Οι τελευταίες εξελίξεις στον Περσικό Κόλπο με φόντο τη φερόμενη επιλογή του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να «παγώσει», τα ξημερώματα της Παρασκευής 21 Ιούνη, την εντολή για «επιλεκτικό στρατιωτικό χτύπημα» κατά του Ιράν, αναδεικνύουν την όξυνση και την ορμητικότητα των ανταγωνισμών και των παζαριών σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Ο πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται με επίκεντρο τις κρίσιμες εξελίξεις στο Ιντλίμπ και την προετοιμασία της «επόμενης μέρας». Οι εντάσεις στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία παρατείνονται, με την Αγκυρα να παραμένει (παρά τα προβλήματα) από τους ισχυρότερους συμμάχους της Ουάσιγκτον στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Παλαιστινιακό εξακολουθεί να «εγκλωβίζεται» στα μαγειρέματα των ΗΠΑ, του Ισραήλ και συμμάχων τους για δήθεν λύση ...νομιμοποίησης της κατοχής. Ασίγαστος παραμένει και ο καταστροφικός πόλεμος στην Υεμένη, στον οποίο εμπλέκονται από το 2015 (και νωρίτερα) σχεδόν όλες οι διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις...

Ορόσημο των εξελίξεων ήταν η απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν πέρσι από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με στόχο να επιτύχουν, μέσω της τακτικής των έντονων πιέσεων και της επαναφοράς ασφυκτικών κυρώσεων, ευρύτερη διαπραγμάτευση και με άλλες δυνάμεις.

Οι πυκνές εξελίξεις των τελευταίων ημερών δείχνουν να επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Μετά τις περίεργες εκρήξεις σε δύο δεξαμενόπλοια ανοιχτά του Κόλπου του Ομάν, στις αρχές της προπερασμένης βδομάδας, ήρθε τα ξημερώματα της Πέμπτης η κατάρριψη του αμερικανικού κατασκοπευτικού μη επανδρωμένου «RQ-4 Global Hawk» με τεχνολογία αιχμής και κόστος 135 εκατ. δολαρίων.

Οι Ιρανοί δικαιολόγησαν την κατάρριψη και έστειλαν, όπως είπαν, «σαφές μήνυμα στην Αμερική» επισημαίνοντας πως πετούσε παραβιάζοντας τον εναέριο χώρο της χώρας τους. Κατηγόρησαν παράλληλα τις ΗΠΑ για οικονομική τρομοκρατία αναδεικνύοντας την κρισιμότητα των καταστάσεων μετά την επαναφορά ασφυκτικών κυρώσεων με τις οποίες επιχειρούν απομόνωση του Ιράν. Επίσης, ο επικεφαλής μονάδας Αεροδιαστημικής των Φρουρών της Επανάστασης, ταξίαρχος Αμιραλί Χατζιζαντέχ, μιλώντας στην κρατική τηλεόραση του Ιράν, αφού σημείωσε ότι έστειλαν δύο προειδοποιήσεις στο αμερικανικό αεροσκάφος χωρίς να έχουν απάντηση, δήλωσε με έμφαση: «Μαζί με το αμερικανικό drone στην περιοχή υπήρχε επίσης ένα αμερικανικό "P-8" αεροσκάφος με 35 επιβαίνοντες. Και αυτό το αεροσκάφος εισήλθε στον εναέριο χώρο μας και θα μπορούσαμε να το έχουμε καταρρίψει, αλλά δεν το κάναμε».

Οι ΗΠΑ, από την άλλη, ισχυρίστηκαν πως το κατασκοπευτικό αεροσκάφος πετούσε σε «διεθνές» εναέριο χώρο. Από κει και πέρα, δεν χρειάστηκε πολύ για να φουντώσει επικίνδυνα η ένταση, μολονότι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και στις δύο χώρες επαναλάμβαναν πως «δεν θέλουν πόλεμο». Ο Πρόεδρος Τραμπ αρχικά χαρακτήρισε την κατάρριψη του αεροσκάφους «πολύ μεγάλο λάθος». Στη συνέχεια φάνηκε να είναι έτοιμος για όλα και μετά από μαραθώνια σύσκεψη στο Λευκό Οίκο με ανώτατους αξιωματούχους των υπουργείων Αμυνας, Εξωτερικών, την διευθύντρια της CIA Τζίνα Χάσπελ, τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, Τζον Μπόλτον, στρατηγούς και ηγετικά στελέχη Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο, φέρεται να έδωσε εντολή σε στρατιωτικούς και διπλωματικούς αξιωματούχους να προβούν στις απαραίτητες διαδικασίες για «επιλεκτικό στρατιωτικό χτύπημα κατά του Ιράν». Σύμφωνα με όσα έγραψαν οι «Τάιμς της Ν. Υόρκης», το επιτελείο των ΗΠΑ περίμενε από τον Πρόεδρο την εντολή για να ξεκινήσει, γύρω στα ξημερώματα της Παρασκευής, το στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν «σε επιλεγμένους στόχους», όπως θέσεις ραντάρ και συστοιχίες πυραύλων. Ωστόσο, το απόγευμα της Πέμπτης, στις 19.30 (ώρα Ουάσιγκτον), ο Πρόεδρος Τραμπ αποφάσισε να «παγώσει» την εντολή μέχρι νεωτέρας... Φάνηκε (κατά τις πληροφορίες αμερικανικών ΜΜΕ) να θέτει πλέον ως «κόκκινη γραμμή» την κατάρριψη... επανδρωμένου αεροσκάφους από το Ιράν προτού επιχειρήσει χτύπημα. Πάντως, αμερικανικές και διεθνείς αεροπορικές εταιρείες ανακοίνωσαν ότι θα αποφεύγουν διαδρομές πάνω από τον Κόλπο του Ομάν και τα Στενά του Ορμούζ.

