Ο Μανώλης Μητσιάς μιλά για τον καινούριο δίσκο του, με τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα, το ελληνικό τραγούδι, τις δισκογραφικές εταιρίες, τη θηριωδία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν
«Αυτά τα τραγούδια τα είχα εδώ και 15, περίπου, χρόνια», λέει ο Μανώλης Μητσιάς, αναφερόμενος στο ακριβό υλικό του δίσκου. «Στη δεκαετία του '80, πήγαινα στο σπίτι του Ζαμπέτα κάθε μέρα και παρακολουθούσα πρόβες, που έκανε. Ηταν και λίγο άρρωστος, ένιωθε και μόνος... Είχαμε φιλικές σχέσεις και πήγαινα και του έκανα παρέα. Μου άρεσε να ακούω τις πρόβες του. Ο ίδιος ήθελε πάρα πολύ να κάνουμε μια δουλιά μαζί, αλλά δεν έτυχε, για πολλούς και διάφορους λόγους. Ωσπου, ένα βράδυ, μου έδωσε την κασέτα με αυτά τα τραγούδια, λέγοντάς μου: "Πάρτη να με θυμάσαι". Και πράγματι άκουσα έναν καταπληκτικό θησαυρό, που τον φύλαγα όλα αυτά τα χρόνια. Ηρθε και ο θάνατος του Γιώργου και δεν ήθελα να βγούνε τα τραγούδια... Τα κράταγα, γιατί δεν ήθελα να πούνε διάφορα λόγια. Είχα και την αντίδραση των εταιριών δίσκων και διαφόρων στιχουργών, οι οποίοι δεν ήθελαν ή φοβόντουσαν να γράψουν στίχους, δικό τους πρόβλημα».
- «Οι εταιρίες το να εκδώσουν ένα έργο του Ζαμπέτα δεν το θεωρούσαν επιτιμητικό, αλλά υποτιμητικό. Θέλανε ποπ τραγούδια, όχι λαϊκά ελληνικά. Και είχαν το σκοπό τους, βέβαια, οι εταιρίες. Απόδειξη ότι σήμερα πια βγαίνουν όλα στη φόρα. Οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες έχουν κλείσει το ελληνικό ρεπερτόριο και εισάγουν μόνο ξένο. Δε βγάζουν πλέον ελληνικά τραγούδια. Θυμάμαι, είχα πάει σε κάποια εταιρία που είχε έναν απερίγραπτο διευθυντή και του είχα πει να κάνουμε το δίσκο του Ζαμπέτα. "Ζαμπέτα θα γράψουμε τώρα;", ήταν η απάντησή του. Στον Κατ Στίβενς είχε μείνει αυτός... Ομως, και άλλες εταιρίες αντιδρούσαν. Περίμενα, λοιπόν, όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι που βρήκα τον κατάλληλο στιχουργό, τον Θεόδωρο Ποάλα, που έγραψε τους στίχους. Η "Λέτζεντ", προς τιμή της, είπε ότι θέλει να βγάλει το δίσκο με τα τραγούδια του Ζαμπέτα και προχωρήσαμε στην έκδοση».
