ΑΓΚΥΡΑ.-- Η δήλωση του στρατηγού Χιλμί Οζκιόκ, με ουσιαστικό αποδέκτη τον πρωθυπουργό Αμπντουλάχ Γκιουλ, ότι ο τουρκικός στρατός δε θα ανεχθεί «ενθάρρυνση του ισλαμικού φανατισμού» από πλευράς της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης φέρνει στην επιφάνεια την υποβόσκουσα σύγκρουση των δύο βασικών κέντρων πολιτικής εξουσίας.

Την αφορμή για την παρέμβαση του στρατηγού Οζκιόκ έδωσε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ τουρκικών και ξένων ΜΜΕ, η διατύπωση «επισήμων επιφυλάξεων» όσον αφορά την κυβερνητική έγκριση της απόταξης στρατιωτικών τον περασμένο μήνα, επειδή ασκούσαν «ισλαμιστική προπαγάνδα» στους κόλπους του στρατού. Η θέση του Οζκιόκ είναι ότι γνωστοποιώντας την «αντίθεσή του» στις αποτάξεις, ο Γκιουλ«ενθάρρυνε όσους εμπλέκονται σε δραστηριότητες κατά του κοσμικού κράτους».

Μια δεύτερη αφορμή δίνει το θέμα της μαντίλας που είχε, επί του Κεμάλ Πασά, του Ατατούρκ, απαγορευτεί και τώρα το «ισλαμοδημοκρατικό» κόμμα θέλει να δώσει στις γυναίκες τη διακριτική ευχέρεια να αποφασίσουν αν θα τη φορούν ή όχι. Ο Οζκιόκ είπε πως ο στρατός «δε θα αντιμετωπίσει φιλικά» οποιαδήποτε απόπειρα να αλλάξουν οι νόμοι σχετικά με αυτό. Ηδη τις πρώτες ημέρες ανάληψης της εξουσίας από το ΑΚΡ, η εμφάνιση της συζύγου του προέδρου της Βουλής Μπουλέντ Αρίντζ με μαντίλα στην τελετή ορκωμοσίας των βουλευτών είχε προκαλέσει αρκετά σχόλια.

Ωστόσο, πίσω από τις αφορμές κρύβονται ουσιαστικότερα προβλήματα: είναι κατά πρώτο και κύριο λόγο η προσπάθεια του ΑΚΡ να μειώσει την (άτυπη) επιρροή που ασκούν οι στρατηγοί στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, διαμέσου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ). Ηδη από την Επιτροπή Συνταγματικών Θεμάτων της τουρκικής Βουλής πέρασε τροποποίηση του άρθρου 118 του Συντάγματος που, όπως σημειώνει ανταποκριτής, τονίζει το «συμβουλευτικό χαρακτήρα» του οργάνου και «αυξάνει τα πολιτικά μέλη» του ΣΕΑ. Αυτό είναι κάτι που οι στρατηγοί μπορεί να επιτρέψουν στη θεωρία, όχι όμως και στην πράξη. Το ΣΕΑ αποτελεί από το 1983 και μετά, όταν επανήλθε έτσι όπως επανήλθε μια μορφή «δημοκρατίας» στην Τουρκία, το μέσο διά του οποίου ο στρατός ποδηγετούσε την πολιτική ηγεσία.

Οι στρατηγοί δεν αστειεύονται σε ό,τι αφορά ζητήματα εξουσίας, την οποία δεν έχουν καμία πρόθεση να παραχωρήσουν στο ΑΚΡ, αν δεν μπορούν να το «ελέγξουν». Το λεγόμενο μεταμοντέρνο πραξικόπημα του 1997, όταν οι στρατηγοί είχαν ανατρέψει την κυβέρνηση Ερμπακάν - Τσιλέρ είναι η απόδειξη.

Με θέματα τόσο «καυτά» όσο το Κυπριακό, η προσπάθεια ένταξης στην ΕΕ και το θέμα του Ιράκ να κρίνονται το αμέσως επόμενο διάστημα, ο στρατός (που εκπροσωπεί σαφώς συμφέροντα: του στρατιωτικοβιομηχανικού κατεστημένου, της συντηρητικής γραφειοκρατικής ελίτ και, κατά περίσταση, των ΗΠΑ) μοιάζει να «θέτει όρια». Μένει να φανεί πώς θα αντιδράσει το ΑΚΡ.

