«Ενας υποβαθμισμένος και συνεχώς υποβαθμιζόμενος δημόσιος τομέας αποτελεί το καλύτερο συμπλήρωμα στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα και στο χώρο της Υγείας», τόνισε ο Χρ. Χατζής, Γιατρός Εργασίας και μέλος του Τμήματος Υγείας της ΚΕ του ΚΚΕ, μιλώντας εκ μέρους του Κόμματος στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα: «Δημόσια και Ιδιωτική Υγεία: Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που έχουν οδηγούν στη συνεργασία ή στον ανταγωνισμό τους;».

Στο συνέδριο -οι εργασίες του οποίο άρχισαν χτες και τελειώνουν σήμερα- μίλησε ο υπουργός Υγείας, Αλ. Παπαδόπουλος, ο οποίος -παρά τις φραστικές διαβεβαιώσεις για την προσήλωση στο κράτος Πρόνοιας- δεν μπόρεσε να κρύψει την πολιτική της κυβέρνησης που οδηγεί στην παραπέρα υποβάθμιση του δημόσιου συστήματος Υγείας. Επίσης, μίλησαν εκπρόσωποι και των άλλων κομμάτων, καθώς και επιστήμονες.

Ο Χρ. Χατζής με στοιχεία, τόσο απ' την Ελλάδα όσο και από άλλες χώρες, απέδειξε ότι η εισαγωγή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων στη διαχείριση των υπηρεσιών Υγείας -πέρα απ' την περικοπή των κοινωνικών δαπανών- έφερε υψηλό κόστος διαχείρισης μέχρι και 40%, ενώ η εισαγωγή των χρημάτων των ασφαλισμένων στα χρηματιστήρια -πέρα απ' την απεμπόληση των παροχών- έφερε και απαξίωση στα μάτια των δικαιούχων.

«Οι επιχειρούμενες αλλαγές τόσο στο χώρο των δημόσιων υπηρεσιών Υγείας όσο και εκείνου της Κοινωνικής Ασφάλισης, αποτελούν μέρος των δρομολογημένων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και συνέχεια των προτεραιοτήτων και δεσμεύσεων που επιβάλλει η ΟΝΕ, με κατεύθυνση την ανατροπή των όποιων κατακτήσεων των εργαζομένων, ευνοώντας τις επενδύσεις του ιδιωτικού και μονοπωλιακού κεφαλαίου και στο χώρο της Υγείας και ασφάλισης με μεγιστοποίηση της κερδοφορίας», υπογράμμισε ο Χρ. Χατζής.

Αναφερόμενος στο θέμα του συνεδρίου είπε: «Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι γύρω από το συγκεκριμένο θέμα εκφράζονται συχνά διαμετρικά αντίθετες απόψεις και επιδιώξεις, σε θεωρητικό - επιστημονικό, κοινωνικό πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο με σημαντικές προεκτάσεις και επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή ευρύτατων στρωμάτων της κοινωνίας».

«Για μας, είπε σε άλλο σημείο ο Χρ. Χατζής, η Υγεία είναι ύψιστο κοινωνικό αγαθό (και όχι ιδιωτικό) και λαϊκό δικαίωμα (όχι ατομική υπόθεση ή ευθύνη) ΚΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΙΣΟΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΟ ΛΑΟ. Αυτά οφείλουμε να τα υπερασπίσουμε αποφασιστικά και με κάθε τρόπο. Το περιεχόμενό της δεν προσδιορίζεται αρνητικά - σαν απουσία, απλά ασθένειας - αλλά, εκείνη η κατάσταση που επιτρέπει στον καθένα να ζει δημιουργικά σε ισορροπία με το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον. Είναι επίσης γενικά αποδεκτό ότι 17 χρόνια μετά την ψήφιση του Ν. 1937/83 για τη σύσταση και λειτουργία του ΕΣΥ βρισκόμαστε σ' ένα κρίσιμο σημείο με ορατό τον κίνδυνο της πλήρους ανατροπής του δημόσιου χαρακτήρα του».

Αναφερόμενος στη λογική και τις προτάσεις του ΚΚΕ ο Χρ. Χατζής τόνισε: «Βάση τους αποτελούν οι αυξανόμενες λαϊκές ανάγκες σε υπηρεσίες Υγείας που θα πρέπει να τις υπηρετούν με επάρκεια και με αυτό το μέτρο αναζητούνται οι αναγκαίοι πόροι για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής τους λειτουργίας. Και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η επιλογή του ενός ή του άλλου δεν αποτελεί παρά καθαρά πολιτική επιλογή, που επιβάλλει ο υφιστάμενος κάθε φορά συσχετισμός δύναμης».

