"Τα θέματα της αποκέντρωσης, εγώ δεν τα βλέπω σαν μία τυπική μεταφορά αρμοδιοτήτων, αλλά σαν μία μεταφορά ουσιαστικής πολιτικής και οικονομικής εξουσίας".

Αυτή είναι η μόνη πολιτική δήλωση που έκανε ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Αλ. Παπαδόπουλος, κατά την τελετή παραλαβής του υπουργείου. Μία δήλωση που παρά τη λιτότητα της φράσης, κατορθώνει να αναγγείλει ότι η πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας και της άγριας φορολόγησης των λαϊκών στρωμάτων θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση και στο χώρο της Αυτοδιοίκησης. Γιατί αυτό ακριβώς σημαίνουν με απλή αποκωδικοποίηση οι λέξεις "μεταφορά οικονομικής εξουσίας", όταν μάλιστα λέγονται από τα χείλη ενός εκ των κατ' εξοχήν θιασωτών της μεταφοράς των ευθυνών της κυβέρνησης στις πλάτες της Αυτοδιοίκησης.

Μια Αυτοδιοίκηση γύρω από το λαιμό της οποίας σφίγγει όλο και περισσότερο η κυβερνητική θηλιά που της προκαλεί οικονομική ασφυξία. Τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δραχμές αυθαίρετα παρακρατημένα, η μηδαμινή οικονομική ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό, τα υψηλά επιτόκια χορηγήσεων, οι πόροι που "αχρηστεύτηκαν" λόγω κυβερνητικής "παρέμβασης" και άλλοι που διέφυγαν μέσω "απαλλαγών", οδηγούν στον στραγγαλισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δεν της επιτρέπουν να λειτουργήσει κανονικά και να παίξει τον κοινωνικό της ρόλο. Και η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί αν και φέτος η κυβέρνηση καταρτίσει κρατικό προϋπολογισμό ανάλογο με αυτόν των προηγούμενων χρόνων. Προϋπολογισμό φτώχειας και λιτότητας για την Αυτοδιοίκηση.

Ειδικότερα, ο Τακτικός Προϋπολογισμός του 1996 προέβλεπε ότι θα δοθούν, φέτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι, 297.520 εκατομμύρια δραχμές (ποσοστό μόλις 2,046% στο σύνολο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού). Και αυτό, ενώ, για την άμυνα της χώρας ο φετινός προϋπολογισμός προέβλεπε να δοθούν 604.140 εκατομμύρια δραχμές.

Τα ποσά που διατίθενται τελικά στην Αυτοδιοίκηση είναι λιγότερα από αυτά που προβλέπει η σχετική νομοθεσία, καθώς οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έχουν παρακρατήσει αυθαίρετα τεράστια κονδύλια και δεν τα έχουν αποδώσει ως όφειλαν στην ΤΑ. Συγκεκριμένα, οι παρακρατήσεις του φόρου εισοδήματος είχαν σαν αποτέλεσμα οι ΟΤΑ να χάσουν συνολικά, κατά την περίοδο 1990 - 1996, 720 δισ. δρχ. Το ποσό είναι σε ονομαστικές τιμές. Αν γίνουν, δηλαδή, οι απαραίτητες αναπροσαρμογές και μεταφραστεί σε σημερινές τιμές, θα είναι πολύ μεγαλύτερο.

Μια άλλη "πληγή" για την ΤΑ ήταν και η απαλλαγή των καταλυτικών αυτοκινήτων από την υποχρέωση καταβολής τελών κυκλοφορίας για 5 χρόνια. Η απαλλαγή δημιούργησε πρόσθετες οικονομικές απώλειες, που σύμφωνα με εκτιμήσεις αγγίζουν τα 3 δισ. δρχ.

Σημείο αναφοράς αποτελεί και η κατάργηση, το 1992 με το νόμο 2065/92, του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, που πήγαινε στα ταμεία των ΟΤΑ και η εφαρμογή του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας. Ο ΦΑΠ πριν καταργηθεί, είχε πρώτα "αχρηστευτεί", κατόπιν παρότρυνσης του Ανδρέα Παπανδρέου, επί πρωθυπουργίας του στην πρώτη 8ετία του ΠΑΣΟΚ, για μη εφαρμογή του. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κράτος και ΤΑ να χάσουν στη 10ετία 1982 - 1992 περίπου 2 τρισ. δρχ., όπως αναφέρει μελέτη που έκανε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Εξάλλου, ενώ ο ΦΑΠ προέβλεπε φορολογικούς συντελεστές ανάλογους με τη συνολική περιουσία του κάθε ιδιοκτήτη ακινήτων, ο ΤΑΠ ευνοεί τη μεγάλη ιδιοκτησία, καθώς η φορολόγηση γίνεται για κάθε ακίνητο ξεχωριστά και δε λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της περιουσίας. Ετσι οι μεγαλοϊδιοκτήτες καταβάλλουν τώρα πολύ λιγότερα από ό,τι πριν και τα "σπασμένα" πληρώνουν οι μικροϊδιοκτήτες, για τους οποίους δεν υπάρχει καμία απαλλαγή.

