«Εδώ είναι πολύ το κρύο τις νύχτες

είναι πολλή μοναξιά κάτου απ' το φόβο

κι είναι πολλή συντροφιά κάτου απ' το φόβο

είναι και μια φωτιά κάτου απ' το φόβο

που καίει το φόβο...»

(Γ. Ρίτσος, «Μακρονησιώτικα»)

Στο κολαστήριο της Μακρονήσου.

Εκεί όπου η αστική τάξη και οι ιμπεριαλιστές σύμμαχοί της προσπάθησαν χωρίς επιτυχία να τσακίσουν την πολιτική επιρροή του ΚΚΕ και την ιδεολογία του, να κάμψουν το ηθικό και την ηρωική πάλη του κινήματος, μέσα από ανείπωτα βασανιστήρια και δολοφονίες, όπου χιλιάδες μέλη και οπαδοί του Κόμματος, χιλιάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης κράτησαν ψηλά τη σημαία του αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης.

Εκεί πραγματοποιεί την Κυριακή 6 Σεπτέμβρη η ΚΕ του ΚΚΕ εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Μάρκος Γεωργιλάκης, ύστερα από ανοιχτό πανελλήνιο διαγωνισμό που προκήρυξε η ΚΕ.

Η εκδήλωση θα γίνει στις 7 μ.μ. και θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Θα ακολουθήσει συναυλία με τα έργα του Θάνου Μικρούτσικου «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκη». Θα τραγουδήσουν η Ρ. Αντωνοπούλου και ο Κ. Θωμαΐδης, σε ενορχήστρωση του Θ. Παπαδόπουλου.

Η μεταφορά στη Μακρόνησο θα γίνει με πλοίο από το Λαύριο.

Δηλώσεις συμμετοχής θα γίνονται μέσω των Οργανώσεων του Κόμματος και της ΚΝΕ. Οι δηλώσεις συμμετοχής πρέπει να γίνουν μέχρι το Σάββατο 29 Αυγούστου 2020.

Διευκρινίζεται πως θα τηρηθούν αυστηρά όλα τα αναγκαία υγειονομικά πρωτόκολλα.

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα ορισμένες από τις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής» που αναφέρονται στη Μακρόνησο - πολύτιμος οδηγός για να ψηλαφίσει κανείς την Ιστορία - ενώ θα συνεχίσει και σε επόμενο φύλλο με την παρουσίαση και άλλων εκδόσεων, λευκωμάτων, λογοτεχνικών και ιστορικών έργων.

Tο βιβλίο αυτό απεικονίζει μέσα από τις γραμμές του, με την αμεσότητα των μαρτυριών που περιέχει, όλη την τρομερή αλήθεια της Mακρονήσου, με τη θρασύτητα και τη βαρβαρότητα του ελληνικού φασισμού, αλλά και με τον απαράμιλλο ηρωισμό των κομμουνιστών και άλλων EAMιτών δεσμωτών, που κράτησαν μέχρι τέλους την περηφάνια τους. Δεν περιορίζεται, ωστόσο, μόνο στην εξιστόρηση ξεχωριστών προσωπικών ή ομαδικών περιπτώσεων βασανισμών και δολοφονιών ή στην αναφορά κάποιων επίσημων γραπτών κειμένων για το μακρονησιώτικο κολαστήριο. Προχωρεί πιο πέρα από όλα αυτά και μέσα από τη σύνθεση και την ερμηνεία τους προβάλλει την πραγματικότητα της Mακρονήσου ως ενός από τα βασικά περιστατικά που συγκροτούν τη νέα ελληνική Iστορία.

H Μακρόνησος εμφανίστηκε από όλους τους Ελληνες αστούς πολιτικούς ως «μέγα εθνικόν σχολείον» - το ίδιο και από τους «πνευματικούς ηγέτες» του δοσιλογικού κράτους εκείνης της εποχής. Kαι πολλοί ίσως αναρωτιούνται σήμερα, αν αυτοί οι «πνευματικοί ηγέτες» πίστευαν ειλικρινά ότι η Μακρόνησος αποτελούσε τέτοιου είδους «σχολείο», εντελώς μάλιστα απαραίτητο στον αγώνα για τη «σωτηρία της πατρίδος».

H απάντηση είναι ότι ασφαλώς δεν το πίστευαν - τούτο ωστόσο καθόλου δεν τους εμπόδιζε να το διακηρύσσουν, υπηρετώντας τον πολιτικό και κοινωνικό χώρο, που υποστήριζαν και με το γενικότερο έργο τους. Γιατί είχαν ασφαλώς πλήρη γνώση του γεγονότος ότι η Μακρόνησος αποτελούσε ουσιαστικά έναν από τους βασικότερους τόπους ταξικής σύγκρουσης, η οποία συγκλόνιζε τότε την Ελλάδα, και ότι έπρεπε και οι ίδιοι με κάθε μέσο να υποστηρίξουν την τάξη, στην οποία ανήκαν ή είχαν την εντύπωση ότι ανήκαν, καταφεύγοντας συνειδητά ακόμη και στον πιο αγοραίο αντικομμουνισμό.

