Αυτό ήταν το «μότο» στην κασέτα που μου δάνεισε μια φίλη, για να ηρεμήσω την ακόρεστη βουλιμία μου, την τρομερή όψιμη επιθυμία μου για αυτόν τον αισθησιακό χορό: το τάνγκο. Ξάπλωσα στο κρεβάτι και κοιτούσα με έκπληξη και θαυμασμό τη Μαρίνα, την Ελληνίδα την Αμερικάνα, την «πορτένια» να χορεύει Τάνγκο και Μιλόνγκα. Με προκλητική, χαριτωμένη, ναζιάρα, πανέμορφη και απρόσιτη γάτα, έμοιαζε. Στην κίνηση αλλά και στα μάτια. Η κασέτα τέλειωσε αλλά την ξανάδα πολλές φορές, τόσες, που είχα μάθει κάθε κίνησή της απ' έξω. Ηθελα να τη συναντήσω, να της μιλήσω, να τη ρωτήσω πολλά. Πρώτα - πρώτα το πώς είναι δυνατόν μια Ελληνίδα να διδάσκει τάνγκο στην Αργεντινή. Μου φαινόταν απίθανο, τόσο απίθανο όσο αν έβλεπα έναν Αργεντινό να διδάσκει ζεμπέκικο στην Ελλάδα. Ναι, ήθελα να τη συναντήσω, αλλά το Μπουένος Αϊρες ακόμη και στο χάρτη μού έπεφτε μακριά... Φαίνεται ότι ο θεός του Τάνγκο είναι μεγάλος και εισάκουσε τις παρακλήσεις μου και με βοήθησε να δω τη Μαρίνα στην Αθήνα πριν από μερικές ημέρες. Βροχή έπεσαν οι ερωτήσεις, μελωδικές ακούστηκαν οι απαντήσεις. Η Μαρίνα Πάλμερ, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από πατέρα Αμερικάνο και μητέρα Ελληνίδα. Μεγάλωσε στο Λονδίνο και σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτς Γαλλική και Γερμανική Φιλολογία. Εργάστηκε σε μεγάλη διαφημιστική εταιρία στη Νέα Υόρκη και σχεδόν κάθε καλοκαίρι περνούσε μερικές εβδομάδες σε κάποιο νησί της Ελλάδας. Το τάνγκο δεν είχε μπει στη ζωή της... Ακόμη. Σ' ένα ταξίδι της στο Μπουένος Αϊρες το 1997 πήγε από περιέργεια και μόνον να δει του ντόπιους να χορεύουν τάνγκο. Και τότε ήταν που κόλλησε το μικρόβιο αυτής της ακαθόριστης γοητευτικής μαγείας. Και μαγεμένη επέστρεψε στη Νέα Υόρκη. Μάταια προσπάθησε να ξεχάσει, μάταια προσπάθησε να προσαρμοστεί στους ρυθμούς της πόλης, στους ρυθμούς εργασίας της απρόσωπης και παγερής διαφημιστικής εταιρίας. Δυο χρόνια πάλεψε με τον εαυτό της, με την οικογένειά της, με τους φίλους της. Τελικά η μαγεία νίκησε. Φυσικό δεν είναι; Το 1999 εγκαταστάθηκε στο Μπουένος Αϊρες και άρχισε να χορεύει περισσότερο από δέκα ώρες συνεχώς. Καθημερινώς. Μετά από έξι μήνες χόρευε λιγότερο, αλλά έδινε σημασία στην τεχνική, στη λεπτομέρεια, στην ποιότητα. Και σιγά - σιγά ένιωθε «πορτένια», ένιωθε Αργεντίνα ένιωθε ιέρεια του τάνγκο.

-- Τι είναι τελικά το τάνγκο;

-- «Είναι η μετάλλαξη της θλίψης σε μεγάλη ομορφιά μας Είναι ένα ένα συναίσθημα που διαρκώς σε αφήνει ανικανοποίητο, που συνεχώς σε κάνει να αναζητάς κάτι. Είναι ένα ναρκωτικό που όταν σου λείπει η "δόση" παθαίνεις το σύνδρομο της στέρησης, είναι η θλίψη και η νοσταλγία για κάτι που στο παρελθόν έζησες και η προσδοκία για κάτι, που μάλλον ποτέ δε θα ζήσεις... Είναι ένας χορός που χρειάζεται δυο για να τον χορέψεις, και είναι φυσικό, όταν περνάς ατέλειωτες ώρες με ένα συγκεκριμένο άτομο αγγίζοντάς το, κοιτάζοντάς το να δημιουργείται ανάμεσα σε σένα και σε κείνο μια οικειότητα, ένα φλερτ που ίσως καταλήξει σε έρωτα. Και επειδή ο έρωτας είναι θνησιγενής, σε κάνει να φοβάσαι πως θα το χάσεις. Οι Αργεντίνοι είναι πολύ καθολικοί, είναι πολύ πουριτανοί, γι' αυτό αν παρατηρήσεις καλά, το τάνγκο είναι "Κοίτα και μην αγγίζεις"».