Πέρα από τα παραπάνω, οι ΟΤΑ έχουν να αντιμετωπίσουν και τα υψηλότατα επιτόκια των δανείων (19%) που τους χορηγεί το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οι εκπρόσωποι της ΤΑ έχουν ζητήσει από την κυβέρνηση τη μείωσή τους. Η κυβέρνηση έχει "δεσμευτεί" γι' αυτό, αλλά χωρίς ακόμα να έχει προχωρήσει στην υλοποίηση της δέσμευσης.

Ο επικεφαλής της παράταξης "Πειραιάς - Αναγέννηση" Παναγιώτης Σαλπέας,αναφερόμενος στην ιδιωτικοποίηση δημοτικών υπηρεσιών, τονίζει στον "Ρ" ότι είναι σαφής η κατεύθυνση των αστικών πολιτικών δυνάμεων για να αλλάξει ο λαϊκός χαρακτήρας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να εξελιχθεί σε ένα φορομπηχτικό μηχανισμό, μέσα από τη λογική του "δούναι και λαβείν", τη λογική της ανταποδοτικότητας. "Η κατεύθυνση είναι: για ό,τι γίνεται στην πόλη, ο δημότης να πληρώνει. Με μεθοδικότητα η ΤΑ μετατρέπεται σε φορομπηχτικό μηχανισμό, που δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του δημότη. Δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία της ΤΑ, που ήταν δεμένη με τον πολίτη και τον στήριζε στους αγώνες του για τη δημοκρατία, την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής του", επισημαίνει.

Ο Π. Σαλπέας υπογραμμίζει ότι εκτός από την ελεγχόμενη στάθμευση, τάση για ιδιωτικοποίηση υπάρχει και σ' άλλους τομείς όπως η καθαριότητα, οι παιδικοί σταθμοί ή τα προγράμματα γυμναστικής που προσφέρουν οι ΟΤΑ. Τάση να μεταβάλλουν, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, τους ΟΤΑ σε γραφεία ανάθεσης εργολαβιών. "Οι συνέπειες αυτής της τακτικής για το δημότη, συνεχίζει, θα είναι οδυνηρές. Θα πληρώνει για τα πάντα, όλο και περισσότερα και για υπηρεσίες χειρότερες από πριν, παρά την αρχική καλή εικόνα που θα φροντίζει να παρουσιάζει ο ιδιώτης".

Και ο Π. Σαλπέας καταλήγει: "ο δημότης, σαν απάντηση σ' αυτές τις "προοπτικές", πρέπει να καταπολεμήσει τις πολιτικές δυνάμεις που σχεδιάζουν να μεταβάλλουν την ΤΑ σε επιχείρηση που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Πρέπει να καταψηφίσει αυτά τα κόμματα. Να καταλάβει ότι η ψήφος του είναι δύναμη. Να αποδεσμευτεί από το ρουσφέτι και τις πελατειακές σχέσεις. Διαφορετικά, μοιραία θα κληθεί να "πληρώσει το μάρμαρο". Μόνο με αγώνες και την ψήφο του θα δώσει το δικαίωμα στις δυνάμεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και τον ίδιο, να αντισταθούν στους προαναφερόμενους σχεδιασμούς και να αλλάξουν το σκηνικό σε όφελος των λαϊκών στρωμάτων".

Η κυβέρνηση δεν είναι μόνη της στην προσπάθειά της να μεταφέρει στις λαϊκές πλάτες πρόσθετα φορολογικά βάρη για την εξυπηρέτηση αναγκών, τις οποίες είναι η ίδια υποχρεωμένη να καλύψει. Μια σειρά δημοτικές αρχές έχουν προχωρήσει σε υπέρογκο χαράτσωμα των δημοτών.

