμάμαι με πολλή αγάπη την πρώτη μου δουλειά, γιατί είχα την τύχη να δουλέψω σε ένα περιβάλλον προστατευμένο. Ο Κώστας Κουτσομύτης, ως καθηγητής μου στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών, έκανε πάντα στους πρωτοετείς στις εξετάσεις τους την ίδια ερώτηση: «Ποια είναι η διαφορά στο παίξιμο στο θέατρο και στο σινεμά;»

Ολοι απαντούσαμε με κλισέ, όπως ότι το θέατρο χρειάζεται μια υπερβολή, ενώ το σινεμά πιο λιτό παίξιμο. Η σωστή απάντηση ήταν πως το ζητούμενο και στα δύο είναι η αλήθεια. Είναι η πιο σοφή από τις συμβουλές που άκουσα από τον δάσκαλό μου, την έχω πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, όποιο ρόλο κι αν υποδύομαι. Το ζητούμενο πάντα ήταν και θα είναι να πεις την ιστορία αληθινά, να έχεις στα μάτια σου την αλήθεια και τότε και μόνο τότε ο κόσμος θα κλάψει ή θα γελάσει μαζί σου.

Θα ήθελα πολύ να ζούσε ο δάσκαλός μου και να απαντούσε στη δήλωση της υπουργού Πολιτισμού πως εξαπατήθηκε από την υποκριτική τέχνη του Δημήτρη Λιγνάδη. Είμαι σίγουρη πως θα έδινε μία απάντηση που θα έβαζε τα πράγματα στη θέση τους μια και καλή, για το τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός, τι σημαίνει υποκριτική τέχνη και τι σημαίνει να είσαι τσαρλατάνος. Κάποιοι άνθρωποι έχουν την τάση - και τους λόγους; - να τα μπερδεύουν στις μέρες μας.

-- Επέλεξες πάλι κάτι σημαντικό για ν' αναμετρηθείς, ένα απαιτητικό θεατρικό έργο για τις ανθρώπινες σχέσεις. Πώς δουλέψατε με τον Πασκάλ Ραμπέρ στις «Δύο αδελφές, Μυρτώ και Γιούλικα»;

-- Ξεκίνησα με την προετοιμασία αυτής της παράστασης πριν από 1,5 χρόνο. Αφιέρωσε μερικές μέρες, δίνοντάς μας τις κύριες κατευθύνσεις του έργου του και πολύ γρήγορα ανεβήκαμε στη σκηνή για να ξεκινήσουμε τις πρόβες.

-- Είναι αλήθεια πως είναι ένας σκηνοθέτης που δεν μιλάει πολύ;

-- Ούτε μιλάει πολύ ούτε αναλύει πολύ το έργο του. Θεωρεί πως αυτές είναι βαρετές συζητήσεις. Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε σχεδόν απευθείας πάνω στη σκηνή. Δουλέψαμε για περίπου δύο βδομάδες και μετά έφυγε ξανά για το Παρίσι. Τον εμπιστευτήκαμε γιατί μας έπεισε ότι το δικό μας ένστικτο θα βρει τον τρόπο που θα λειτουργήσει το έργο μέσα από το σώμα μας κι αυτό είναι αρκετό. Και πόσο δίκιο είχε! Οταν επέστρεψε μετά από λίγο καιρό, το έργο ήταν έτοιμο!

-- Και με την Μυρτώ Αλικάκη πώς τα πήγατε;

-- Βρισκόμασταν με την Μυρτώ δυο φορές τη βδομάδα και περνούσαμε τα λόγια σε διάφορα καφέ της Αθήνας, παίζαμε σχεδόν κανονικά το έργο, όπου οι πελάτες στην αρχή νόμιζαν ότι... τσακωνόμασταν! Ηταν κάπως αστείο. Οταν επέστρεψε ο Πασκάλ, όντως το έργο είχε λειτουργήσει μέσα μας, οι λέξεις του είχαν εισβάλει στο σώμα μας και ήμασταν έτοιμες!