Χτες πάντως υπήρξε ένα πρώτο σημάδι «αλλαγής πλεύσης» της κυβέρνησης Γκιουλ, καθώς δόθηκε στις ΗΠΑ η έγκριση να πάνε στην Τουρκία τη Δευτέρα 150 Αμερικανοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες για επιθεωρήσεις στρατιωτικών βάσεων και λιμανιών ενόψει πιθανών στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Ιράκ.

ΜΟΣΧΑ (ανταπόκριση ΒΛ. ΜΑΣΙΝ).-

Συνεχίζεται η κακοκαιρία στη Ρωσία με το θερμόμετρο να αγγίζει θερμοκρασίες ρεκόρ υπό το μηδέν. Στην περιοχή Μούρμανσκ στα σύνορα με τη Φινλανδία αυτές τις μέρες η θερμοκρασία άγγιξε από -40 έως -48 βαθμούς Κελσίου, ενώ στις μακρινές περιοχές της Γιακουτίας τους περίπου -50 βαθμούς. Ακόμα και στη Μόσχα η θερμοκρασία έπεσε στους -30 βαθμούς. Οι παγωνιές στη Ρωσία υπήρχαν πάντα, αλλά ποτέ δεν οδηγούσαν σε τέτοιες βαριές συνέπειες. Επί Σοβιετικής Ενωσης το κράτος έκανε εγκαίρως όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες για το χειμώνα σε όλες τις περιοχές της χώρας. Οι νέοι όμως κυβερνώντες έχουν εγκαταλείψει τα πάντα. Οι εγκαταστάσεις παροχής θέρμανσης, οι οποίες από καιρό δεν έχουν επισκευαστεί και συντηρηθεί, αχρηστεύονται. Δεν αντέχουν τη φόρτωση και σπάνε οι σωλήνες που διοχετεύουν στα σπίτια, τα νοσοκομεία, τα σχολεία ζεστό νερό. Βλέπετε, οι αρχές, κεντρικές και τοπικές, δεν έχουν χρήματα για την έγκαιρη επισκευή των συστημάτων θέρμανσης. Από την άλλη μεριά, οι εξαγωγές πετρελαίου χρόνο με χρόνο αυξάνουν τα κέρδη της πετρελαϊκής ολιγαρχίας, αλλά οι τοπικές αρχές δεν έχουν χρήματα για την προμήθεια της απαραίτητης ποσότητας καυσίμων για τη λειτουργία των σταθμών παροχής θέρμανσης. Εξαιτίας του ψύχους κλείνουν σχολεία, παιδικοί σταθμοί, νοσοκομεία, παραλύουν οι συγκοινωνίες. Στην περιοχή Ιρκούτσκ πέθανε από το κρύο μέσα στο σπίτι του ένας βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εκτάκτων Περιστάσεων, μέσα στην άγρια παγωνιά 13 περιοχές της χώρας λόγω βλάβης στο σύστημα παροχής θέρμανσης έμειναν χωρίς θέρμανση: 22.986 άτομα σε πόλεις, συνοικισμούς και χωριά. Στην πρωτεύουσα της χώρας, Μόσχα, άλλοι 6 άνθρωποι πέθαναν από το κρύο στις 8 Γενάρη, ενώ από τις αρχές Οκτώβρη έχασαν τη ζωή τους από το κρύο 239 άτομα. Σε πολλές περιοχές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς ηλεκτρικό λόγω βλάβης των δικτύων. Ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επικοινώνησε τηλεφωνικώς με τους επικεφαλής των περιοχών, όπου ο κόσμος πεθαίνει από το κρύο. Οι άνθρωποι όμως πεθαίνουν μέρες τώρα, αλλά τα τηλεφωνήματα από το Κρεμλίνο έγιναν μόνο όταν ο Πρόεδρος επέστρεψε από τις διακοπές του στο χιονοδρομικό κέντρο στην περιοχή Τσελιάμπινσκ, όπου είχε και θέρμανση και όλες τις ανέσεις. Να, όμως, που για εκατοντάδες σπίτια σε όλη τη Ρωσία, που δεν έχουν θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα, δεν έχουν γίνει οι προετοιμασίες για το χειμώνα. Στους εξαγωγείς πετρελαίου παρέχονται προνόμια, χρήματα όμως για νέους σωλήνες παροχής θέρμανσης και αποθέματα μαζούτ στα λεβητοστάσια δεν υπάρχουν. Για την αντιμετώπιση της έκτακτης κατάστασης στις παγωμένες περιοχές κινητοποιήθηκε και ο στρατός.