Στον Δήμο Αθηναίων, ο προσκείμενος στη ΝΔ δήμαρχος Δ. Αβραμόπουλος, αύξησε φέτος κατά 100% τα τέλη ελεγχόμενης στάθμευσης, κατά 15% το τέλος κοινόχρηστων χώρων καταστημάτων, κατά 10% το τέλος κοινόχρηστων χώρων μικροπωλητών, κατά 15% το τέλος κατάληψης κοινόχρηστου χώρου στη δημοτική αγορά της Κυψέλης, κατά 19,8% τα τέλη καθαριότητας και φωτισμού και κατά 20% το φόρο επί των ηλεκτροδοτούμενων χώρων.

Ο δήμαρχος Πειραιά Στ. Λογοθέτης,"εκλεκτός" του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ, αύξησε τα ανταποδοτικά τέλη για το '96 κατά 9%. Ο ίδιος για το '95 είχε αυξήσει τα τέλη κατά 15% και για το '94 κατά 12%. Και τις δύο εκείνες φορές διαβεβαίωνε ότι "η αύξηση αυτή θα είναι η τελευταία".

Μπορούν, ακόμα, να αναφερθούν ενδεικτικά υπέρογκες αυξήσεις ανταποδοτικών τελών σε δήμους όπως: Βούλα (δημοτική αρχή προσκείμενη ΝΔ)74% για τα σπίτια και 150% για τα καταστήματα. Δάφνη (ΠΑΣΟΚ - "ΣΥΝ") 50% για σπίτια και καταστήματα. Αιγάλεω (ΠΑΣΟΚ - "ΣΥΝ") 40% για σπίτια και καταστήματα. Καισαριανή ("ΣΥΝ" - ΠΑΣΟΚ) 19% για τα σπίτια και 20% για τα καταστήματα. Ζωγράφου (ΠΑΣΟΚ - "ΣΥΝ") 25% για τα σπίτια και 30% για τα καταστήματα. Καλλιθέα (ΠΑΣΟΚ - "ΣΥΝ") 14% για σπίτια και καταστήματα. Περιστέρι (ΠΑΣΟΚ) 12% για σπίτια και καταστήματα. Αργυρούπολη (ΠΑΣΟΚ - ΠΟΛ. ΑΝ. - "ΣΥΝ") 12% για σπίτια και καταστήματα. Αγία Παρασκευή (ΠΑΣΟΚ - "ΣΥΝ") 10% για σπίτια και καταστήματα. Τέλος, Βουλιαγμένη (ΝΔ) 10% για σπίτια και καταστήματα.

Μιλώντας στο "Ρ" ο δήμαρχος Πετρούπολης Γιώργος Γιώγος, τονίζει ότι σήμερα για την ΤΑ η μόνη πηγή εσόδων είναι τα ανταποδοτικά τέλη που επιβάλλει στους δημότες. "Οι ΚΑΠ δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε τα λειτουργικά έξοδα των ΟΤΑ, που δεν αποτελούν επενδύσεις και έργο για τους δημότες. Και αποτελεί κοινό μυστικό ότι οι ΟΤΑ καλύπτουν τα ελλείμματά τους και τα "ανοίγματα" που κάνουν, με τα έσοδα που έχουν από τα ανταποδοτικά τέλη. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι ο δημότης πληρώνει τελικά για τα πάντα, ακόμα και για τα λειτουργικά έξοδα, τα οποία έχει την υποχρέωση να τα καλύπτει το κράτος", επισημαίνει.

Ο δήμαρχος σημειώνει ακόμα ότι οι οφειλές των δήμων από δάνεια που έχουν συνάψει, οι διευθετήσεις οφειλών, οι αναγκαστικές εισφορές - όπως στον Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Αττικής - έχουν σαν αποτέλεσμα οι ΟΤΑ να στερούνται ακόμα και αυτούς τους ελάχιστους ΚΑΠ. Και αυτό γιατί οι πόροι αυτοί παρακρατούνται στην πηγή, στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο παρακρατά τα χρήματα που οφείλουν οι ΟΤΑ ή είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν σε διάφορους φορείς, πριν τους αποδώσει σ' αυτούς.

"Στο 80% των ΟΤΑ, δε φτάνουν οι ΚΠΑ στο ταμείο τους και προκειμένου να ανταποκριθούν στις δαπάνες για μισθοδοσίες κλπ. χρησιμοποιούν τα ανταποδοτικά τέλη. Τέλη που δε χρησιμοποιούνται τελικά για την καθαριότητα και το φωτισμό, όπως προορίζονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους δημότες που τα έχουν καταβάλλει. Απλώς χρησιμοποιούν τη δυνατότητα που έχουν να επιβάλλουν τέτοια τέλη, σαν πρόφαση για να χαρατσώνουν τους δημότες και να καλύπτουν τα έξοδά τους", υπογραμμίζει ο ίδιος και συνεχίζει: "Η Συλλογική Ανάπτυξη Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα κονδύλια δηλαδή που δίνονται για επενδύσεις και έργο, είναι πενιχρή και δε φτάνει όχι για κατασκευή έργων, αλλά ούτε για τη συντήρηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων".