-- Κάθε βδομάδα βιώνεις μια θεατρική εμπειρία, που ξεκινάει από μία αδελφική διαμάχη και εξελίσσεται σε σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων. Τι σκέψεις σού δημιουργούν οι αντιδράσεις του κοινού, τι σκέφτεσαι, αλήθεια, μετά την υπόκλιση;

-- Θα μπορούσε να πει κανείς για την παράστασή μας πως ξεκινάει με την κόντρα δύο αδελφών, αποκαλύπτοντας συγχρόνως τις μεγάλες ενδοοικογενειακές ρήξεις που προκαλούν οι δύσκολες συνθήκες της συνύπαρξης σήμερα. Είναι ένα bradefer μεταξύ δύο θυμωμένων νέων γυναικών. Στη διάρκεια του έργου, όμως, συνειδητοποιούμε ότι η καθεμία από αυτές εκφράζει και εκπροσωπεί έναν τελείως διαφορετικό κόσμο και το έργο μετατρέπεται σε σύγκρουση δύο θεωριών.

Είναι μία παράσταση που μόνο αν την παρακολουθήσεις με ανοιχτούς πόρους, μόνο τότε θα μπορέσεις να την απολαύσεις. Κάποιοι κλαίνε, κάποιοι δυσαρεστούνται, κάποιοι θαυμάζουν την ικανότητά μας να αποστηθίσουμε ένα τόσο μεγάλο κείμενο. Κάθε φορά στην υπόκλιση νιώθω μια ανακούφιση, έχω ένα ελαφρύ μειδίαμα στα χείλη, που είχα την τύχη να μπω στον κόσμο του Πασκάλ. Χαίρομαι που κάνω αυτήν τη δουλειά, που μου επιτρέπει να αδειάζω την ψυχή μου κάθε βράδυ και να φεύγω από το θέατρο με μία γαλήνη μέσα μου.

-- Πριν απ' αυτό το έργο, είχες συνειδητοποιήσει πόσο επώδυνη είναι η απόρριψη από τους γονείς και η λαχτάρα γι' αγάπη και αποδοχή;

-- Επειδή μεγάλωσα σε μια αγαπημένη οικογένεια δεν έχω βιώσει το αίσθημα της απόρριψης από τους γονείς. Μπορώ να καταλάβω, όμως, πώς ένα μικρό παιδί μπορεί να μεγεθύνει στο μυαλό του μία λαθεμένη αντίδραση ή μία λάθος έκφραση των γονιών του. Και αυτή η υπερβολή να φτάσει να γίνει τραύμα, που θα δυσκολέψει τη μετέπειτα ζωή του. Δεν είναι εύκολη δουλειά να είσαι γονιός, έχει ευθύνες και δυστυχώς δεν έχει εγχειρίδιο χρήσης.

-- Πώς αισθάνεσαι που ο χώρος σου βγήκε μπροστά με γενναιότητα και έριξε φως στο σκοτάδι των βιασμών, των κακοποιήσεων, της βίας, του σεξισμού και των στερεοτύπων; Πιστεύεις πως θα υπάρξει συνέχεια; Ξεκινάει, λες, αυτή η συντηρητική και σεξιστική κοινωνία να κατανοεί και να απαιτεί;

-- Χαίρομαι πολύ που το σινάφι μου βγήκε μπροστά με θάρρος και κατήγγειλε περιστατικά κακοποίησης και βίας. Αυτό που έγινε, το οφείλαμε στις επόμενες γενιές ηθοποιών που έρχονται. Οφείλουμε να τους μεταφέρουμε την πληροφορία πως δεν είναι OK να σε κακοποιεί ο σκηνοθέτης λεκτικά ή ψυχολογικά, πως η δουλειά του ηθοποιού έχει να κάνει με την ψυχή του και ο βιασμός της ψυχής δεν βοηθάει την οποιαδήποτε προσπάθεια επαφής με την ψυχή του καθενός ή με το κοινό.

