Η προσφορά του θεάτρου «Στοά», και του δημιουργού του Θανάση Παπαγεωργίου, στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία αποτελεί ένα σοβαρότατο κεφάλαιο της ιστορίας του θεάτρου μας τα τελευταία σαράντα, περίπου, χρόνια. Σοβαρότατο, όχι μόνο γιατί η «Στοά», πιστεύοντας στην ανάγκη για ανάπτυξη μιας νέας ελληνικής δραματουργίας, ανέδειξε ουκ ολίγα σημαντικά ελληνικά έργα και ενθάρρυνε τη συγγραφή νέων, αλλά και γιατί δημιούργησε (κατά κοινή παραδοχή του θεατρικού χώρου) μια - νέας αισθητικής και κοινωνικής αντίληψης - «σχολή» ερμηνείας (σκηνοθετικής και υποκριτικής) του σύγχρονου ελληνικού έργου. Είναι πολλά τα αποδεικτικά παραδείγματα ανάδειξης σημαντικών έργων και επιτευγμάτων της ερμηνευτικής «παράδοσης» της «Στοάς». Ας δουν οι θεατές το «Αννα, είπα» του Παναγιώτη Μέντη (μια παλιά μεγάλη επιτυχία του θιάσου, που ξαναπαίζεται φέτος) και θα αντιληφθούν την αξία αυτής της διπλής προσφοράς της «Στοάς». Εργο, σκηνοθεσία, ερμηνείες συνθέτουν μια σπουδαία - ατομική και συλλογική - καλλιτεχνική δημιουργία. Ο Π. Μέντης έγραψε ένα συνταρακτικά ρεαλιστικό έργο. Ενα υπαρξιακό, οικογενειακό και ταυτόχρονα κοινωνικό δράμα, με γνήσια ελληνική «ταυτότητα». Μέσα από το κεντρικό πρόσωπο, την Αννα, μια άμοιρη, έρημη, ηλικιωμένη «ψυχωσική» και τα κρισιακά πισωγυρίσματα της μνήμης της στα τραυματικά της βιώματα, που σαν «φαντάσματα» κυριεύουν το νου, την ψυχή και το σαρκίο της, αντανακλώνται συνήθη δράματα, ήθη, λάθη και πάθη του ανώνυμου λαϊκού ανθρώπου σε μια κοινωνία της μιζέριας, του μικροαστικού βολέματος, θυτοποίησης και θυματοποίησης, καταπίεσης και εκμετάλλευσης κάθε αδύνατου από κάθε δυνατότερο. Ευαίσθητο μοναχοπαίδι η Αννα, «θύμα» των αντιλήψεων και αποφάσεων της μεροκαματιάρας μοδίστρας μάνας της - «θύμα» της μάνας είναι και ο άβουλος, αγαθός, φοβικός και θρησκόληπτος πατέρας της, το μόνο πλάσμα που αγάπησε - παντρεύεται, με απόφαση της μάνας της, ένα προικοθήρα, βίαιο, λούμπεν αρσενικό, που προτιμώντας την ερωμένη, την παραπετά στην ερημία, στα τραύματα και στα «φαντάσματά» της. Δραματουργικά στοιχεία που υπογραμμίζει η ποιητικής ατμόσφαιρας, ρεαλιστικής απλότητας και δύναμης σκηνοθεσία του Θανάση Παπαγεωργίου, με σκηνικά - κοστούμια της Αφροδίτης Κουτσουδάκη. Η σκηνοθεσία ευεργετείται με τη συνταρακτικής αλήθειας και αμεσότητας ερμηνεία της σπουδαίας ηθοποιού του θεάτρου μας Λήδας Πρωτοψάλτη, αλλά και την λεπτοδουλεμένη υποκριτική κατάθεση όλων των άλλων ηθοποιών: Θανάση Παπαγεωργίου, Εύας Καμινάρη (εξαιρετικά μεταμορφώσιμη σε δύο ρόλους), Νίκης Χαντζίδου, Ευδοκίας Σουβατζή, Δημήτρη Θεοδώρου.

