Copyright 2019 The Associated

Ο Κινέζος Πρόεδρος υποδέχεται τον Γάλλο ομόλογό του

Το Μάρτη του 2019, ήταν η σειρά του Σι Τζινπίνγκ να επισκεφτεί την Ευρώπη, όπου μετά από πολυήμερες επαφές βρέθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας, συμμετέχοντας σε ένα γεύμα κεκλεισμένων των θυρών που παρέθεσε προς τιμήν του ο Μακρόν. Οι δύο πλευρές είχαν δώσει στη δημοσιότητα την «Κοινή Δήλωση της Γαλλικής Δημοκρατίας και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας για τη διατήρηση της πολυμέρειας και τη βελτίωση της παγκόσμιας διακυβέρνησης». Σημειωτέον, είχε προηγηθεί συνάντηση Σι και Μακρόν με την Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, στο Παρίσι, με θέμα και πάλι «τις προκλήσεις της πολυμέρειας», με πρωτοβουλία και πάλι της Γαλλίας.

Τη βδομάδα που πέρασε, την Τρίτη, Σι και Μακρόν συναντήθηκαν ξανά, καθώς η Γαλλία ήταν μία από τις «τιμώμενες χώρες» στη «2η Διεθνή Εκθεση Εισαγωγών Κίνας» (China International Import Expo, CIIE 2019). Ο Γάλλος Πρόεδρος τέθηκε επικεφαλής πολυμελούς γαλλικής αντιπροσωπείας στην οποία εκπροσωπήθηκαν κολοσσοί όπως η αεροναυπηγική «Airbus» και οι φαρμακευτικές «Sanofi» και «Loreal». Συμμετείχε σε σειρά συναντήσεων και εκδηλώσεων, μεταξύ των οποίων πολλοί σχολίασαν και τα εγκαίνια παραρτήματος του Πολιτιστικού Κέντρου «Ζορζ Πομπιντού» στη Σαγκάη. Κάτι που ετοιμαζόταν εδώ και πολλά χρόνια (το Πομπιντού θεωρείται σημαντικό ευρωπαϊκό μουσείο μοντέρνας τέχνης που επεκτείνεται και με παραρτήματα σε Μάλαγα, Βρυξέλλες κ.α.) και οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» το σχολίασαν ως «διπλωματία του μουσείου», ανιχνεύοντας προφανώς μια ενισχυμένη επιθυμία του Παρισιού να επεκτείνει τις σχέσεις του με το Πεκίνο σε όλους τους τομείς.

Η εξέλιξη των σχέσεων της Κίνας με τη Γαλλία και συνολικά με την ΕΕ δεν μπορεί παρά να αξιολογηθεί παράλληλα με την όξυνση του ανταγωνισμού της με τις ΗΠΑ, αλλά και των αντιθέσεων ΕΕ - ΗΠΑ, αποφεύγοντας φυσικά απόλυτα συμπεράσματα για «αρραγείς συνεργασίες» ή για «αιώνιες έχθρες».

Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ότι στη συνάντηση που είχαν την Τετάρτη, Μακρόν και Σι ξεχώρισαν ως βάση για την περαιτέρω συνεργασία τους την υπεράσπιση της Συμφωνίας που υπεγράφη το 2015 για την «αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών», μετά από διεθνή συνάντηση που έγινε στο Παρίσι με τη συμμετοχή εκατοντάδων εκπροσώπων κυβερνήσεων αλλά και επιχειρηματικών ομίλων από όλο τον κόσμο. Εκεί, στο όνομα της «υπεράσπισης του πλανήτη», τέθηκαν άξονες για νέα πεδία επιχειρηματικής δράσης σε τομείς όπου εκτιμάται ότι υπάρχουν αυξημένα περιθώρια συγκέντρωσης κεφαλαίου, όπως αυτά που λανσάρονται ως «πράσινη οικονομία» ή υπό τον γενικό τίτλο «Ανανεώσιμες Μορφές Ενέργειας», έχοντας ήδη δώσει ώθηση σε μια σειρά νέους τομείς της παραγωγής τόσο μέσων παραγωγής όσο και μέσων κατανάλωσης (είτε αυτό αφορά τη ραγδαία ανάπτυξη του τομέα της ανακύκλωσης, είτε τη στροφή σε μορφές Ενέργειας όπως η αιολική, η υδροηλεκτρική, η πυρηνική κ.ά.). Γύρω από αυτή τη Συμφωνία του 2015 ξετυλίγονται μια σειρά σκληροί μονοπωλιακοί και γενικότερα ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, όπως αποτυπώνονται π.χ. στην απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία - εν μέσω σοβαρών διαφωνιών και στο εσωτερικό των ίδιων των ΗΠΑ για την απόφαση αυτή.