Εχω χαρά που ηθοποιοί βγήκαν μπροστά, αλλά έχω και φοβερό θυμό για ανθρώπους που αποφάσισαν για τους δικούς τους λόγους να βιάσουν τις ψυχές και τα σώματα άλλων ανθρώπων. Αισθάνομαι απογοήτευση που οι υπόλοιποι επαγγελματικοί κλάδοι αποφάσισαν να σωπάσουν. Ζούμε σε μία βαθιά σεξιστική και συντηρητική κοινωνία, που έχει επαναπαυθεί στις συνήθειες και στα στερεότυπα που την κάνουν να νιώθει ασφαλής.

Η εξέλιξη έρχεται όμως στις κοινωνίες, γιατί οι άνθρωποι αφυπνίζονται και διεκδικούν. Θα έρθει και εδώ ίσως λίγο πιο αργά, αλλά θα έρθει, κανείς δεν μπορεί να την σταματήσει. Κατά τη γνώμη μου, η αρχή του προβλήματος είναι οι λέξεις, οι λέξεις που τόσο αβίαστα βγαίνουν από το στόμα μας στην καθημερινότητά μας και ακόμη κι όταν δεν το θέλουμε, διατηρούν στερεότυπα και καλλιεργούν σεξιστικές αντιλήψεις.

Εάν ο καθένας από μας σκεφτεί, για παράδειγμα, γιατί χρησιμοποιεί τη φράση «φοράω παντελόνια», αναρωτηθεί γιατί στα οικογενειακά τραπέζια πάντα κάποιος ρωτάει μία γυναίκα εάν την βοηθάει ο σύζυγός της στις δουλειές κ.τ.λ., νομίζω θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα για τη δημιουργία μιας δίκαιης κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι ισότιμοι και οι σχέσεις επί της ουσίας.

Το δύσκολο στη δουλειά μας είναι πως δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός κώδικας συμπεριφοράς. Εάν σου μιλήσει άσχημα ο υπάλληλος στην τράπεζα θα τσακωθείς μαζί του, εάν σου μιλήσει άσχημα ο οδηγός του λεωφορείου επίσης θα τσακωθείς, ίσως τον καταγγείλεις κιόλας. Εάν σου μιλήσει άσχημα ο σκηνοθέτης, σου πετάξει ένα τασάκι, σε προσβάλει τόσο πολύ που να θες να αλλάξεις επάγγελμα, θα πρέπει να μαζέψεις τα κομμάτια σου και την επόμενη μέρα να ξαναπάς στη δουλειά. Οχι γιατί είσαι δειλός, όχι γιατί δεν έχεις αξιοπρέπεια, αλλά γιατί μπορεί να νομίζεις πως με αυτόν τον τρόπο δουλειάς θα εξελιχθείς. Σ' έχουν κάνει να πιστεύεις πως έτσι γίνεσαι καλός ηθοποιός, αν πονέσεις, κλάψεις και ταπεινωθείς.

-- Εχεις υποστεί λεκτική και ψυχολογική βία, κανιβαλισμό στη δουλειά; Κακό παραγωγό, δύστροπο σκηνοθέτη; Υπήρξαν περιστατικά που δεν θέλεις να θυμάσαι;

-- Δεν γνωρίζω ηθοποιό που να μην έχει περάσει κάτι από τα παραπάνω και να μην έχει κάνει αυτές τις σκέψεις. Σε όλους μας έχει συμβεί κάτι. Ειδικά αν είσαι νέος και δεν έχεις την εμπειρία και τις άμυνες, χρειάζεται πολύ γερό στομάχι. Σκέψου πόσο άδικο είναι, εσύ να αγωνίζεσαι ν' αποκτήσεις τη γνώση για να είσαι καλός, για να μπορείς να παίξεις καλά τον ρόλο σου, να μπορείς να γελάς στην πρόβα, χωρίς κανείς να σε βρίζει και να σε κακοποιεί λεκτικά και τελικά να βρίσκονται στον δρόμο σου τέρατα.

