ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μια ασυνήθιστα δυνατή ταινία

Η τρέχουσα βδομάδα κυριαρχείται από δύο διαμετρικά αντίθετες ταινίες, που κάνουν πρεμιέρα απόψε στις αίθουσες. Πρόκειται για τον τελευταίο, πολυαναμενόμενο Τζέιμς Μποντ, «Spectre» (2015), που εντέλει δε συνιστά «κάτι» που θα χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη, ακόμα και των θαυμαστών του Βρετανού σούπερ ήρωα, ενώ η άλλη είναι το αντιναζιστικό, σκοτεινό και κλειστοφοβικό ουγγρικό αριστούργημα «Ο γιος του Σαούλ» (2015), πρώτη ταινία του Λάζλο Νέμες, με απόλυτα προσωπική γραφή και αφήγηση και συμβολικό αισιόδοξο τέλος. Βέβαια, το μεγάλο κινηματογραφικό γεγονός των ημερών είναι το 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που εγκαινίασε τις εργασίες του στις 6 Νοέμβρη και θα ολοκληρωθεί την ερχόμενη Κυριακή το βράδυ. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, από τις ταινίες του διαγωνιστικού που είδαμε, θεωρούμε ότι ξεχωρίζει, με απόσταση απόλυτη από τις υπόλοιπες του ίδιου τμήματος, το τουρκικό αινιγματικό ψυχολογικό θρίλερ, δεύτερη ταινία μεγάλου μήκους του Τόλγκα Καρατσελίκ, «Κισσός» (2015) (Ivy), που αναφέρεται στη σχέση 5 ανδρών του πληρώματος ενός φορτηγού πλοίου, εταιρείας που μόλις χρεοκόπησε, οι οποίοι, καίτοι απλήρωτοι για μήνες, παραμένουν μέσα στο αγκυροβολημένο στο πουθενά πλοίο, ώστε να μην κατασχεθεί από τις αρχές. Ταινία με άριστες ερμηνείες η ιρλανδέζικη «Γυάλινη χώρα» (2014) (Glassland), σε σκηνοθεσία Τζέραρντ Μπάρετ, ενώ η ισλανδική ψυχή αναδεικνύεται σε όλη της την αυθεντικότητα στην κωμωδία του Γκρίμουρ Χάκοναρσον «Δεσμοί αίματος» (2015) (Rams). Από τις ελληνικές ταινίες μάς άρεσε η απλή και συμπαθητική, χωρίς τις συνηθισμένες ελληνικές δηθενιές, «Smac» (2015) του Ηλία Δημητρίου...

ΚΡΙΤΙΚΗ: Τζία ΓΙΟΒΑΝΝΗ

ΛΑΖΛΟ ΝΕΜΕΣ

Ο γιος του Σαούλ

Εκπληκτική ταινία. Απίστευτο σκηνοθετικό ντεμπούτο. Κινηματογραφική εμπειρία - μέγγενη από την Ουγγαρία, γραπώνει το θεατή και σφίγγει και σφίγγει για μια ώρα και 47 λεπτά. Το τελικό μήνυμα αισιόδοξο! Το φιλμ καταγράφει με ακρίβεια τη λειτουργία του ναζιστικού εργοστασίου θανάτου Αουσβιτς - Μπίρκεναου, στη μέγιστη παραγωγικότητά του, το καλοκαίρι του '44. Μέγα Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο φεστιβάλ Καννών 2015 αυτό το θρίλερ για το Ολοκαύτωμα, όπως το αποτύπωσε το αιχμηρό βλέμμα του φιλόδοξου, 37χρονου Ούγγρου κινηματογραφιστή Λάζλο Νέμες, που σφυρηλατήθηκε δίπλα στον Μπέλα Ταρ, ως βοηθός του, για δυο χρόνια. Η παρθενική αυτή ταινία μεγάλου μήκους του Νέμες κάνει χρήση ενός συμβατικού είδους αφήγησης βασισμένης σε αισθητηριακές αρχές σκηνοθεσίας. Κάμερα στον ώμο, κολλημένη στο πρόσωπο και το σβέρκο του Σαούλ που, καίτοι γνωρίζει ότι είναι «ήδη» νεκρός, προσπαθεί απεγνωσμένα να δώσει νόημα σε όση ζωή τού απομένει, απονέμοντας στο άψυχο σώμα ενός παιδιού - το οποίο βλέπει σαν δικό του - ένα αξιοπρεπές τελετουργικό ταφής. Συστηματική η απουσία ανοιχτών πλάνων, το βάθος πεδίου ρηχό και όλη η φρίκη της κόλασης των κρεματορίων φλου, θολή... στο φόντο ή εκτός πλάνου, δίνει στην ταινία τον οπτικό της ρυθμό.