- Αυτός ο δίσκος φανερώνει και την εκτίμηση που τρέφετε γι' αυτόν τον μεγάλο λαϊκό δημιουργό. Μήπως, όμως, θεωρείτε ότι στον τομέα της δημιουργίας το σημερινό λαϊκό τραγούδι υστερεί; Από τους υπάρχοντες δημιουργούς, δεν υπάρχει κάποιος να σας εμπνεύσει;
- «Υπάρχουν Ελληνες δημιουργοί, οι οποίοι βέβαια δεν είναι στο προσκήνιο. Ο Ζαμπέτας, όμως, θεωρείται από τους κορυφαίους και εγώ είχα στα χέρια μου τα τραγούδια του. Για μένα, ο Ζαμπέτας είναι μέσα στους πέντε καλύτερους Ελληνες δημιουργούς, που βγήκαν ποτέ στο ελληνικό τραγούδι και ένας μεγάλος εκτελεστής, που έχει προσφέρει τα πάντα στην ελληνική δισκογραφία. Το μισό ελληνικό τραγούδι που κυκλοφορεί του Ζαμπέτα είναι, άσχετα αν δεν υπάρχει τ' όνομά του. Οπως μου έλεγε ο Τάκης Λαμπρόπουλος της "Κολούμπια", αυτόν καλούσαν την τελευταία στιγμή στο στούντιο για να τελειώσουν μια ηχογράφηση. Τον ξυπνούσαν και του λέγανε "έλα Γιώργο με το μπουζούκι σου, δεν μπορούμε να τελειώσουμε". Αυτός συνέβαλε τα μέγιστα. Και θα επικαλεστώ τον Μπιθικώτση, που τον αποκάλεσε "Χατζιδάκι του ελληνικού τραγουδιού". Γιατί, λοιπόν, να πάω σε άλλους δημιουργούς; Ο Ζαμπέτας με τον ήχο του μπουζουκιού του και μόνο σε τρελαίνει. Δεν έχει ξαναβγεί τέτοιος ήχος στο ελληνικό τραγούδι. Και, πάνω απ' όλα, τα τραγούδια του είναι βαθύτατα ελληνικά. Δεν έχουν καμιά σχέση ούτε με τούρκικα, ούτε με αράβικα, ούτε με αμερικάνικα. Είναι άκρως επικίνδυνα ελληνικά τραγούδια. Και αυτό δε συμφέρει πολλούς. Αλλά, έλα που η συνείδηση του κόσμου σιγά - σιγά ζητάει όλο και πιο πολύ αυτά τα τραγούδια! Σήμερα, σε όποιο μαγαζί και αν πας το βράδυ, θ' ακούσεις να παίζουνε τουλάχιστον δέκα τραγούδια του Ζαμπέτα».
- Πώς βλέπετε, λοιπόν, να διαμορφώνεται το τοπίο του ελληνικού τραγουδιού;
- «Οι δισκογραφικές εταιρίες έχουν τις μέγιστες ευθύνες, όσον αφορά στην πορεία του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Τις διευθύνουν ξενόφερτοι άνθρωποι, χωρίς καμία κουλτούρα, χωρίς καμία γνώση της ελληνικής πραγματικότητας, με άγνοια για την ιστορία του κάθε δημιουργού. Ούτε τον Θεοδωράκη ξέρουνε, ούτε τον Χατζιδάκι ξέρουνε, ούτε τον Τσιτσάνη ξέρουνε. Κανένα δεν ξέρουν. Είναι άνθρωποι, που η προηγούμενη δουλιά τους ήταν να πουλάνε ψυγεία και τηλεοράσεις. Ξαφνικά, έγιναν έμποροι τραγουδιών, έμποροι της ψυχής μας. Μπορεί αυτό το πράγμα να έχει καλό αποτέλεσμα; Αποκλείεται. Οι εταιρίες, λοιπόν, βγάζουν αυτά που θέλουν και αυτά που πλασάρουν τα ΜΜΕ. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Βέβαια, καθένας μπορεί μόνος του, όπως είπε και ο Χατζιδάκις, να ανακαλύψει το καλό τραγούδι. Ομως, δυστυχώς, το καλό τραγούδι, η καλή μουσική είναι για τους λίγους και τυχερούς, όπως έλεγε. Και δεν εννοώ αυτούς που έχουν χρήματα, αλλά αυτούς που ψάχνουν. Αυτό το ψάξιμο, όμως, στην εποχή μας είναι δυσκολότερο. Χρειάζονται αντιστάσεις του καθενός προσωπικά. Βέβαια, θα μπορούσαν τα κρατικά κανάλια κάπου να παίζουν το ρόλο του αντίβαρου, να προβάλλουν την ελληνική μουσική. Ομως, ούτε και αυτά το κάνουν».