-- Εχω ακούσει πως ήταν και λίγο μόδα να συνεργάζεσαι με κακότροπους και προσβλητικούς σκηνοθέτες;

-- Υπήρχαν και υπάρχουν σκηνοθέτες που είναι δύστροποι από άποψη. Πουλάνε την τρέλα τους. Αν δεν είναι καλοί σκηνοθέτες δεν θα ξαναδουλέψεις μαζί τους, εάν όμως είναι καλοί σκηνοθέτες και η παράσταση, η σειρά ή η ταινία πετύχει, διατρέχεις τον κίνδυνο η κακοποιητική συμπεριφορά να γίνει τάση. Λες συνυπάρχω με το τέρας, αλλά δικαιώνομαι γιατί πέτυχα. Είναι σκέψεις που πολλοί ηθοποιοί έχουμε κάνει, όμως εμένα προσωπικά δεν με αφορά πια αυτό. Μετά από 18 χρόνια σ' αυτόν τον χώρο, λέω με σιγουριά πως ζητούμενό μου είναι πρώτα να περνάω καλά στη δουλειά μου.

-- Δύο χρόνια από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος κορονοϊού στη χώρα, εξακολουθούμε να εξαρτιόμαστε από ένα διαλυμένο σύστημα Υγείας, ενώ η φτωχοποίηση, η ακρίβεια, οι καθημερινές ανατιμήσεις, οι απολύσεις καλπάζουν. Ποια θεωρείς πως πρέπει να είναι η αντίδρασή μας;

-- Οι άνθρωποι πάντα έχουν την τάση να πιστεύουν πως μετά από οποιαδήποτε μορφή κρίσης θα βγούμε πιο δυνατοί. Ο,τι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό, συνηθίζεται να λέμε. Προσωπικά έχω την αίσθηση πως μετά την πανδημία, όχι μόνο πιο δυνατοί δεν θα βγούμε, αλλά θα βγούμε σίγουρα αποδεκατισμένοι. Εχουν διαλυθεί όλα. Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι μήπως βγούμε αποχαυνωμένοι ή υπνωτισμένοι απ' όλο αυτό.

Είναι μεγάλη παγίδα να συνηθίσεις το κακό και να πάψεις να αντιδράς πια. Να απογοητευτείς και να προτιμήσεις την ησυχία σου. Η αντίδρασή μας θα πρέπει να είναι να παραμείνουμε ενεργοί πολίτες, να μην πάψουμε να ονειρευόμαστε έναν καλύτερο και δίκαιο κόσμο. Να αγωνιζόμαστε για να το πετύχουμε. Να μη συνηθίσουμε το τέρας. Εχουμε χρέος για τις επόμενες γενιές, για τον κόσμο που θα τους παραδώσουμε.

-- Πόσο παράξενο ήταν το πέρασμά σου από τα εργαστήρια οξυγονοκόλλησης και τόρνου στο ΤΕΙ Ναυπηγικής, που σπούδαζες, στη σκηνή;

-- Η αλήθεια είναι πως για τρία χρόνια ζούσα ένα μικρό πολιτισμικό σοκ. Ξυπνούσα πολύ πρωί για να πηγαίνω στα εργαστήρια τα πρωινά, στις 8, για ναυπηγικό σχέδιο, ηλεκτρολογία, οξυγονοσυγκόλληση κ.λπ. Το μεσημεράκι έφευγα τρέχοντας για τη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών. Αλλος κόσμος. Πιο θεωρητικός. Αντεπεξήλθα, όμως, ίσως γιατί ήμουν μαθημένη να ζω πάντα ανάμεσα σε δίπολα. Επαιζα κλασική κιθάρα, αλλά ταυτόχρονα άκουγα μέταλ μουσική. Ημουν στην πρώτη δέσμη αλλά ταυτόχρονα μάθαινα κείμενα του Λόρκα.