Σκληρός, αφτιασίδωτος, αλλά βαθύτατα ανθρωπιστικός υπαρξιακός - ψυχογραφικός ρεαλισμός, με κοινωνιολογικές προεκτάσεις, είναι το έργο των Αγγλίδων συγγραφέων Αννα Ρέινολντς και Μόιρα Μπουφίνι «Τζόρνταν». Εργο βασισμένο σε ένα πραγματικό τραγικό γεγονός. Στην παιδοκτονία μιας νεαρής Αγγλίδας, της Σίρλεϊ Τζόουνς. Μιας σύγχρονης «Μήδειας», που σκοτώνει το μωρό της, όχι από ζήλια για την απιστία και την εγκατάλειψή της από τον εξώγαμο σύντροφό της που της το έσπειρε, αλλά από οργή που εκείνος αμφισβήτησε ότι είναι σπορέας του και προπαντός από αβάσταχτο πόνο, καθώς οι νόμοι και οι θεσμοί της αστικής κοινωνίας επιβάλλουν την παράδοση του παιδιού σε ορφανοτροφείο, αντί να της δοθεί στέγη και δουλειά για να θρέψει και να μεγαλώσει το σπλάχνο της, που παρά τη δυστυχία της λατρεύει και που κι αυτό την έχει ανάγκη. Φτωχοκόριτσο μιας λαϊκής γειτονιάς αγγλικής μεγαλούπολης, που ποτέ και κανείς δεν της έμαθε τι θα πει «αγαπώ», φευγάτη από την οικογενειακή μιζέρια, ψευτοζώντας και σμίγοντας με τυχαία αρσενικά, η Τζόουνς ερωτεύεται και συζεί με κάποιον σε ένα άθλιο δωμάτιο, αλλά αυτός μπλέκει με άλλη και την εγκαταλείπει όταν μαθαίνει ότι είναι έγκυος. Η κοπέλα γεννά, αλλά μόνη, άνεργη, αβοήθητη και από την πολιτεία, απελπίζεται με τον εφιάλτη της επιβίωσης της ίδιας και του μωρού της. Κι όταν το «κοινωνικό κράτος» το μόνο που κάνει είναι να επιβάλει τον εγκλεισμό του μωρού της σε ίδρυμα, η άμοιρη, μη αντέχοντας να αποχωριστεί το μόνο πλάσμα που «γέννησε» στην ψυχή της το αίσθημα της αγάπης, το πνίγει. Φυλακίζεται και μια μέρα, κλεισμένη, σε ένα θάλαμο, περιμένοντας τη δίκη της, μονολογεί παραληρηματικά, με ένα λόγο οργής, οδύνης και οιμωγής για την τραγική συντριβή της μεγαλύτερης, αγνότερης και ιερότερης αγάπης, της μητρικής αγάπης. Το μονολογικό κείμενο, πρωτοπαιγμένο από την Κάτια Δανδουλάκη, ξαναπαίζεται φέτος, με την παλιά εξαιρετική μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη, με συνταρακτικής αλήθειας ερμηνεία της Μαρίνας Ασλάνογλου. Η νέα, με ασκημένα εκφραστικά μέσα, Μ. Ασλάνογλου είχε την τύχη να καθοδηγηθεί ερμηνευτικά από τον σκηνοθέτη Νίκο Μαστοράκη, ώστε να «σπάσει» και το τελευταίο ίχνος ενός υποκριτικού «καθωσπρεπισμού» και να αναβλύσει - αυθόρμητα, φυσικά και σωματοποιημένα - το υπεραισθαντικό δραματικό συναίσθημα, που από ιδιοσυγκρασία διαθέτει η ταλαντούχα ηθοποιός.