Η ταινία του Νέμες, πενταετές πρότζεκτ, βασίστηκε στα συμπαγή, παρόντα και απτά αρχεία των «Sonderkommando» και στο βιβλίο μαρτυριών «Memorial de la Shoah: Φωνές κάτω από τη στάχτη», όπου όλα καταγράφονται μέσα από τα μάτια των καταραμένων των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης. Από τα καθημερινά τους καθήκοντα, την οργάνωση της δουλειάς, τους κανόνες λειτουργίας του στρατοπέδου, μέχρι το πώς οργανώθηκε μια μορφή αντίστασης. Ο Μπέλα Ταρ δίδαξε στον Νέμες να εστιάζει στις λεπτομέρειες και να κατανοεί τη σπουδαιότητα της κάθε σκηνής, μια που τα πάντα συνιστούν ενιαία και αυστηρή διαδικασία. Μέσα από την αναζήτηση του Σαούλ, ο σκηνοθέτης, που έχασε πολλούς συγγενείς του στα χιτλερικά στρατόπεδα, θέλει να επανενεργοποιήσει το βλέμμα του θεατή πάνω στη ναζιστική θηριωδία.

Ο Σαούλ, είναι Ούγγρος - Εβραίος κρατούμενος στο ναζιστικό στρατόπεδο, ανήκει στους «Sonderkommando», τους επιλεγμένους από τα SS, έμπιστους κρατούμενους με τα απατηλά προνόμια και την εξαντλητική δουλειά, τους οποίους οι SS εξολοθρεύουν συστηματικά ανά τρίμηνο ή τετράμηνο, ώστε να μην υπάρχουν μάρτυρες των πεπραγμένων στο στρατόπεδο. Αποστολή των «Sonderkommando» ήταν να οδηγούν τις φουρνιές φυλακισμένων στους θαλάμους αερίων και να απομακρύνουν, μετά τη θανάτωση, τα πτώματα (τα «stock» όπως τα αποκαλούσαν οι SS) για τους αποτεφρωτήρες. Μετά καθάριζαν τους θαλάμους αερίων με επιταχυνόμενους, καθ' όλο το εικοσιτετράωρο, ρυθμούς, επειδή κατέφθαναν συνεχώς καινούργια καραβάνια μελλοθανάτων και ο απελευθερωτής Κόκκινος Στρατός όλο και πλησίαζε... Διάλεξα την οπτική ενός ανθρώπου - αναφέρει ο σκηνοθέτης - και διατήρησα αυστηρά τη θέση αυτή, με την κάμερα να ακολουθεί τις κινήσεις του Σαούλ, ο οποίος δουλεύοντας στα κρεματόρια για 4 μήνες, δεν «βλέπει» πια τη φρίκη. Ο Σαούλ, με το απαθές πρόσωπο, βλέπει μπροστά του, αποκλειστικά και μόνο, το αντικείμενο της αναζήτησής του...

Σπουδαία ταινία, στοιχίζεται στην ποιότητα του «Ελα να δεις» (1985) του Κλίμοφ... Μην τη χάσετε!

Με τους: Γκέζα Ρόχινγκ, Λεβέντε Μολνάρ, Ουρς Ρεχν, κ.ά.

Παραγωγή: «Saul fia», Ουγγαρία (2015)

ΣΑΜ ΜΕΝΤΕΣ

Spectre

Ο Ντάνιελ Κρεγκ, ένας 007 σαν γάντι ταιριαστός με το επικρατούν πρακτορικό ιδεώδες, δήλωσε ότι αυτός είναι ο τελευταίος του Μποντ. Μένει να αποδειχτεί εάν θα κρατήσει το λόγο του. Με το που ανέλαβε τον Μποντ ο Κρεγκ, με τη χαρακτηριστική εσωτερική του μελαγχολία σε αντιπαράθεση με τα χαριτολογήματα και την κομψότητα ζιγκολό προγενέστερών του, το «franchise» Μποντ αύξησε τη λειτουργική βία και έγινε πιο «σκοτεινό». Σημείο των καιρών κυρίως. Η ταινία «Spectre», παρά τις στρογγυλεμένες της γωνίες, φλερτάρει άγρια με τα παλιά φιλμ Μποντ, μέσα από πλήθος αναφορών από το σύμπαν του Βρετανού περιπαικτικού δανδή και μάλλον θα πρέπει να είναι κανείς ορκισμένος θαυμαστής για να αποδώσει σ' αυτές κάποιο βάρος (η υπογράφουσα δηλώνει αδυναμία). Αναγνωρίσιμα τα μουσικά μοτίβα, η λευκή γάτα Αγκύρας του αρχιεγκληματία Μπόφελντ και οι τουλάχιστον δύο παλιοί χρονοδιακόπτες που καταδηλώνουν το κυνήγι με το χρόνο προτού εκραγεί η βόμβα... Ταυτόχρονα, ενώπιόν μας ξεδιπλώνεται όλη η ευρωπαϊκή ελίτ των σταρ: Ραλφ Φάινς, Μόνικα Μπελούτσι, Λεά Σεντού, Κριστόφ Βαλτζ, Γιέσπερ Κρίστενσεν... Αναρωτιέται κανείς αν θα πρέπει να εντυπωσιαστεί ή να απογοητευτεί από την πληθώρα των μεγάλων ονομάτων μπροστά και πίσω από την κάμερα, που φιγουράρουν σε ρόλους κενούς, σε ταινίες για εφήβους... Βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι η κομψή, καλοραμμένη παραγωγή κόστισε 350 εκατομμύρια δολάρια, κατανοεί και το γιατί της παρουσίας όλων αυτών...