«Το ΚΚΕ, είπε σε άλλο σημείο, θεωρεί ότι η λαϊκή ευημερία, η διεύρυνση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, η αποτελεσματική προστασία της υγείας των και πολύ περισσότερο, η ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών τους σε υπηρεσίες Υγείας και όχι απλά ασθένειας, δεν μπορούν να συνυπάρξουν "αρμονικά" με την ανάπτυξη του ιδιωτικού κέρδους στον ίδιο χώρο γι' αυτό και η θέση μας για κατάργηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Υγεία. Η ικανοποίηση αυτών των αναγκών συνδέονται άμεσα με τον αγώνα τους για την απόκρουση των πολιτικών αυτών που στοχεύουν στην παραπέρα υποβάθμιση της αξίας της εργατικής τους δύναμης και ακόμα περισσότερο με τον αγώνα για μια λαϊκή οικονομία, στην οποία θα διασφαλίζεται ο ενιαίος δημόσιος χαρακτήρας και η ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες Υγείας, που θα παρέχονται δωρεάν και θα προσαρμόζονται στις πραγματικές τους ανάγκες. Κύρια προτεραιότητα είναι η συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας και δημόσιας Υγείας με έμφαση στην πρόληψη και την προαγωγή της υγείας στους τόπους που ζουν και εργάζονται, διασφαλίζοντας τον κοινωνικό έλεγχο και τη λαϊκή συμμετοχή».

Και ο Χρ. Χατζής κατέληξε: «Και αν είναι αλήθεια ότι μια τέτοια προοπτική απαιτεί έναν άλλο συσχετισμό δύναμης είναι άλλο τόσο αληθινό ότι τα ζητήματα της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Παιδείας αποτελούν θέματα που συσπειρώνουν τους εργαζόμενους, δημιουργώντας ευνοϊκές προϋποθέσεις για γενικότερες πολιτικοκοινωνικές αλλαγές στην κατεύθυνση της υπεράσπισης των δικών τους συμφερόντων».

«Οπως έχουν καταδείξει διεθνούς κύρους επιστήμονες και μελετητές (Rose 1984, Navaro 1988, Pollitt 1991) o "διαχειρισμός" (managerialism) αποτελεί το "αποδεκτό πρόσωπο" ενός νεοσυντηρητικού τρόπου σκέψης και δράσης αναφορικά με το κράτος και την άσκηση της εξουσίας, μέσω του οποίου γίνεται προσπάθεια να καταστεί περισσότερο "ελκυστικό" ή έστω "αποδεκτό" προβάλλοντας μια περισσότερο "ουδέτερη» - «αντικειμενική", όψη εισάγοντας ταυτόχρονα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη διαχείριση των δημόσιων υπηρεσιών και στο χώρο της Υγείας», είπε σε άλλο σημείο ο Χρ. Χατζής.

Ετσι επιτυγχάνουν:

• Στο όνομα του νοικοκυρέματος των οικονομικών, τον περιορισμό των πόρων για τη χρηματοδότησή τους.
• Στο όνομα της λειτουργικότητας την περιθωριοποίηση της επιστημονικής αυτονομίας και του κοινωνικού ελέγχου.
• Στο όνομα των συντηρούμενων γραφειοκρατικών αδυναμιών την υπονόμευση του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών αυτών.
• Στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και της «απελευθέρωσης» της αγοράς, την προώθηση της ατομικής ευθύνης έναντι της κρατικής υποχρέωσης, της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.
• Γίνεται μια προσπάθεια να εμφανιστούν οι επιχειρούμενες αλλαγές τόσο στο χώρο των δημόσιων υπηρεσιών υγείας όσο και εκείνου της κοινωνικής ασφάλισης- με κάποιες παραλλαγές - ως «μονόδρομος» στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποίησης» και της απελευθέρωσης των αγορών, σύμφωνα και με τις επιταγές της Παγκόσμιας Τράπεζας (WBC 1994).

«Ωστόσο, τόνισε ο Χρ. Χατζής, είναι χρήσιμο να αναφέρουμε τη λιγότερο γνωστή στη χώρα μας ισχυρή κριτική που ασκούν σε αυτές τις επιλογές τεχνοκράτες των ιδίων διεθνών οργανισμών.

Ενδεικτικά και ενόψει - ΟΔΙΠΥ - παραθέτουμε ορισμένες από τις επισημάνσεις του J. Stiglitz στους «Financial Taimes» (10/3/2000), σύμφωνα με τις οποίες η υιοθέτηση των προτάσεων της WBC από ορισμένες χώρες συνοδεύτηκε:

1. Από υψηλό κόστος διαχείρισης, που σε μερικές περιπτώσεις (ΗΒ) προσέγγισε το 40% των πραγματοποιημένων αποδόσεων.