-- Και τώρα ποια είναι τα σχεδία σου;

-- «Θα ζήσω στην Αθήνα και θα προσπαθήσω να μεταδώσω στους Ελληνες την εμπειρία μου, το πάθος, την αγάπη γι' αυτόν τον εξαιρετικό χορό. Βρίσκω πως οι δυο λαοί έχουν πολλά κοινά στοιχεία και στη γλώσσα του σώματος και στη θέρμη της ψυχής τους». Γελά και προσθέτει: «Θα είμαι ας πούμε μια Αργεντίνα στην Ελλάδα, που θα διδάσκει τάγκο και θα... μαθαίνει ζεμπέκικο».

Δε θέλω να πεθάνω χωρίς να σας πω αυτά τα λόγια. Εχω πίστη σε σας. Σας έχω περιγράψει σκληρά περιστατικά και για ένα μεγάλο διάστημα δεν ήξερα αν θα σας ξαναέκαναν λόγο για όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Τον κίνδυνο που διατρέχουμε όλοι οι άνθρωποι, πλούσιοι ή φτωχοί. Γιατί τούτο είναι που αγνοούν οι εξουσιαστές μας. Δεν ξέρουν ότι και τα δικά της παιδιά βρίσκονται στην ίδια άσχημη θέση».

Παραθέσαμε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του κορυφαίου Αργεντινού συγγραφέα Ερνέστο Σάμπατο «Πριν το τέλος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Γκοβόστη» και που το έγραψε στα τέλη του περασμένου αιώνα, δηλαδή στα 1998, αμέσως μετά το θάνατο του γιου του Χόρχε και της γυναίκας του Ματθίλδης, σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην Αργεντινή. Θα λέγαμε ότι ο συγγραφέας με τούτο το βιβλίο κάνει ένα είδος πνευματικής διαθήκης, την οποία όλοι όσοι αγαπήσαμε τα βιβλία του («Το Τούνελ», «Περί Ηρώων και Τάφων», «Αββαδών ο εξολοθρευτής») θα πρέπει να τη διαβάσουμε

Ο Ντισέπολο γεννήθηκε το Μάρτη του 1901 και πέθανε το Σεπτέμβρη του 1951. Από το 1940 στρατεύτηκε στον περονισμό. Αυτή η δραστηριότητά του τον έφερε στο προσκήνιο και στα πυρά της αντιπολίτευσης. Η έντονη κριτική που του ασκήθηκε τον γονάτισε ψυχολογικά. Αργοπέθαινε, σταμάτησε να τρώει με τη θέλησή του, από πίκρα, και κλείστηκε μέσα σε μια απόλυτη σιωπή. Και στον Ενρίκε Σάντος Ντισέπολο ανήκει ο περίφημος ορισμός, και μας δίνει επιτέλους μια ακριβή απάντηση στα ερωτηματικά που είχαμε θέσει την προηγούμενη φορά, για «το τι, τελικά, είναι το τάνγκο».

«Το τάνγκο είναι μια θλιβερή σκέψη που χορεύεται».

Ετσι είναι; (Αναζητήστε το περιοδικό στα κεντρικά περίπτερα, βιβλιοπωλεία ή τηλεφωνήστε στην Ακαδημία του Τάνγκο για περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 010.34.24.234).

Είναι μια χώρα από τη φύση της θεαματική. Τεράστια σε έκταση και με ένα σχετικά μικρό πληθυσμό, έχει συγκεντρωθεί σχεδόν όλη σε μια μόνο πόλη. Οπως όλοι ξέρουμε, βρίσκεται στην Αμερικανική Ηπειρο, κατέχοντας ένα από τα νοτιότερα άκρα της. Ωστόσο, είναι μια χώρα που δε μοιάζει καθόλου με τους εν ηπείρω συνοίκους της. Είναι και κάνει κάθε προσπάθεια να είναι μια χώρα εντελώς ευρωπαϊκή στην όψη της. Εδώ, δεν υπάρχουν, π.χ., μαύροι. Οσο για τους ιθαγενείς Αμερινδούς, αυτοί δεν υπάρχουν - στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία τους - πια. Οι Αργεντινοί είναι απόγονοι των Ευρωπαίων μεταναστών, Ισπανών, Ιταλών και Ανατολικοευρωπαίων.