Στο κολαστήριο της Μακρονήσου ο άνθρωπος έδειξε την πιο σκοτεινή και την πιο φωτεινή πλευρά του. Οι βασανιστές έγιναν λυκάνθρωποι. Οι κομμουνιστές και όλοι οι αγωνιστές που «επισκέφτηκαν» το νησί και δεν λύγισαν, έγραψαν πλευρές της ανθρώπινης Ιστορίας με το αίμα τους.

To θεατρικό έργο «Στο Σύρμα» είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα και καταστάσεις. Κάποιες σκηνές είναι αποτέλεσμα έμπνευσης ή διασκευής περιγραφών που συνάντησε ο συγγραφέας, μελετώντας βιβλία ανθρώπων οι οποίοι την περίοδο 1947-1950 «φιλοξενήθηκαν προς αναμόρφωσιν» στη Μακρόνησο και κατέθεσαν τη δική τους μαρτυρία.

Τα «Μακρονησιώτικα» του Γιάννη Ρίτσου γράφτηκαν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβρη του 1949 στη Μακρόνησο και φυλάχτηκαν, με τη βοήθεια των συντρόφων, θαμμένα στο χώμα μέσα σε σφραγισμένα μπουκάλια. Από εκεί τα διέσωσε ο Μάνος Κατράκης, παίρνοντάς τα μαζί του όταν μεταφέρθηκε τον Ιούλη του 1950 στον Αη Στράτη.

Εκδόθηκαν για πρώτη φορά από το εκδοτικό του ΚΚΕ, «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις», τον Ιούλη του 1957 στο Βουκουρέστι, στην πολιτική προσφυγιά.

Η παρούσα έκδοση αποτελεί πιστή φωτογραφική αναπαραγωγή της πρώτης εκείνης έκδοσης του 1957, που αντίτυπό της είχε διασωθεί στη βιβλιοθήκη του Πολυχρόνη Βάη (Αχιλλέα Πετρίτη) και σήμερα φυλάσσεται στο Αρχείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

Η κυκλοφορία της συλλογής από τη «Σύγχρονη Εποχή» συμπίπτει με την 106η επέτειο γέννησης του ποιητή, την Πρωτομαγιά του 1909, και μας φέρνει σε επαφή με ένα τεκμήριο της δράσης του κομμουνιστή ποιητή και της ίδιας της Ιστορίας του ΚΚΕ.

Η έκδοση κυκλοφόρησε με αφορμή τα 100 χρόνια της ηρωικής ύπαρξης και δράσης του τιμημένου Κόμματος της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ, και περιλαμβάνει τη μελοποίηση από τον Θάνο Μικρούτσικο της «Καντάτας για τη Μακρόνησο» του Γιάννη Ρίτσου και Ποιημάτων του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι.

Περιλαμβάνει επίσης την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, στη σχετική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτη του 2018.

Στο CD που συνοδεύει την έκδοση τραγουδούν οι Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστας Θωμαΐδης. Παίζουν οι μουσικοί: Θύμιος Παπαδόπουλος (κλαρινέτο, σοπράνο σαξόφωνο), Γιάννης Παπαζαχαριάκης [κιθάρες (κλασική, ακουστική, δωδεκάχορδη)], Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο), Νίκος Σακελλαράκης (τρομπέτα, φλικόρνο), Δημήτρης Ντουτσούλης (ηλ. μπάσο), Γιώργος Κάτσικας (ντραμς, κρουστά), Τζίμης Σταρίδας (τρομπόνι).

Με τις «Χάρτινες βαρκούλες στη Μακρόνησο», ο Μανώλης Κορνήλιος ρίχνει μυθοπλαστικά νέο φως στο θέμα του, τη βαθύτερη αλήθεια για τη Μακρόνησο. Αντικειμενικές συνθήκες και καταστάσεις, περιστατικά και ατμόσφαιρα, φωτισμός και ερμηνεία συμπεριφορών, ύφος της αφήγησης, δίνουν στο θέμα διαστάσεις που έμεναν στη σκιά. Δεν ήταν η Μακρόνησος ένα «κολαστήρι» όπου οι κρατούντες ήταν γεννημένα τέρατα στο σύνολό τους, ούτε οι κρατούμενοι ήταν άνθρωποι που υπέμεναν παθητικά τη βαρβαρότητα - θύματα αδικημένα και άξια οίκτου, έτσι απλά και απερίσκεπτα. Η Μακρόνησος, εδώ, αποδείχνεται ένα δοκιμαστήριο για όλους, κρατούντες και κρατούμενους, όπου όλοι «διδάχτηκαν» πραγματικά, πειραματικά, όχι τη φιλοσοφία της «ανάνηψης» όπως την ήθελαν οι εμπνευστές της, αλλά την αλήθεια των δομών που γέννησαν τη Μακρόνησο. Μια ρεβάνς της ιστορίας, στην αναμέτρηση ενός μηχανισμού τυφλής βίας και ενός μεγάλου αγώνα, μεγάλου κυρίως χάρη στην αντοχή των άοπλων και ανυπεράσπιστων μαχητών του: Των λίγων, αναγκαστικά, που έσωσαν τον άνθρωπο, οικουμενικά, παγκόσμια.