2. Από υψηλή διακύμανση των αποδόσεων με επικίνδυνες αποδόσεις στο επίπεδο των παρεχομένων ασφαλιστικών υπηρεσιών (σσ αναφέρεται στις διακυμάνσεις των χρηματιστηρίων).

3. Από έλλειψη προστασίας στην καταβολή ασφαλιστικών παροχών με προφανή προβλήματα νομιμοποίησης. (σσ Τα προβλήματα εμπιστοσύνης σημαίνει ότι έχασαν την εμπιστοσύνη τους)».

«Ανάλογες επισημάνσεις, συνέχισε ο Χρ. Χατζής, κριτικού χαρακτήρα περιλαμβάνονται στην έκθεση των Ην. Εθνών «Economic Survey of Europe». Χαρακτηριστική είναι επίσης η δήλωση του Σουηδού υπουργού Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Leif Pagrotsky, στην ίδια εφημερίδα FT 16/8/2000 για την αποτυχία πραγματοποίησης ικανοποιητικής απόδοσης από τους επαγγελματίες διαχειριστές των διαθεσίμων των ασφαλιστικών ταμείων, σύμφωνα με την οποία: ..."οι εργαζόμενοι της χώρας θα εξυπηρετηθούν καλύτερα εάν εμπιστευτούν τη διαχείριση των διαθεσίμων των ταμείων τους σ' έναν πίθηκο αντί για τους επαγγελματίες διαχειριστές, τους οποίους επιπλέον πληρώνουμε αδρά"».

Στη συνέχεια ο Χρ. Χατζής ανέφερε συγκριτικά στοιχεία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Ελλάδας:

• Το κατά κεφαλή εθνικό εισόδημα στην Ελλάδα είναι 10.300 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος στην ευρωζώνη είναι 20.000 ευρώ. Με άλλα λόγια το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα στην Ελλάδα είναι μόλις το 50% του μέσου όρου των Ευρωπαίων εργαζομένων, παρά το γεγονός ότι ο Ελληνας εργάζεται τις περισσότερες ώρες από οποιοδήποτε άλλο εργαζόμενο της ευρωζώνης.
• Η κατά κεφαλή αγοραστική δύναμη των Ελλήνων σε ισοδύναμες μονάδες αγοραστικής ικανότητας αναλογεί στο 68,2% του μέσου ευρωπαϊκού όρου.
• Το ποσοστό της ανεργίας, ανέρχεται στο 11,7% (1999), όταν το μέσο ποσοστό ανεργίας είναι 9,5% στην ευρωζώνη και 8,8% στα δεκαπέντε κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
• Οι κοινωνικές δαπάνες στη χώρα μας κυμαίνονται σε ποσοστά 23,3% του ΑΕΠ (1996) και απέχουν κατά 5,4% του μέσου ευρωπαϊκού επιπέδου (28,7% του ΑΕΠ).

Με βάση αυτά τα στοιχεία, αλλά και εκείνα των ΗΠΑ ο Χρ. Χατζής τόνισε: «Να γιατί πρέπει κατά τη γνώμη μας να μπει φραγμός στην υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας. Ενας τέτοιος υποβαθμισμένος και συνεχώς υποβαθμιζόμενος δημόσιος τομέας αποτελεί το καλύτερο συμπλήρωμα στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα και στο χώρο της υγείας».

Ως χαρακτηριστικά αυτής της συμπληρωματικότητας ο Χρ. Χατζής ανέφερε:

• Τον πολυκερματισμό και την υποτυπώδη παρουσία της ΠΦΥ δημόσιου χαρακτήρα.
• Την ανυπαρξία πραγματικά προληπτικής (και σχολικής) ιατρικής.
• Την έλλειψη υποδομών, δημόσιου χαρακτήρα σε πρωτοβάθμιο δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο οργάνωσης για την εφαρμογή στην πράξη των όρων υγιεινής και ασφάλειας στους τόπους δουλιάς και της πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων. Είναι εντυπωσιακό ότι το κόστος των συνεπειών από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες εκτιμάται ότι ξεπερνά το 5% του ΑΕΠ σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες (Healh and Encironment sustainable development, WHO, 1977). Το κόστος αυτό για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ στη χώρα μας εκτιμάται στο ύψος του μισού τρισ. ετησίως.
• Την απουσία υπηρεσιών οδοντιατρικής φροντίδας, την υποτυπώδη έως ανύπαρκτη υποδομή σε υπηρεσίες αποκατάστασης.
• Τον άθλιο ξενοδοχειακό εξοπλισμό των μεγάλων νοσοκομείων.
• Το συνεχιζόμενο υδροκεφαλισμό στην Αττική, παρά τα περί αποκέντρωσης διακηρυσσόμενα (πρόσφατο παράδειγμα το 16ο νέο μεγάλο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν» στον άξονα 4 χλμ Μεσογείων - Βασιλίσσης Σοφίας).

Περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της Υγείας ο Χρ. Χατζής υπογράμμισε ότι «προσδιοριστικό στοιχείο είναι η απόσταση - που συνεχώς μεγαλώνει - ανάμεσα στις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων για υπηρεσίες Υγείας, τις προσδοκίες και δυνατότητες που παρέχει η εξέλιξη της επιστήμης από τη μια και ο βαθμός ικανοποίησής τους από το κράτος μέσω των ασκούμενων απ' αυτό πολιτικών, από την άλλη».

«Τα φαινόμενα αυτά, συνέχισε, εντάθηκαν ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία με την όξυνση του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, με την αλλαγή του συσχετισμού υπέρ των δυνάμεων του κεφαλαίου, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο και την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Ενισχύεται η κερδοφορία και οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, αυξάνονται οι ιδιωτικές δαπάνες, χειροτερεύουν γενικά οι όροι και οι συνθήκες - διαβίωσης των εργαζομένων. Ετσι το εγχείρημα για τη συγκρότηση και λειτουργία ενός συστήματος Υγείας στο πλαίσιο του λεγόμενου κράτους πρόνοιας ενταγμένου στη λογική του αστικού του εκσυγχρονισμού δεν πρόλαβε καν να ολοκληρωθεί. Αλλωστε, από την αρχική του φάση ούτε εθνικό ήταν, ούτε πολύ περισσότερο «Σύστημα» και μάλιστα Υγείας υπήρξε, αφού οι κύριοι άξονες ήταν και παρέμειναν η νοσοκομειακή - κυρίως - περίθαλψη και οι εργασιακές σχέσεις των ιατρών. Αναπότρεπτα η συνεχώς μειούμενη κρατική χρηματοδότηση, η απουσία συγκεκριμένου ορθολογικού σχεδιασμού, προγραμματισμού και αξιόπιστης υλοποίησής του (Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου, Ν. 2071/92, Ν. 2194/99, Ν. 2519/97 κλπ.) οι σοβαρές χρόνιες ανεπάρκειες σε κατάλληλη υποδομή κυρίως στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στην Πρόληψη αλλά και στις ΜΕΘ, στα ΤΕΠ και στο ΕΚΑΒ, η έλλειψη επαρκούς σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού και βιοϊατρικής τεχνολογίας, ο συγκεντρωτισμός στις αποφάσεις, τα φαινόμενα διαφθοράς χρηματισμού οδήγησαν σε μια εντυπωσιακή ισχυροποίηση του ιδιωτικού τομέα υπηρεσιών υγείας σε βάρος του δημόσιου τομέα. Ετσι, οι ιδιωτικές δαπάνες για την Υγεία ξεπερνούν το 40% του συνόλου των δαπανών για υπηρεσίες Υγείας, ποσοστό εντυπωσιακό και από τα υψηλότερα στις χώρες του ΟΟΣΑ».

«Είναι προφανές, είπε ο Χρ. Χατζής, ότι κυρίαρχο πρότυπο για την όποια ικανοποίηση των αναγκών σε υπηρεσίες Υγείας δεν είναι οι ίδιες οι ανάγκες αλλά οι πόροι που μέσω της ασκούμενης από το κράτος πολιτικής διατίθενται (κρατικός προϋπολογισμός, κοινωνική ασφάλιση, ατομική δαπάνη). Προσδιορίζοντας μέσω αυτών (των πόρων) το μέγεθος, την έκταση και το είδος των προσφερόμενων υπηρεσιών για την ικανοποίηση των υφιστάμενων αναγκών με βάση τις οικονομικές "δυνατότητες" συλλογικές και κυρίως ατομικές (ατομική ευθύνη)».

Στον αντίποδα αυτής της λογικής και πολιτικής βρίσκεται η θέση του ΚΚΕ υπογράμμισε ο Χρ. Χατζής, για να τονίσει: «Η διαζευκτική αυτή επιλογή και ο ταξικός της χαρακτήρας επιχειρείται να συσκοτιστεί - όσο είναι δυνατόν - απ' την ανάδειξη μιας διαχειριστικής, τεχνοκρατικής λογικής σαν κυρίαρχου στοιχείου στις συγκεκριμένες αντιθέσεις».