Ολα αυτά στη Γ' Λυκείου γιατί μου είχε μπει το μικρόβιο της υποκριτικής. Ημουν αθλήτρια στίβου, μου άρεσε η μοναξιά του δρομέα, αλλά ταυτόχρονα έπαιζα μπάσκετ, αγαπούσα την ασφάλεια μιας ομάδας. Ανάμεσα σε αυτό το δίπολο λοιπόν πορεύτηκα για τρία χρόνια και απ' όσο θυμάμαι ήταν μια πολύ δημιουργική περίοδος της ζωής μου. Τη θυμάμαι με αγάπη παρ' όλη την κούραση.

-- Ολοκλήρωσες τα γυρίσματα της ταινίας «Μονοκατοικία», που αφορά στην καταστροφική επιρροή της κοινωνίας πάνω στο ευαίσθητο άτομο που δεν προσαρμόζεται. Ποια είσαι εκεί;

-- Η «Μονοκατοικία» είναι μία ταινία που γυρίστηκε σε σκηνοθεσία Κ. Μυλωνά, μία παραγωγή της εταιρείας «Αργοναύτες» και του Γ. Οικονομίδη. Υποδύομαι μία δημοσιογράφο που εισβάλλει στη μονοκατοικία, γιατί μυρίζεται λαβράκι. Εκπροσωπώ την πλευρά του Τύπου που κιτρινίζει, που λαϊκίζει και που ενεργεί σύμφωνα με τα συμφέροντά του. Είμαι εκπρόσωπος της επικίνδυνης δημοσιογραφίας που κινεί τα νήματα, επηρεάζει συνειδήσεις και διαμορφώνει την κοινή γνώμη.

-- Είναι η πρώτη φορά που έχεις ρόλο κακιάς και... αρπακτικού;

-- Η ηρωίδα μου είναι ένας αρνητικός χαρακτήρας και, ναι, είναι η πρώτη φορά που υποδύομαι μία ηρωίδα που πράττει άσχημα και συμπεριφέρεται άδικα.

Μπορώ να σου πω πως ευχαριστήθηκα πολύ αυτόν τον ρόλο, της Ξανθής. Θέλησα ν' αποδοθεί με ισορροπία, ώστε να μη βγει καρικατούρα, και ο κόσμος να αναγνωρίσει στο πρόσωπό της κάποιους ανθρώπους που μπαίνουν στο σπίτι μας κάθε βράδυ, μέσω της ενημέρωσης.

-- Αναρωτιέμαι πότε προλαβαίνεις ν' αναπνεύσεις... Εκτός από το θέατρο και την ταινία, αναμένεται και η crime comedy «Αόρατοι», όπου υποδύεσαι μια street performer και η σειρά «Milkyway». Τι άλλο σχεδιάζεις;

-- Η σειρά «Αόρατοι» θα προβληθεί μέσα στον Μάρτη από το συνδρομητικό κανάλι της «Cosmote TV». Το σενάριο είναι του Χ. Μαζαράκη και του Θ. Νικολαΐδη, σε σκηνοθεσία Χ. Μαζαράκη. Μια παρέα τριαντάρηδων έχει την ιδέα να ιδρύσει μία εταιρεία που προσφέρει άλλοθι. Αρχικά σε παράνομους εραστές, αλλά μετέπειτα οι δουλειές ανοίγουν! Τελικά ένας φόνος οδηγεί στη σύλληψή τους. Παράλληλα έχω πολλή χαρά γιατί είμαι μέλος της ομάδας του «Μilkyway». Είναι η καινούργια σειρά του Β. Κεκάτου για το «Μega», που θα προβληθεί την επόμενη σεζόν.

-- Με τόσες πολλές δουλειές, δεν φαντάζομαι να έχεις παραμελήσει το τρέξιμο...

-- Μου αρέσει τόσο πολύ το τρέξιμο και δεν υπάρχει περίπτωση να παραμεληθεί. Αυτήν την περίοδο προετοιμάζομαι για τον Ημιμαραθώνιο της Αθήνας, στις 20 Μάρτη. Εχω τη χαρά και την τιμή να τρέξω με τη φανέλα της «Σχεδίας», του περιοδικού δρόμου!