Αρχισε χτες το πρωί στο Μουσείο Μπενάκη το συνέδριο για τον Γιάννη Ρίτσο, με τίτλο: «Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος». Ο στόχος του συνεδρίου είναι, όπως δηλώνεται από τους διοργανωτές, «να αναδειχτεί ο πολυπρισματικός χαρακτήρας της ποίησής του, η πολυδιάστατη συνεισφορά του». Το έργο αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να ξεκοπεί από τη στράτευσή του και την κοινωνική του δράση. Στην εισηγητική ομιλία του για το συνέδριο ο ιστορικός Δημήτρης Αρβανιτάκης υπογράμμισε ότι «ο Ρίτσος ταυτίστηκε με την κομμουνιστική Αριστερά», ότι «ήταν επαναστάτης ποιητής. Ποιητής της συντροφικότητας αλλά και της μοναξιάς, του "ένδον σκάπτειν". Ο ποιητής που μας έμαθε, όπως λέει, ότι "η επανάσταση είναι δυνατή, αλλά πρέπει να βρούμε το αλφαβητάρι της"».

Οι χτεσινές εργασίες περιέλαβαν: Στρογγυλό τραπέζι για το πώς κρίνουν οι σημερινοί ποιητές το «μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο της ποιητικής πολυγραφίας» του Ρίτσου (17 τόμοι, 8.000 σελίδες μόνο η ποίησή του) και τον πολιτικό της χαρακτήρα με συζητητές τους Ν. Βαγενά, Τζ. Μαστοράκη, Δ. Κοσμόπουλο και Χ. Βλαβιανό. Ο τελευταίος σχολίασε αρνητικά την πολυγραφία και την πολιτικότητα της ποίησης του Ρίτσου, και ως μόνη «καλή ποίησή» του θεωρεί τον «Ορέστη»! Το απόγευμα εισηγήσεις έκαναν οι Δ. Μαρωνίτης, Γ. Δάλλας, Ε. Ζαμάρου, Μ. Πιερής, Γ. Γιατρομανωλάκης.

Καλύτερα από λόγια «μιλούν» για τον Ρίτσο τα εκθέματα που συνοδεύουν το συνέδριο, παρότι είναι ελάχιστα από το τεράστιο Αρχείο του Ρίτσου. Ανάμεσα στα εκθέματα: Οι πρώτες ελληνικές και ξένες εκδόσεις έργων του, λευκώματα ζωγράφων εμπνευσμένων από την ποίησή του, φωτογραφίες. Τα σημαντικότερα είναι: Οι ταυτότητές του ως κρατούμενου στο Β΄ Ε.Τ.Ο.- Ε.Σ.Α.Ι. της Μακρονήσου και ως μέλους του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Το Βραβείο «Λένιν». Αρκετά από τα σκίτσα-πορτρέτα συντρόφων του, που τα φιλοτέχνησε σε εξορίες και φυλακές όπου τον έστειλε η αντίδραση. Το πλέον συγκινητικό έκθεμα είναι ένα μονόφυλλο χάρτινο, ζωγραφισμένο από τον ίδιο, «ντοσιέ» με διάφορα χειρόγραφα, το οποίο βρέθηκε πρόσφατα. Το «ντοσιέ» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: Το έργο «Η Αθήνα στ' άρματα» που έγραψε πορευόμενος, κατά την υποχώρηση, προς την Κοζάνη και μια ποιητική σύνθεση που μάλλον έγραψε μετά τον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944.

Στη χτεσινή μέρα με την έναρξη του συνεδρίου ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβοριάς, διάβασε χαιρετισμό του πρωθυπουργού στο συνέδριο για τον Ρίτσο. Ο Κ. Καραμανλής, στο μήνυμά του, αφού αναφέρει ότι «σήμερα, μακριά από τις εποχές που δίχασαν και πλήγωσαν τους Ελληνες, μπορούμε να αποτιμήσουμε το έργο του», ως «διάπυρο, διαρκή ύμνο στον άνθρωπο και την εγγενή αξία του», συνεχίζει ότι αυτός ο ανθρωπισμός «είναι το ιδανικό που ενέπνευσε, ανεξαρτήτως μέσων και αποτελέσματος, και τους συντρόφους του Ρίτσου που αναζήτησαν στο σοσιαλισμό ένα σύγχρονο ιδεολογικό όχημα για τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και αιτήματα». Βεβαίως, όλα αυτά τα ωραία δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι ο Ρίτσος είναι σχεδόν εξαφανισμένος από την εκπαίδευση...