Ο Γ. Γιώγος επισημαίνει ότι οι πιο πολλοί ΟΤΑ αυξάνουν τελικά τα ανταποδοτικά τέλη, όχι από ανάλυση κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά επειδή δεν έχουν άλλο τρόπο να ανταπεξέλθουν του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο βρίσκονται. "Οι κομμουνιστές δήμαρχοι δείχνουν ποιος είναι ο μόνος τρόπος εξόδου από το αδιέξοδο. Με την πάλη, τον αγώνα, τη συνεχή διεκδίκηση των αυθαίρετα παρακρατημένων πόρων και της αύξησης της επιχορήγησης από τον κρατικό προϋπολογισμό. Υπάρχει, όμως, ένα διαμορφωμένο φράγμα ανάσχεσης των αγώνων από δημάρχους των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Αυτοί, ενώ βλέπουν το αδιέξοδο, συνεχίζουν να είναι δέσμιοι των όποιων σχέσεων υποτέλειας διατηρούν με το υπουργείο Εσωτερικών. Δέσμιοι ενός ιδιόμορφου πλέγματος πελατειακών σχέσεων ανάμεσα στους κυβερνητικούς παράγοντες και δημάρχους - διαδρομιστές των υπουργείων. Αυτοί οι δήμαρχοι παραγνωρίζουν την ιστορία της ΤΑ στην Ελλάδα, μια ιστορία αγώνων, διεκδικήσεων και κατακτήσεων, και ουσιαστικά λειτουργούν σαν φτωχοί συγγενείς της κυβέρνησης, εφαρμόζοντας μάλιστα την πολιτική της", καταλήγει.

Η προσκείμενη στη ΝΔ δημοτική αρχή της Αθήνας εκχώρησε σε ιδιώτη (κοινοπραξία "Ελευθέριος Κοκκινάκης - Δήλος Κυκλοφοριακή ΑΕ") τα παρκόμετρα του δήμου. Η ιδιωτικοποίηση της ελεγχόμενης στάθμευσης, όπως έχει καταγγελθεί από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δε θα είναι επωφελής για τους δημότες, καθώς σε 10.000 θέσεις που μέχρι τώρα στάθμευαν νόμιμα οι δημότες, τώρα θα πληρώνουν 200 δραχμές ανά ώρα. Επιπλέον, τα έσοδα από τη στάθμευση, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο, θα πρέπει σε αναλογία 50% να δαπανώνται για τη βελτίωση του κυκλοφοριακού, κάτι που καταστρατηγείται από τη σύμβαση, αφού ο δήμος εισπράττει μόνο το 35% και η εταιρία το 65%. Μόνο που η τελευταία δεν έχει καμιά υποχρέωση ανταπόδοσης σε έργα.

Εκχώρηση της ελεγχόμενης στάθμευσης σε ιδιώτη είχαμε και στον Πειραιά, όπου η προσκείμενη σε ΠΑΣΟΚ και "ΣΥΝ" δημοτική αρχή έδωσε τα παρκόμετρα του δήμου στην ιδιωτική εταιρία ΣΕΛΜΟ. Αρμοδιότητα που μέχρι πρότινος ανήκε στη Δημοτική Αστυνομία του Πειραιά, η οποία δραστηριοποιείται από το '86, απασχολεί περίπου 60 άτομα και μετά την εκχώρηση, αντικαταστάθηκε ουσιαστικά από την εταιρία. Επιπρόσθετα, και στον Πειραιά σημαντικά ποσά από τα τέλη και τα πρόστιμα φεύγουν, πλέον, από το ταμείο του δήμου και οδεύουν στην τσέπη του ιδιώτη. Ανάλογα φαινόμενα εκχώρησης της ελεγχόμενης στάθμευσης σε ιδιώτες έχουμε και σε άλλους δήμους.

Ο δήμαρχος Πετρούπολης, Γιώργος Γιώγος

Ο Παναγιώτης Σαλπέας

Εργαζόμενοι και δήμαρχοι σε παλιότερες διεκδικήσεις ενάντια στις παρακρατήσεις χρημάτων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Ακόμα και τα λεγόμενα ανταποδοτικά τέλη δε χρησιμοποιούνται τελικά για την καθαριότητα και το φωτισμό, όπως προορίζονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους δημότες που τα έχουν καταβάλλει

Τα κείμενα έγραψε ο Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