Διεθνώς γνωστό, από πολλές εκδόσεις, ταινίες και την πολυπαιγμένη (και στην Ελλάδα) θεατρική διασκευή του, από το ζεύγος των Αμερικανών συγγραφέων Αλμπερτ Χάκερ και Φράνσις Γκούντριχ, το «Ημερολόγιο» που έγραφε από τις 12 Ιουνίου του 1942 μέχρι τη 1η Αυγούστου του 1944, κλεισμένη, μαζί με τους γονείς, την αδελφή της, την οικογένεια του συνεταίρου του πατέρα της και έναν οδοντίατρο, στη σοφίτα ενός επιχειρησιακού κτιρίου στο Αμστερνταμ, η 13χρονη Γερμανοεβραία η Αννα Φρανκ, παρότι ημερολόγιο ενός παιδιού, ημερολόγιο που τυχαία διασώθηκε, παραμένει αναμφισβήτητο, διαχρονικής και επίκαιρης αξίας ιστορικό τεκμήριο για τις γενοκτόνες διώξεις των Εβραίων και τα αμέτρητα άλλα θύματα του ναζισμού, καθώς σήμερα εκκολάπτεται πάλι το «αυγό του φιδιού». Η ιστορία της οικογένειας Φρανκ αντανακλά την ιστορία και την εξόντωση δεκάδων εκατομμυρίων (ο ακριβής αριθμός παραμένει ανυπολόγιστος και σήμερα) εξοντωμένων ανθρώπων και οικογενειών από το ναζισμό. Η οικογένεια Φρανκ, από τη Φραγκφούρτη, διέφυγε το 1941 στο Αμστερνταμ, ελπίζοντας ότι αν κρυφτεί θα σωθεί. Φρούδα ελπίδα. Η ολλανδική κυβέρνηση παρέδωσε αμαχητί τη χώρα και συνεργάστηκε με τους ναζί, πριν απ' όλα για την εκτέλεση των Ολλανδών κομμουνιστών και των αντιφασιστικής αντίστασης, σχεδόν εν τη γενέσει της και έπειτα τον εντοπισμό, την καταδίωξη και τον εγκλεισμό Εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτή την πραγματικότητα, βέβαια, την αγνοούσε και δεν μπορούσε να την καταγράψει στο ημερολόγιό της ένα, «κρυμμένο» από τον έξω κόσμο, παιδί. Γεννάται, όμως, το ερώτημα: Οι δύο συγγραφείς, που βασιζόμενοι στο ημερολόγιο, το 1954, έγραψαν το θεατρικό έργο, δεν ήξεραν τίποτα για την εξόντωση αμέτρητων άλλων ανθρώπων, μη Εβραίων, και στην Ολλανδία και στις άλλες κατεχόμενες χώρες, ώστε να καταστήσουν το έργο τους πληρέστερο ιστορικά, ή συνειδητά, από δική τους ιδεολογικοπολιτική σκοπιά, με «άλλοθι» όσα μπορούσε να ξέρει και να γράψει ένα παιδί, απέφυγαν να πουν όλη την ιστορική αλήθεια, παρότι μπορούσαν να το κάνουν στους διαλόγους των ενήλικων προσώπων του έργου. Παραμένοντας επίκαιρο και διδακτικό για τη νέα γενιά, το έργο, σε απόδοση των Δημήτρη Μοθωναίου - Βάσιας Παναγοπούλου, σκηνικό της Μυρτώς Αναστασοπούλου, κοστούμια της Κατερίνας Τσακότα, φωτισμούς της Κατερίνας Μαραγκουδάκη και μουσική επιμέλεια του Σταμάτη Γιατράκου και σκηνοθεσία της Ρέινα Σ. Εσκενάζυ (το τηλεοπτικού επιπέδου βίντεο που αναπαριστά την εισβολή των ναζί στη σοφίτα είναι και περιττό και κακότεχνο), συγκινεί πάντως χάρη στην ερμηνευτική ικανότητα των άξιων και έμπειρων ηθοποιών Στέφανου Κυριακίδη, Αφροδίτης Γρηγοριάδου και Δημήτρη Παλαιοχωρίτη και στην υποκριτική φρεσκάδα των νέων ηθοποιών Εφης Γούση, Αποστόλη Τότσικα και Ισιδώρας Δωροπούλου. Γόνιμοι ερμηνευτικά οι Βάνα Ραμπότα, Μέλπω Κωστή και Κώστας Φαλελάκης.