Ξυλοδαρμοί διαρκείας και επίμονο κυνηγητό με όποιο πιθανό όχημα, αυτοκίνητα, πλεούμενα, ελικόπτερα, αεροπλάνα, μόνο τα ποδήλατα λείπουν. Κουραστικό. Αν τώρα ξεφλουδίσει κανείς την κίνηση της δράσης και την αισθητική του μπανγκ - μπανγκ, το μόνο που απομένει είναι μια ισχνή ίντριγκα με άθλια ρηχό βάθος χαρακτήρων, που δεν αντέχει περισσότερο από 15 λεπτά από τα 150 της ταινίας και κατευθύνεται προς ένα γνώριμο τέλος. Στην πραγματικότητα, η ταινία συνίσταται σε σειρά σκηνών δράσης βαλμένες η μία πίσω από την άλλη, κάτι που δεν είναι υποχρεωτικά κακό! Οι σκηνές αυτές, όμως, σπάνια είναι θεαματικές ή εμπεριστατωμένες. Με το πρελούδιο να συνιστά εξαίρεση. Εκπληκτική, μοναδική η αρχή στην πόλη του Μεξικού, τη μέρα των νεκρών: Η αισθητική του θανάτου κι ένας χαλαρός Μποντ, μέσα από την ήρεμη και κομψή κίνηση της κάμερας. Η κύρια σύγκρουση στην ταινία φορτίζεται από μια αίσθηση τύπου «ήταν καλύτερα πριν». Το βρετανικό σώμα των πρακτόρων «00» οδεύει προς «κλείσιμο», αφού ένα και μοναδικό πλέον σύστημα διεθνούς επιτήρησης θα καλύπτει όλη την οικουμένη. Με γερή δόση καλής θέλησης θα μπορούσε κανείς να ανακαλύψει κάποιο είδος κριτικής κατά της κοινωνίας του «μεγάλου αδελφού». Το πιθανότερο όλων: πρόκειται για στοιχείο στεγνής ίντριγκας.

Ο σκηνοθέτης του «Skyfall» (2012), Σαμ Μέντες, επιστρέφει με μια ταινία που αρχίζει εκεί που η προηγούμενη σταμάτησε. Η νεκρή Μ (Τζούντι Ντεντς) στέλνει μηνύματα από τον τάφο και οδηγεί τον Μποντ να κυνηγήσει την εγκληματική οργάνωση Spectre, από τις χιονισμένες Αλπεις στην αστραφτερά καυτή άμμο του Μαρόκου...

Με τους: Ντάνιελ Κρεγκ, Λεά Σεντού, Μόνικα Μπελούτσι, Ραλφ Φάινς, Κριστόφ Βαλτς, Ναόμι Χάρις κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ, Μ. Βρετανία (2015)

Ο Δ. Κουτσούμπας με τους Β. Κοσσυβάκη και Στ. Ψαραδάκο

Πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση βιβλίων του Στέφανου Ψαραδάκου

Πραγματοποιήθηκε χτες στον κινηματογράφο «Αλκυονίδα» η παρουσίαση της ποιητικής συλλογής «Στην εποχή των πληβείων» και το μυθιστόρημα «Χρυσός και Κάρβουνο» του Στέφανου Ψαραδάκου. Και τα δύο βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Εντύποις».

Τα βιβλία παρουσίασαν η Λιάνα Κανέλλη, δημοσιογράφος και βουλευτής του ΚΚΕ και ο Στέλιος Κανάκης, συγγραφέας. Αποσπάσματα και από τα δύο έργα διάβασε ο ηθοποιός Βασίλης Κολοβός.

Η εκδήλωση συνοδεύτηκε και με μουσικό πρόγραμμα.

Επαιξαν οι: Εύα Κυριαζοπούλου (τραγούδι), Γιάννης Λάρδης (τραγούδι - κιθάρα), Λευτέρης Ψαραδάκος (κιθάρα), Ιλια Κοντού (πλήκτρα) και Χρήστος Μπριντζίκης (κιθάρα).

Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.