Ενα από τα ντοκουμέντα που υπέγραψαν αυτή τη φορά Μακρόν και Σι ήταν η «Εκκληση του Πεκίνου για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής», διακηρύσσοντας την «πλήρη υποστήριξή τους στη Συμφωνία του Παρισιού», την οποία χαρακτηρίζουν «μη αναστρέψιμη διαδικασία και μπούσουλα για μια ισχυρή δράση για το κλίμα» και εκφράζουν «μεγάλη αποφασιστικότητα» για να εξασφαλιστεί «η απόλυτη και αποτελεσματική υλοποίηση» της Συμφωνίας. Αυτά μάλιστα ειπώθηκαν μια μέρα αφού οι ΗΠΑ επισημοποίησαν με επιστολή στον ΟΗΕ την απόφασή τους να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία. Αν και δεν κατονόμασε τις ΗΠΑ, ο Γάλλος Πρόεδρος εξέφρασε «λύπη» για την επιλογή «κάποιων άλλων χωρών» να αποσυρθούν από τη Συμφωνία, συμπληρώνοντας πάντως ότι βλέπει αυτές τις επιλογές ως «επιλογές που γίνονται περιθωριακά». Αναδεικνύοντας δε πόσο περιπλέκεται το ενδοϊμπεριαλιστικό κουβάρι με «δράσεις» και «αντιδράσεις» αντιπάλων και εταίρων, συνέχισε με μεγάλη ειλικρίνεια: «Διότι όταν η Κίνα, η ΕΕ και η Ρωσία - η οποία επικύρωσε πριν από μερικές εβδομάδες τη Συμφωνία του Παρισιού - δεσμεύονται με σθεναρότητα, η μεμονωμένη επιλογή του ενός ή του άλλου δεν αρκεί για να αλλάξει την πορεία του κόσμου. Οδηγεί μόνο στην περιθωριοποίησή του».

Φυσικά, η γαλλοκινεζική υπεράσπιση της Συμφωνίας του 2015 συνεπάγεται πρώτα απ' όλα νέα ορμή στην υλοποίηση κολοσσιαίων επενδύσεων. Την Τετάρτη, Μακρόν και Σι έδωσαν στη δημοσιότητα το «Σχέδιο Δράσης για τις γαλλοκινεζικές σχέσεις», όπου διακρίνει κανείς τη δέσμευση των δύο χωρών για ανάπτυξη συνεργασίας στους τομείς που αφορούν «τη μετάβαση σε νέες μορφές Ενέργειας ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη» κ.λπ. Μάλιστα, στις συνολικά 24 συμφωνίες που υπέγραψαν οι δύο πλευρές, περίοπτη θέση έχουν μπίζνες σε αντίστοιχα πεδία. Για παράδειγμα: Αυξημένη σημασία έχει η συμφωνία για την κατασκευή μονάδας επανεπεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων στην περιοχή Λιανγιουνγκάνγκ της ανατολικής κινεζικής επαρχίας Τζιανγκσού, με τη γαλλική ενεργειακή εταιρεία «Orano» (πρώην «Areva»). Αν και παραμένουν κάποιες λεπτομέρειες για την οριστικοποίησή της, πρόκειται για συμφωνία αξίας άνω των 20 δισ. ευρώ. Αφορά εγκαταστάσεις στις οποίες θα γίνεται επανεπεξεργασία έως και 800 τόνων χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων ετησίως, οι πρώτες του είδους τους στην Κίνα. Με δεδομένο ότι η Κίνα θεωρείται σήμερα η μεγαλύτερη παγκοσμίως αγορά ατομικής ενέργειας (σύμφωνα με το ΑΠΕ μετρά 48 ενεργούς αντιδραστήρες και 10 υπό κατασκευή), ο τομέας της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων δημιουργεί νέα πεδία δράσης για αντίστοιχους ομίλους, στα οποία ολοφάνερα τα γαλλικά κεφάλαια τρέχουν «να προλάβουν καλή θέση».

Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν όμως κι άλλες κοινές μπίζνες που προχωρούν, όπως δείχνει και το συμβόλαιο που υπέγραψαν ο κινεζικός όμιλος «Beijing Gas Group» και η γαλλική «Engie» για τη λειτουργία τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και αποθήκευσής του στην πόλη Τιαντζίν, στη βόρεια Κίνα. Ακόμα, ο ενεργειακός κολοσσός «Total» θα συνεργαστεί με τον κινεζικό όμιλο «Shenergy Group» για τη διανομή υγροποιημένου φυσικού αερίου μέσω του Δέλτα του ποταμού Γιανγκτσέ.

Να σημειωθεί ότι το «Σχέδιο Δράσης» ξεχωρίζει και «τον καθορισμό επιχειρηματικών σχεδίων, από κοινού προωθούμενων, ειδικά σε Ασία και Αφρική».

Πολλοί αναλυτές επέμειναν ότι αυτό το ταξίδι Μακρόν στην Κίνα είχε κυρίως «οικονομική διάσταση». Σχολίασαν αρκετά την ανησυχία του Παρισιού για το πώς θα «αντιμετωπίσει» το αυξημένο εμπορικό έλλειμμα που έχει με την Κίνα (γύρω στα 30 δισ. ευρώ), αλλά και το πώς θα «προλάβει» (έναντι π.χ. των γερμανικών ή άλλων ομίλων) να ενισχύσει τη διμερή οικονομική συνεργασία, διασφαλίζοντας καλύτερους όρους δραστηριοποίησης στην αχανή κινεζική αγορά για τα γαλλικά μονοπώλια.

Στο ίδιο το «Σχέδιο Δράσης» δεν ήταν καθόλου τυχαίες οι αναφορές στην ανάγκη «προώθησης της διασύνδεσης» Ευρώπης - Ασίας, αλλά και οι εκκλήσεις για ανάπτυξη πρωτοβουλιών, συνδυάζοντας τη «Στρατηγική της ΕΕ για την ευρασιατική σύνδεση» με την «κινεζική πρωτοβουλία "Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος"».

Ομως, οι συνεργασίες - όπως φυσικά και οι αντιπαλότητες - των εκπροσώπων των μονοπωλίων δεν έχουν ποτέ αυστηρά... επενδυτική διάσταση. Οι οικονομικές σχέσεις αναπτύσσονται σε ένα πλαίσιο ευρύτερων γεωπολιτικών διεργασιών.

Στις δικές του δηλώσεις, ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ στάθηκε ευρύτερα στο χαρακτήρα που αποκτούν (ή που το Πεκίνο θα ήθελε να αποκτήσουν) οι γαλλοκινεζικές σχέσεις. «Κίνα και Γαλλία πρέπει να μοιραστούν περισσότερες ευθύνες και να εξασκήσουν τους ρόλους που τους αναλογούν ως δύο από τις ισχυρότερες δυνάμεις παγκοσμίως, με δεδομένο ότι ο κόσμος σήμερα είναι μάρτυρας αλλαγών που συναντά κανείς πολύ λίγες φορές μέσα σε έναν αιώνα», είπε ο Σι ανάμεσα σε άλλα. Αλλωστε, τόσο το νέο «Σχέδιο Δράσης» που υπογράφτηκε αυτήν τη βδομάδα, όσο και η «Κοινή Δήλωση» που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτη «για τη διατήρηση της πολυμέρειας και τη βελτίωση της παγκόσμιας διακυβέρνησης», θίγουν ζητήματα με πολύ ευρύτερες προεκτάσεις για τις διεθνείς ισορροπίες. Η λεγόμενη «υπεράσπιση της πολυμέρειας» επανέρχεται με φόντο τις αντιδράσεις που προκαλεί η λεγόμενη «μονομέρεια» της κυβέρνησης Τραμπ και μια σειρά μέτρα που προκρίνει το αμερικανικό κεφάλαιο όσον αφορά την τρέχουσα τακτική του για την υπεράσπιση της θέσης του, όχι απλά σε μια σειρά αγορές του πλανήτη, αλλά στους όρους συνεργασίας.

Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι το «Σχέδιο Δράσης» ξεχωρίζει και την ανάγκη κοινής δράσης για τη «μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου» (ΠΟΕ) με στόχο την υπεράσπισή του, σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ έχουν διαμηνύσει ότι «αν χρειαστεί» μπορεί και να αποχωρήσουν από τον ΠΟΕ. Τέλος, τόσο το «Σχέδιο Δράσης» όσο και οι κοινές δηλώσεις Μακρόν - Σι ξεχώρισαν και τομείς όπως η «αντιμετώπιση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος», στους οποίους οι δύο πλευρές βρίσκουν κοινά σημεία.

Ενόψει της επίσκεψης Μακρόν, το πρακτορείο «Σινχουά» τόνιζε στις 4 Νοέμβρη ότι οι δύο χώρες «ως δύο από τους σημαντικότερους παίκτες της παγκόσμιας διακυβέρνησης, χαίρουν μιας ευρείας συναίνεσης για την ενίσχυση της συνεργασίας όσον αφορά τη διατήρηση της ειρήνης, της σταθερότητας του κόσμου και της διατήρησης της πολυμέρειας και της ελεύθερης ανταλλαγής (σ.σ. αγαθών)...».

Ενώ και η κινεζική «Λαϊκή Ημερησία» στις 5 Νοέμβρη φιλοξενούσε ανάλυση σύμφωνα με την οποία υπογράμμιζε ότι «η κοινή θέση Παρισιού και Πεκίνου για πολλά από τα παγκόσμια προβλήματα και το κοινό τους συμφέρον για την παγκόσμια διακυβέρνηση και την οικονομική ανάπτυξη αποτελούν παράγοντες ικανούς για τη ρεαλιστική προώθηση της μεταξύ τους συνεργασίας...».

Αλλωστε, στο «Σχέδιο Δράσης» οι δύο πλευρές ιεραρχούν και τη στρατιωτική συνεργασία τους, καθορίζοντας ως στόχο την «ενίσχυση των ανταλλαγών επισκέψεων σε ανώτατο επίπεδο», όπως και «το διάλογο και την ανταλλαγή εμπειριών ειδικά στις (σ.σ. στρατιωτικές) επιχειρήσεις για τη διατήρηση της ειρήνης».

Πάντως, στις διαθέσεις περαιτέρω συνεργασίας επιδρούν φυσικά και αντιθέσεις που παραμένουν ισχυρές. Η γαλλική αρθρογραφία ασχολήθηκε αρκετά τις τελευταίες μέρες με τον προβληματισμό που δημιουργεί στο Παρίσι η «βιασύνη» π.χ. της Ελλάδας ή της Ιταλίας να «αγκαλιάσουν» τους κινεζικούς «Δρόμους του Μεταξιού». Εκφράζοντας την ανησυχία για την ταχύτητα με την οποία η Κίνα διεισδύει στην Ευρώπη και για «αναταράξεις» που αυτή ίσως προκαλέσει, ο Μακρόν ανέφερε μεταξύ άλλων: «Πιστεύω ότι η Κίνα αντελήφθη τώρα ότι η Ευρώπη είναι οργανωμένη, ότι έχουμε μία ατζέντα ανοίγματος και κυριαρχίας και ότι έχουμε τη βούληση να προχωρήσουμε από κοινού οργανωμένοι ως αξιόπιστος και αποτελεσματικός εταίρος». Πρόσθεσε ότι πρέπει «να διορθωθούν τα λάθη του παρελθόντος» και θίγοντας και την περίπτωση της Ελλάδας (όπου οι κινεζικές επενδύσεις διευρύνονται σε βάρος ευρωπαϊκών και άλλων) σημείωσε ότι «ωθήσαμε πολλές χώρες προς πολύ σκληρές, ταχείες μεταρρυθμίσεις και σε αναγκαστικές ιδιωτικοποιήσεις χωρίς να υπάρχουν Ευρωπαίοι επενδυτές». Και κατέληξε: «Οσο περισσότερο καταφέρνουμε να δείξουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση γνωρίζει να υπερασπιστεί τα στρατηγικά της συμφέροντα, έχει συντονισμένη ατζέντα επιθετική και αμυντική, τόσο περισσότερο θα αντιμετωπίζεται αξιόπιστα από την Κίνα...».