Το ίδιο διάστημα, Γερμανία και Γαλλία φάνηκε να διατηρούν σχετικές αποστάσεις από την κλιμάκωση της πίεσης που ασκούν οι ΗΠΑ σε βάρος του Ιράν.

Μετά τη δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου, Αγκελα Μέρκελ, την Τρίτη, πως «υπολογίζει πολύ σοβαρά» τις κατηγορίες των ΗΠΑ σε βάρος της Τεχεράνης αλλά δεν θα κουραστεί να αναζητεί «λύση» μέσω διαπραγμάτευσης, ακολούθησε την Τετάρτη συνάντηση στο Παρίσι των υπουργών Εξωτερικών Γαλλίας, Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, και Γερμανίας, Χάικο Μάας, μετά την οποία εμφανίστηκαν ανήσυχοι για την πορεία των εξελίξεων στον Περσικό Κόλπο εκτιμώντας πως «ο χρόνος εξαντλείται». Οι δύο χώρες, που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους μέσω της διεθνούς συμφωνίας του 2015, φάνηκε εμμέσως πλην σαφώς να επιρρίπτουν την ευθύνη για την τελευταία κλιμάκωση της έντασης στον Περσικό στις ΗΠΑ, καθώς εκτίμησαν πως η λεγόμενη «εκστρατεία άσκησης μέγιστων πιέσεων συμβάλλει στις εντάσεις». Παράλληλα, διπλωματικές πηγές, μιλώντας στο πρακτορείο «Ρόιτερς», υποστήριξαν πως Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία σχεδιάζουν να δώσουν «νέα ώθηση ώστε να παραμείνει το Ιράν δεσμευμένο στη συμφωνία του 2015», παρά την απειλή της Τεχεράνης να παραιτηθεί από τις βασικές δεσμεύσεις της βάσει της συμφωνίας, την οποία αθέτησαν οι ΗΠΑ πέρσι το Μάη.

Ιδιαίτερη σημασία ενδεχομένως να αποκτήσει η συνάντηση που θα έχουν στις 28 Ιούνη στην έδρα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), στη Βιέννη, αξιωματούχοι χωρών που είχαν υπογράψει το 2015 τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (πλην ΗΠΑ), δηλαδή των Γερμανίας, Βρετανίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Κίνας και Ιράν. Στόχος της «διάσωσης της συμφωνίας» παραμένει η διασφάλιση των συμφερόντων των μονοπωλίων τους, που έχουν κλείσει μπίζνες με το ιρανικό κράτος.

Επίσης, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, με τη συνέντευξη - «ανοιχτή γραμμή με τους πολίτες» που έδωσε την Πέμπτη στη Μόσχα, προειδοποίησε για την πρόκληση πολέμου στον Περσικό Κόλπο εκτιμώντας ότι θα ήταν «το λιγότερο καταστροφικός». Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Ριαμπκόφ, σημείωσε επίσης πως, «σύμφωνα με τις πληροφορίες που φθάνουν, είναι καθ' όλα προφανές ότι η κατάσταση είναι άκρως επικίνδυνη. Θα έλεγα ότι είναι ισορροπία στα όρια του πολέμου».

Ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Λου Κανγκ, συνόψισε τη στάση της χώρας λέγοντας: «Η Κίνα παρακολουθεί στενά τις επίμονες εντάσεις στο ιρανικό πυρηνικό ζήτημα και παραμένει σε επαφή με τη Ρωσία, τις σχετικές ευρωπαϊκές χώρες και το Ιράν, μέσω διμερών και πολυμερών διαύλων. Ελπίζουμε πως η σύνοδος στη Βιέννη θα οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα. Η Κίνα καλεί όλες τις πλευρές να διατηρήσουν στάση λογική, αυτοσυγκράτησης και αποχής από ενέργειες που μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω κλιμάκωση. Η μέγιστη πίεση που υιοθετήθηκε από συγκεκριμένη χώρα θα πρέπει να σταματήσει».

Ενδιαφέρον σε αυτές τις συνθήκες έχει και η επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στο Ιράν την Πέμπτη και την Παρασκευή, μετά από πρόσκληση του ομολόγου του, Τζαβάντ Ζαρίφ. Μετά από συνάντησή τους στην Εσφαχάν, ο Τσαβούσογλου τόνισε ότι «αξιολογούμε μαζί με τους Ευρωπαίους και το Ιράν τη διαδικασία (που διαμορφώνεται) μετά από την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία». Εξήγησε ότι με τον Ζαρίφ είχε «τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε τα ζητήματα της περιφέρειας».

Η ίδια η επίσκεψη, όπως και η χρονική περίοδος που έγινε, επιβεβαίωσε τις διαθέσεις ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας, σε πολλά επίπεδα. Μεταξύ άλλων οι δύο υπουργοί συζήτησαν και την πορεία ανάπτυξης του διμερούς εμπορίου, επαναφέροντας το σοβαρό ενδεχόμενο να χρησιμοποιούν στις διμερείς συναλλαγές τα εθνικά νομίσματα και όχι το δολάριο. Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, υπογράφτηκε και ένα «σχέδιο» για την ενίσχυση του συντονισμού σε θέματα διμερή, περιφερειακά αλλά και διεθνή, ενώ ο Τσαβούσογλου διευκρίνισε ότι οι συναντήσεις του με τον Ζαρίφ θα γίνονται κάθε έξι μήνες.