Με πίστη και αισιοδοξία, με αυτοθυσία και ρίσκο οι άνθρωποι του Θεάτρου Τέχνης αντιπαλεύουν τις δυσκολίες, προσπαθώντας για μια νέα αρχή, που θα στηρίζεται και θα σέβεται το παρελθόν, αφουγκραζόμενο τις νέες ανάγκες. Αυτός είναι ο στόχος. Οπως είπε και ο Κωστής Καπελώνης, ηθοποιός και σκηνοθέτης, για τη συνέχεια και συνέπεια, και για να έχει λόγο ύπαρξης το θέατρο, «οι στόχοι μας δεν πρέπει να είναι κατώτεροι της παράδοσης».

Με την ανάληψη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Θεάτρου Τέχνης από τον Διαγόρα Χρονόπουλο και μετά από πρόσκληση προς παλιούς μαθητές του Θεάτρου Τέχνης, αλλά και νέους καλλιτέχνες, «συγγενείς» αισθητικά, καταρτίστηκε ένα πλούσιο ρεπερτόριο με παραγωγές του «Τέχνης», συμπαραγωγές και φιλοξενίες. Συγκρατημένα αισιόδοξοι φαίνονταν όλοι στη χτεσινή συνάντηση με τους δημοσιογράφους, όπου ειπώθηκαν με ειλικρίνεια όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το «Θέατρο Τέχνης» τα τελευταία χρόνια.

Σ' αυτήν την προσπάθεια πρέπει να βοηθήσουν όλοι. Ομως η προσπάθεια είναι τεράστια και απαιτείται η ανάλογη αρωγή. Μια αρωγή, που οφείλει πρώτα απ' όλους η πολιτεία. Το ΥΠΠΟ έχει ξεχάσει τις υποχρεώσεις του απέναντι στον πολιτισμό μας. Η επιλεκτική κρίση των αρμοδίων του ΥΠΠΟ αφήνει απ' έξω θεσμούς και ιστορία, με αποτέλεσμα να συμπορεύεται με την αλλοίωση αρχών και αξιών του πολιτισμού μας. Η έλλειψη κρατικής μέριμνας, έχει ως αποτέλεσμα εστίες που έπρεπε να απολαμβάνουν της κρατικής επιδότησης, όχι ως αναξιοπαθούντες αλλά ως «Δον Κιχώτες» που προσπαθούν, μέσα σε ένα περιβάλλον σκληρό, μέσα στην επιβαλλόμενη πια εμπορευματοποίηση της τέχνης, να ορθώνουν ένα ποιοτικό καλλιτεχνικό λόγο, εξαιτίας αυτής της έλλειψης λοιπόν, υποχρεώνονται να στηριχτούν σε ιδιωτικά κεφάλαια. Κι επειδή ξέρουμε ότι κανείς ιδιώτης δε χαρίζει αν δεν προσβλέπει σε κάτι, μας προβλημάτισε πώς το «Θέατρο Τέχνης» δέχεται «βοήθεια» από δύο ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρίες (Παπανδρέου και Παναγιωτάκης). Ο Διαγόρας Χρονόπουλος διαβεβαίωσε ότι δε θα δεχτούν παρεμβάσεις όσον αφορά στο ρεπερτόριο ή στους συνεργάτες.

Επειδή όμως το «Θέατρο Τέχνης» εξάντλησε όλες τις προσπάθειες και με τις δύο κυβερνήσεις, παρά τις αλλεπάλληλες υποσχέσεις, και επειδή δεν επιτρέπεται κανένας υπουργός να εμπαίζει την ιστορία του «Θεάτρου Τέχνης» και προσωπικότητες όπως ο Γιώργος Λαζάνης, πρέπει τα πράγματα να ειπωθούν με το όνομά τους. Το ΥΠΠΟ δεν έχει ευθύνη μόνο για το κλείσιμο ή όχι του θεάτρου, αλλά και για τη διατήρηση της ιστορίας και παράδοσής του. Δέκα γεύματα σαν αυτά που έγιναν στην Πάτρα (Πολιτιστική Πρωτεύουσα), να μη γίνουν, θα απαλειφθεί το χρέος του «Τέχνης». Και αν είναι συνεπές το ΥΠΠΟ στην καταβολή της επιχορήγησης, όπως οφείλει για όλα τα επιχορηγούμενα θέατρα, θα μπορέσει, ξανά, το «Θέατρο Τέχνης» να ανταπεξέρχεται των υποχρεώσεών του και να παράγει τέχνη που να οραματίζεται.