Το μέρος συμφωνεί με το όλο. Δηλαδή, η πρωτεύουσα συμφωνεί με τη χώρα. Η περίφημη πόλη του Μπουένος Αϊρες, χτισμένη στον κόλπο του Ρίο ντε Λα Πλάτα, έχει από πολλά χρόνια γίνει ένα μεγάλο οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο στη Λατινική Αμερική. Μια πόλη αρχοντική, αλλά, πριν από όλα, μια μεγαλούπολη (ή, μήπως, γιγαντούπολη;) Ευρωπαϊκή «παρισινού τύπου», που ελάχιστα θυμίζει το γνωστό λατινοαμερικανικό ύφος.

-- Πώς αυτοκτονεί ένας Αργεντινός; Ανεβαίνει πάνω στο εγώ του, πέφτει και τσακίζεται...

Στις μέρες μας, το εγώ της Αργεντινής περνά δύσκολες ώρες. Οπως φαίνεται, όχι μόνο δεν μπορεί κανείς να τα έχει όλα, αλλά δεν μπορεί και να τα έχει πάντα όλα. Ετσι, η Αργεντινή έρχεται τώρα σε επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα και, συγκεκριμένα, με μια θεμελιώδη και θυελλώδη οικονομική κρίση. Οχι ότι αυτό είναι κάτι εντελώς καινούριο ή αναπάντεχο. Από τουλάχιστον 15 χρόνια όλοι ξέρουν ότι στη χώρα του Ρίο ντε λα Πλάτα κάτι συμβαίνει και κάτι θα συμβεί. Τα οικονομικά κρισιακά προβλήματα ήταν το μόνιμο θέμα απασχόλησης πολλών και αλλεπάλληλων κυβερνήσεων. Τώρα, όμως, φαίνεται ότι τα ψέματα τελείωσαν και ότι η Αργεντινή δε θα μπορέσει (τουλάχιστον, δε θα μπορέσει τόσο εύκολα) να ξεπεράσει αυτή τη φορά το πρόβλημα αλά αργεντινά - δηλ. με αποσιώπηση της πραγματικής κατάστασης και με "θαυματουργούς" χειρισμούς. Δεν υπάρχει πια η συγκυρία που ανέδειξε τον "Χουάν" Περόν και γι' αυτό ακριβώς δεν υπάρχει ούτε η κυρία που τόσο τον βοήθησε με τη γοητεία της. Οπως σε πολλές άλλες χώρες, τώρα εκείνοι που κατά καιρούς στήριξαν τους «θαυματοποιούς» νομίζουν ότι ήγγικεν η ώρα να πάρουν «τα λεφτά τους πίσω».

Αλλά η Αργεντινή υπήρξε και πάλι τυχερή. Η «ευρωπαϊκή» παράδοση τηρείται και το ευρωπαϊκό όνειρο παραμένει ακέραιο έστω και σαν εφιάλτης. Και πώς να μην παραμένει, αφού και στην Ευρώπη το ίδιο ακριβώς συμβαίνει;

Συνεπώς, η Αργεντινή βρίσκεται σε πράγματι δύσκολη έως και απελπιστική κατάσταση ή, θα έλεγε κανείς, σε σταυροδρόμι. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, άλλο είναι να αυτοκτονείς ανεβαίνοντας στο δικό σου «εγώ» και άλλο να σε «αυτοκτονούν» ανεβάζοντάς σε στο «ΕΓώ» του ΔΝΤ.

Και ποιος δε θυμάται, ακόμη και εκείνοι που δεν ασχολούνται με το ποδόσφαιρο δεν μπορούν να λησμονήσουν, τη φράση του Μαραντόνα στο Μουντιάλ του Μεξικού, όταν έβαλε εκείνο το απίστευτο γκολ με το χέρι και όχι με το πόδι του, για να αποποιηθεί την ευθύνη, ή για να χρίσει τον εαυτό του υπέρτατον ον, σημασία δεν έχει: «Ο θεός έβαλε το χέρι του»...

Τώρα σε εμάς που συμπαθούμε αυτή τη μακρινή, πονεμένη χώρα δεν απομένει να ευχηθούμε, το ίδιο. Ο «θεός» της Αργεντινής ας βάλει και τώρα το χέρι του. Είθε...