- Οι ευθύνες του καλλιτέχνη ως προς αυτό ποιες είναι;
- «Είναι μέγιστες. Εξαρτάται τι είδους καλλιτέχνης είσαι. Επιλέγεις να είσαι το μάτι του "μπιγκ μπράδερ" ή είσαι αληθινός καλλιτέχνης και δημιουργείς για την ψυχή σου; Υπάρχουν τα παιδιά, που θέλουν να βγαίνουν συνέχεια στα κανάλια, στα εξώφυλλα των πορνοπεριοδικών, των εφημερίδων με το κουτσομπολίστικο περιεχόμενο. Παιδιά, που μέχρι χτες δεν έκαναν τίποτα και ξαφνικά είπαν να γίνουν τραγουδιστές γιατί είναι ωραίοι. Σήμερα, υπάρχουν τραγουδιστές, που πουλάνε τη φάτσα τους, δεν πουλάνε τη φωνή τους. Και, δυστυχώς, το νοήμον ελληνικό κοινό πάει και τους αγοράζει. Δεν αγοράζουν αυτό που θέλουν ν' ακούσουνε, αλλά αυτό που βλέπουνε».
- Βλέπετε κάποιο φως στο τούνελ;
- «Ουδέν. Θα μας παρασύρει η εποχή, όπως παρέσυρε πολλούς πολιτισμούς στο παρελθόν. Πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να αλλοτριωθεί ο ελληνικός πολιτισμός, όπως τόσοι άλλοι».
- Υπάρχουν, όμως, και κάποιες φωνές, κάποιοι καλλιτέχνες, κάποιοι άνθρωποι, που επιμένουν, αναζητούν, αντιστέκονται.
- «Βεβαίως. Ομως, είναι μειονότητες. Είναι λίγοι, εξαιρέσεις. Αλλά η Ελλάδα έτσι ήταν πάντα. Οπως έλεγε και ο φίλος μου ο Γκάτσος, επορεύθη διά μέσου των αιώνων πατώντας πάνω στις εξαιρέσεις της».
- Στις μέρες μας βλέπουμε και πάλι τη φρίκη να κάνει ζωντανή την παρουσία της στο Αφγανιστάν...
- «Ο πόλεμος αυτός είναι ό,τι πιο φρικτό υπάρχει σήμερα στον κόσμο. Δείχνει την αγριότητα του ανθρώπου. Ούτε τα ζώα δεν κατασπαράζουν έτσι, όπως κάνουν σήμερα οι Αμερικάνοι. Είναι τραγικό να κυνηγάνε ένα λαό φτωχό. Αλίμονο, αν η τρομοκρατία αντιμετωπίζεται με τρομοκρατία. Ετσι σπέρνεις κι εσύ τρομοκρατία. Πιστεύω ότι η ανθρωπότητα μπήκε σε μια περιπέτεια, την οποία την ήθελαν, την επιδίωκαν οι μεγάλες δυνάμεις. Επιδίωκαν και πέτυχαν την αστυνόμευση της ιδιωτικής ζωής του κάθε ανθρώπου. Είναι ανεπίτρεπτο να φαλκιδεύεται η ελευθερία του ανθρώπου με όλα αυτά τα περιοριστικά μέτρα, που λαμβάνονται δήθεν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Να κοιτάξουν οι άνθρωποι αυτοί που έχουν την οικονομική ζωή στα χέρια τους τις φτωχές χώρες. Να τους δώσουν εργασία, οικονομικά κίνητρα, γιατί, αν ο άλλος έχει να φάει και να πιει, δε θα κάνει καμία τρομοκρατική ενέργεια. Και να πάψουν να ανάβουν φιτίλια σε διάφορες γωνιές του πλανήτη για να πουλάνε οι πολεμικές βιομηχανίες».